Burkina Faso ordusu terör örgütlerine baskısını arttırıyor

Burkina Faso, 44 sivil hayatını kaybettikten sonra çok sayıda teröristi etkisiz hale getirdi

Özel bir tatbikat sırasında bir Burkina Faso ordusu askeri (Reuters)
Özel bir tatbikat sırasında bir Burkina Faso ordusu askeri (Reuters)
TT

Burkina Faso ordusu terör örgütlerine baskısını arttırıyor

Özel bir tatbikat sırasında bir Burkina Faso ordusu askeri (Reuters)
Özel bir tatbikat sırasında bir Burkina Faso ordusu askeri (Reuters)

Burkina Faso ordusu, terör örgütleri üzerinde baskı uyguladığını ve ülkenin kuzeydoğusuna yayılmış olan ormanlık alanlardaki kamplarına yönelik düzenlediği askeri operasyon sırasında çok sayıda unsuru tutuklandığını duyurdu. Söz konusu operasyon, 44 sivilin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan iki köye düzenlenen saldırı da dahil olmak üzere ülkede artan terör saldırılarının ardından gerçekleştirildi.
Şarku’l Avsat’ın Burkina Faso Haber Ajansı’ndan aktardığına göre, bir güvenlik kaynağı, ordunun geçtiğimiz günlerde teröristlerin ülkenin kuzeydoğusundaki ormanlık alanlardaki kamplarına yönelik operasyonu sırasında çok sayıda unsurunu tutukladığını söyledi. Kaynak, unsurların ordunun bombardımanından kaçmaya çalışırken tutuklandığını belirtti. Aynı kaynağa göre, ormanlık alanlardaki terör kamplarına yönelik yoğun bombardımanla kuşatma altına alınan terör örgütlerinin üzerindeki baskı arttırıldı. Terör unsurlarının ‘ormanlardaki sığınaklarından teker teker sızarak çevre şehirlere girmeye çalıştıklarına’ dikkat çekildi. Ancak güvenlik kaynağı, ‘gelişmiş izleme yöntemleri sayesinde bu teröristlerin kimliklerinin tespit edildiğini, tutuklandığını ve soruşturmaya tabi tutulduğunu’ belirtti. Bununla birlikte, içlerinde çocuk savaşçılarında bulunduğuna ve yaşları 15 ile 17 arasında olduğuna da dikkat çekti.
Güvenlik kaynağı, yerel halktan ‘pazarlarda veya yerleşim yerlerinde gördükleri her türlü garip veya şüpheli kişiyi yetkili makamlara bildirmelerini’ talep etti.
Bu gelişmeler, cuma gecesi ülkenin kuzeydoğusundaki iki köyü hedef alan ve 44 sivilin ölümü ile sonuçlanan bir terör saldırısı düzenlendiğine ilişkin ordu tarafından yapılan resmi bir açıklamanın ardından geldi. Açıklama, Burkina Faso’nun 2015’ten bu yana artan terör saldırılarından en çok etkilenen eyaletlerinden biri olan Sahel bölgesinin Valisi Rudolph Surgo tarafından imzalanmıştı.  
Vali, Kurako ve Tondobe köylerini hedef alan ‘bu alçakça ve barbarca saldırının ilk sonuçlarının, 44 sivilin hayatını kaybettiğini ve yaralandığını gösterdiğini söyledi. Can kaybı sayısının hala geçici olduğuna ve artabileceğine işaret edilirken, Kurako köyünde 31, Tondobe köyünde 13 kişinin hayatını kaybettiği açıklandı.
Öte yandan AFP’ye göre Kurako köyü sakinleri perşembe öğleden sonra geç saatlerde köye çok sayıda teröristin saldırdığını belirtti. Ayrıca “Bütün gece silah sesleri duyduk. Cuma sabahı onlarca ölü insan bulduk” dediler. Yerel halk, terörist grupların birkaç gün önce büyükbaş hayvan çalmaya çalışırken unsurlarından iki kişinin öldürülmesinin intikamı olarak köye saldırdığına inanıyor. Bu saldırının, İbrahim Traore’nin Eylül sonunda askeri darbeyle iktidara gelmesinden bu yana en kanlı saldırı. Zira bu darbe, Traore’nin selefinin terörle mücadeledeki başarısızlığını daha da arttırdığı bir adım oldu. Bu bağlamda, ülkenin en kuzeyindeki Diu’da düzenlenen saldırının ardından 51 asker hayatını kaybetti.
Burkina Faso’daki yetkililer, son saldırının ardından yerel halka güvence mesajları vermeye çalıştı. Bölge valisi, kasabada istikrarı sağlamak için tedbirler alındığını bildirdi. Savunma ve güvenlik güçlerinin söz konusu saldırıyı gerçekleştiren silahlı terörist grupların etkisiz hale getirilmesiyle sonuçlanan bir saldırı başlattığına dikkat çekti.
Bununla birlikte Vali açıklamasını, yerel halka ‘savunma ve güvenlik güçleriyle iş birliği yapma ve kasabalarının savunmasına katılmak üzere vatanı savunmak için gönüllü olarak saflarına katılma’ çağrısında bulunarak sonlandırdı. Vali, yıllar önce Burkina Faso’daki yetkililer tarafından terör tehdidine karşı koymak ve yerel halkın bölgelerini güvence altına alınmasını sağlamak için oluşturduğu korucu milisleri öne çıkarmayı amaçladı. Burkina Faso, 2015’ten bu yana artan bir terörizm tehdidiyle yüzleşiyor. El-Kaide ve DEAŞ örgütleriyle bağlantılı gruplar, ülkenin topraklarının yaklaşık yüzde 40’ını kontrol altına alırken, ülke boğucu bir siyasi ve toplumsal krizden geçiyor. Bu şartlar altında ülke 2022 yılında iki askeri darbeye tanık oldu.



Ayırma ve ilhakın tehlikeleri: Bölünmeden sonra birlik

Suriye'deki haritanın değişmesi Ortadoğu'daki haritalara değişimi dayatıyor (AFP)
Suriye'deki haritanın değişmesi Ortadoğu'daki haritalara değişimi dayatıyor (AFP)
TT

Ayırma ve ilhakın tehlikeleri: Bölünmeden sonra birlik

Suriye'deki haritanın değişmesi Ortadoğu'daki haritalara değişimi dayatıyor (AFP)
Suriye'deki haritanın değişmesi Ortadoğu'daki haritalara değişimi dayatıyor (AFP)

Refik Huri

Suriye'nin birliğine ve toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesi yönündeki resmi Arap ve uluslararası çağrıların yanında, Suriye'nin bölünmesi yönünde seslerin yükselmesi şaşırtıcı değil. İlginç olan, bölünmeyi savunanların üç temel hususu göz ardı etmeleridir. Birincisi, Suriye'nin 2011 yılından bu yana bölgesel veya uluslararası bir gücün ya da her ikisinin kontrolünde olan kısımlara bölünmüş olduğudur. İkincisi, rejimin yıkılmasından sonraki doğal eğilim, bölünmeden birleşmeye doğru gitmektir; bölünmeyi resmen veya zorla kökleştirmek değildir. Üçüncüsü, Suriye haritası bölge haritasından izole bir harita değildir, dolayısıyla aktörler ister yerel ister bölgesel veya küresel olsunlar, bu haritayla oynamak, diğer haritalarla oynamaya kapalı bir süreç değildir.

Lübnan ve ardından Irak'tan öğrendiğimiz ders Sykes-Picot haritalarının, yüz yıldan fazla bir süredir milliyetçi birleştirme çabalarının ve mezhepçi bölme çabalarının başarısına direndiğidir. Ne ülkeler arasındaki birlik girişimleri başarılı oldu ne de bölünmeler gerçekleşti. Sir Mark Sykes ve François Georges-Picot'nun bölge hakkındaki bilgisizliklerine, İngiliz ve Fransız stratejik tercihler, iki manda ülkesi arasındaki petrol ve diğer hususlarla ilgili rekabet nedeniyle heterojen grupları kapsayan sınırlar çizmekte keyfi davrandıklarına dair hikayelere rağmen, bölge ülkelerinin haritaları iç içe geçmiş ve birbiriyle bağlantılıdır.

Diğer bir deyişle Suriye'de haritanın değişmesi, Lübnan, Irak, Filistin, Türkiye ve İran'daki haritaların da değişmesi anlamına geliyor. Bu da bir tür ayırma ve bir tür ilhak demektir. Zayıf ülkelerden toprak almak ve hayallerini gerçekleştirmek isteyen güçlü ülkelere eklemektir. Burada Osmanlı İmparatorluğu'nun özellikle Halep ve Musul'u ilhak etme hayallerine, Velayeti Fakih’in “Gizli İmam'ın zuhuru ve devletinin kurulması” için her şeyi ilhak etme ve dünyayı yönetme hayalleri, Suriye'deki Golan Tepeleri, Hermon Dağı'nın zirvesi, su kaynakları, Batı Şeria ve tabii Gazze’yi kapsayan ve hatta Güney Lübnan'da Evveli Nehri'ne kadar uzanan “Büyük İsrail” hayalleri ekleniyor.

Ayırma ve ilhak denkleminin gerçekten başarılı olması durumunda bölgede nasıl bir tablonun ortaya çıkacağını bilmeyen yoktur. Topraklarını kaybeden ülkeler ile kendilerine ait olmayan toprakları ilhak eden ülkeler arasında bir barış, kalkınma ve iş birliği tablosu olmayacağı kesindir. Aksine çatışmalara ve savaşlara sahne olacaktır. Dahası sadece İsrail ile toprağı kurtarmak için bir yüz yıl daha sürecek askeri çatışma yaşanmayacak, aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu ile Pers İmparatorluğu arasındaki yüzyıllar süren çatışmalara da geri dönülecektir. Bu ikisi arasındaki çatışma ise sadece nüfuz için değildir.

Bölgesel oyunun, ister şiddetli çatışma bağlamında isterse her bir bölgesel gücün kendine özgü alanlarda nüfuzunu artırma ve böylece yeni bir bölgesel güvenlik sistemi düzenleme anlayışı bağlamında olsun, Türkiye, İran ve İsrail ile sınırlı olduğu düşünülemez. Uluslararası oyun daha büyük. Fransız siyaset bilimci Bertrand Badie'nin “ittifakların giderek ortadan kalktığı ve mevcut gerçekliğe damga vuran bir aşırı akışkanlığın hâkim olduğu, böylece korunan müttefik veya vekilin asıl güç karşısında bir tür bağımsız hareket etme marjına sahip olduğu bir döneme giriş” olarak adlandırdığı bir dönemde, fırsat verilen devlet dışı güçler olgusunun rolü açıktır.

Rusya Ukrayna savaşıyla meşgulse de Suriye'deki Hmeymim Hava Üssü ve Tartus Deniz Üssü'nün korunması için de aktif olarak çalışıyor. Ukrayna savaşında bile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yürüttüğü savaş Ukrayna'dan çok daha büyük bir savaştır. Şarku'l Avsat'ın  Indepenedent Arabia'dan aktardığı analize göre Soğuk Savaş sonrasında Batı'nın Rusya'ya karşı haddini aşma durumunu “düzeltmek” ve Moskova'nın büyük bir gücün odak noktası olduğunu kanıtlamak için yapılan bir savaştır.

Mara Karlin'in “Topyekûn Savaş” ile ilgili bir makalesinde söylediği gibi, ABD “Kızıldeniz'in güvenliğini sağlamada başarısız olduysa ve Hint ile Pasifik Okyanuslarını güvence altına alma gücü ile ilgili soru karşısında durduysa” da Ortadoğu ve Uzakdoğu’da büyük oyunu oynamaya kararlı. Çin, ABD tarafından korunan Tayvan'ı geri almakla çok ilgilense ve 130 ülkenin katıldığı “Kuşak ve Yol” projesi konusunda çok rahat olsa da kendisine nüfuz alanları aramaya zorlayan devasa bir deniz ve hava kuvveti inşa ediyor. Ortadoğu ise sadece ticaretten ibaret değil.

Ayırma ve ilhak konuşmaları ile ilgili olarak George Washington Üniversitesi'nde siyaset bilimi ve uluslararası sorunlar profesörü Mark Lynch, “Ortadoğu'nun sonu”ndan bahsediyor. Neden? Çünkü ona göre “eski bir harita yeni bir gerçekliği çarpıtıyor.” Ortadoğu artık Amerikan üniversitelerinin ve ABD Dışişleri Bakanlığı'nın haritalarındaki gibi Arap dünyası, İsrail, Türkiye ve İran’dan ibaret değil. ABD Merkez Komutanlığı haritasına göre artık Afganistan, Cibuti, Eritre, Etiyopya, Kenya, Pakistan ve Somali'yi de kapsıyor. Edgar Morin'in dediği gibi “Hayatın tümü belirsizlik denizinde yüzmektir.”

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.