عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Sana’da toplantılar sürüyor; mahkûm takası Cuma günü başlıyor

Suudi Arabistan'ın Yemen Büyükelçisi Muhammed Al Cabir ve Husilerin Yüksek Siyasi Konsey Başkanı Mehdi el-Meşat  (AP)
Suudi Arabistan'ın Yemen Büyükelçisi Muhammed Al Cabir ve Husilerin Yüksek Siyasi Konsey Başkanı Mehdi el-Meşat  (AP)
TT
TT

Sana’da toplantılar sürüyor; mahkûm takası Cuma günü başlıyor

Suudi Arabistan'ın Yemen Büyükelçisi Muhammed Al Cabir ve Husilerin Yüksek Siyasi Konsey Başkanı Mehdi el-Meşat  (AP)
Suudi Arabistan'ın Yemen Büyükelçisi Muhammed Al Cabir ve Husilerin Yüksek Siyasi Konsey Başkanı Mehdi el-Meşat  (AP)

Suudi ve Umman'ın Husi grup liderlerini, ateşkesin istikrara kavuşturulması, yenilenmesi ve insani açıdan daha kapsamlı hale getirilmesi, ayrıca çatışmayı sona erdirecek bir müzakere yoluna girilmesi yönünde Yemenliler arasında bir yol haritası belirlemeye ikna etme çabaları sürüyor. Yemen hükümet heyeti, üzerinde mutabakata varılan mahkûm takası anlaşmasının Cuma gününe (yarın) ertelendiğini doğruladı.
Yemen Başkanlık Konseyi'ni destekleyen Danışma ve Uzlaşma Komisyonu, Suudi Arabistan'ın Yemen Büyükelçisi Muhammed Al Cabir’in Umman heyetiyle birlikte geçtiğimiz pazar günü Yemen'e gelen heyetin başkanlığında Sana’da yürüttüğü arabuluculuk çabalarını memnuniyetle karşıladı. Söz konusu ziyaret, barışa öncelik verilmesi ve Yemen krizine nihai bir çözüm bulunması niyetini taşıyor.
Şarku'l-Avsat'a konuşan Yemen gözlemcilerine göre Riyad, Suudi Büyükelçiyi ağırlayan Husiler dahil olmak üzere çeşitli Yemenli grupların güvenine sahip olduğunu kanıtladı. Anlaşmazlıkların şiddetten ziyade anlatılara odaklandığına dikkat çeken gözlemciler, Yemen sahnesinde kaydedilen sınırlı ilerleyişin, mermi seslerine alternatif teşkil ettiğini ifade ediyor.
Sana’da Şarku’l Avsat’a konuşan bir kaynak, Husi grubu liderleriyle devam eden müzakere ve çabaların yakın bir atılımın habercisi olduğuna dikkat çekti. Yemenliler, önümüzdeki günlerde Suudi ve Umman heyetleri tarafından ulaşılan yol haritası doğrultusunda barışa giden yeni bir dönüm noktasına tanıklık etmeyi umuyor.
Husi liderlerin uluslararası veya bölgesel arabulucular tarafından sunulan önerileri onaylamak için her seferinde Husi lider Abdulmelik el-Husi’den yeşil ışık ve nihai izin beklediği söyleniyor.
Reşad el-Alimi başkanlığındaki Başkanlık Konseyi, önerilen barış haritasını görüşmek üzere daha önce tüm üyelerle beraber Riyad'da bir araya gelmişti. Yemenli kaynaklar, konseyin önerilere ilişkin görüşlerini sunduğunu bildirdi.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Yemen Özel Temsilcisi Tim Lenderking'in kapsamlı bir barış süreci konusunda yeni bir anlaşma sağlanmasına yönelik mevcut çabaları desteklemek için Arap Körfezi’ne doğru yola çıktığını bildirdi. Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, “ABD ve Birleşmiş Milletler’in (BM) bir yılı aşkın süredir devam eden yoğun diplomatik çabaları, Suudi Arabistan Krallığı ve Umman Sultanlığı gibi bölgesel ortakların desteği ile birlikte bugün Yemen, barışın sağlanması yönünde benzeri görülmemiş bir fırsatla karşı karşıya” ifadeleri kullanıldı.
ABD Dışişleri Bakanlığı, süresi dolan ateşkesin, barışın sağlanmasına yönelik yeni çabaların temellerini teşkil ettiğini, Yemen halkına somut faydalar sağladığını belirtti. Bakanlık aynı zamanda, yalnızca Yemenli tarafların kalıcı barışı sağlayabileceğine, ülkeleri için daha parlak bir geleceği şekillendirebileceklerine ve Yemenliler arasındaki siyasi sürecin acil bir gereklilik haline geldiğine dikkat çekti.
Açıklamaya göre Lenderking, ziyareti sırasında Yemen, Suudi Arabistan ve diğer ülkelerden ortaklarla bir araya gelerek BM arabuluculuğunda kalıcı ateşkes ve kapsayıcı bir siyasi sürecin sağlanması, ekonomik krizin ve Yemenlilerin çektiği acıların hafifletilmesi için gerekli adımları görüşecek.
Yemenliler, Suudi Arabistan ile Umman arabuluculuğundaki çabaların, Husileri önerilen yol haritasına göre barış yoluna öncelik vermeye ikna etmeyi sağlayacağını umuyor. Danışma ve Uzlaşma Komisyonu, gerçekleştirdiği resmi toplantıda söz konusu çabaları memnuniyetle karşıladığını bildirdi.
Resmi kaynakların aktardığına göre Danışma ve Uzlaşma Komisyonu darbenin sona erdirilmesi, devlet kurumlarının restorasyonu ve başta güney meselesi olmak üzere önemli sorunların çözümü için barış çabalarına destek vurgusunda bulundu. Başkanlık Konseyi’ne desteğini yineleyen komisyon, ortak müzakere heyetinin konseyin gözetimi altında görev ve sorumluluklarını üstlenmesinin önemine işaret etti.
SABA’nın haberine göre Danışma ve Uzlaşma Komisyonu, Koalisyon ülkelerinin, Suudi Arabistan liderliğindeki Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ülkelerinin meşruluğun sağlanması, darbenin sona erdirilmesi ve devlet kurumlarının eski haline getirilmesi için kapsamlı bir siyasi sürecin oluşturulmasına yönelik arabuluculuk çabalarını takdir etti. Ayrıca tüm aşamalarda anlaşmaya varmanın, sözleşmelerin veto edilmesi, anlaşmaların bozulmasına izin vermemenin, Husi grubunu, Taiz ve Marib başta olmak üzere şehirlerdeki kuşatmanın kaldırılması ve yolların açılması gibi ciddi ve pratik adımlar atmaya zorlamanın önemine değindi.
Başta kadınlar, gazeteciler ve siyasi figürler olmak üzere tüm tutukluların tamamen serbest bırakılmasına değinen Danışma ve Uzlaşma Komisyonu, toplumsal kimliğin değiştirilmesi çabalarının terk edilmesi, yağmalanan malların iade edilmesi, gayri meşru yargılamaların geçersiz kılınması, ateşkes taahhüdünde bulunulması, sivil ve ekonomik hedeflere yönelik askeri saldırıların durdurulması, bilhassa Şabva, ed-Dali, Taiz, Marib ve el-Beyda’da sivillerin hedef alınmasına son verilmesi gerektiğine dikkat çekti.
Yemen Hükümeti Müzakere Heyeti Başkanı Yahya Kazman, hükümet ile Husilerin geçtiğimiz ay İsviçre'de anlaşmaya vardıkları mahkûm takası anlaşmasının uygulanmasına ilişkin başlangıç ​​tarihinin bugünden (Perşembe) yarına (Cuma) ertelendiğini açıkladı.
Husiler ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC), yeni tarih belirlenmesi konusunda yorum yapmadı. Hükümetin müzakere heyeti üyelerinden Macid Fadail, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Cuma sabahı başlayıp Pazar günü sona erecek olan mahkûm takası işleminin, üzerinde anlaşmaya varılan sayı ve rakamlarla, aynı mekanizma üzerinden yapılacağı teyit edildi. Bu kapsamda altı havalimanı ve birçok uçuşa başvurulacağı, bunların Sana, Aden, Muha, Marib, Riyad ve Abha havalimanları arasında Uluslararası Kızıl Haç Komitesi tarafından gerçekleştirileceğine değinildi” ifadelerini kullandı.
Anlaşma kapsamında 887 tutuklu serbest bırakılacak. Yemen hükümeti tarafında, Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) 2216 sayılı kararı kapsamına girenler, askeri liderlerin ve gazetecilerin akrabaları dahil olmak üzere 181 kişi ve Uluslararası Koalisyondan 19 mahkûm bulunuyor. Ayrıca çoğu savaş cephelerinde esir alınan 706 Husi de serbest bırakılacak.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
TT
TT

Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın Hizbullah savaşçılarının, 1990 iç savaşından sonra olduğu gibi Lübnan ordusuna entegre edilmesi önerisi siyasi çevrelerde ve uzmanlar arasında tartışma konusu oldu.

Ordunun çeşitli sebeplerle bu savaşçıları bünyesine katamaması nedeniyle öneri henüz yaygın kabul görmezken, uzmanlar bu meselenin doğuracağı sonuçlar konusunda uyarıda bulundu. Bunun ‘silahlarını devlete teslim etmesi karşılığında Hizbullah için bir teselli ödülü’ olduğunu belirten uzmanlar, ‘dini emir alan ve ideolojik inanca sahip olan unsurların orduda yer alamayacağını’ vurguladı.

Cumhurbaşkanı Avn basına verdiği demeçte, “Ordu içinde Hizbullah savaşçılarından oluşan bağımsız bir birim oluşturmak mümkün değil. Ancak 1990'ların başında Lübnan'daki iç savaşın sonunda çeşitli taraflarla olduğu gibi üyeleri orduya katılabilir ve kurslara tabi tutulabilir” ifadelerini kullandı.

Bu öneriyi yorumlayan Güçlü Cumhuriyet Bloğu Milletvekili Giyas Yazbek, ordunun ‘Hizbullah'ın dış uzantılarla ordusunu oluşturduğunu iddia ettiği 100 bin savaşçıyı absorbe edemeyeceğini’ söyledi. Şarku’l Avsat'a konuşan Yazbek, “Hizbullah'ın 25 bin savaşçısı olsa bile, şu anda subaylarının ve üyelerinin maaşlarını dış yardımlarla güvence altına almaya çalışan askeri kuruma bunları dahil etmek imkânsız” dedi.

Yazbek, ‘ordunun cumhurbaşkanı ve hükümetle birlikte geliştirdiği ulusal güvenlik stratejisinin henüz Lübnan'ın ordu ve güvenlik güçlerinin sayısına olan ihtiyacını belirlemediğini’ vurguladı. Yazbek, “Sınırlarımızı çizdiğimizde, savaşın nedenlerini ortadan kaldırdığımızda ve Lübnan'da siyasi bir çözüme doğru ilerlediğimizde, ordunun mevcut subay ve personel sayısı yeterli olacak ve artacaktır” şeklinde konuştu.

Hizbullah savaşçılarının durumu

Askeri uzman Halid Hamade'ye göre, ‘Taif Anlaşması'ndan sonra silahlı milislerin dağıtılmasında olduğu gibi bugün de Hizbullah savaşçılarının orduya alınması önerisi, Cumhurbaşkanı'nın Hizbullah'ı silahlarını devlete teslim etmeye ikna etme çabaları bağlamında Hizbullah için bir teselli ödülüdür.’

Hamade, ‘Hizbullah savaşçılarının orduya entegre edilmesinin, özellikle ateşkes anlaşmasının imzalanmasının ardından yaşanan gelişmelerden sonra, birçok engelle karşı karşıya olduğunu’ savundu.

fvdgh
Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in 24 Şubat 2025 tarihinde Lübnan'ın güneyindeki Deyr Kanun en-Nahr kasabasında düzenlenen cenaze töreni sırasında Hizbullah üyeleri (Reuters)

“İç savaşın sona ermesinin ardından Lübnan devletinin yüzlerce milisi orduya ve güvenlik güçlerine katmayı başardığı doğrudur, ancak Hizbullah'ın durumuyla karşılaştırma yapmak artık mümkün değildir” diyen Hamade, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Ulusal Mutabakat Belgesi imzalandığında milis liderleri belgeyi tanıdı, milislerin feshedildiğini duyurdu, silahlarını gönüllü olarak devlete teslim etti ve siyasi sürecin bir parçası oldu. Hizbullah ise ateşkes anlaşmasını tanımıyor ve silahlarını teslim etmeyi kabul etmiyor. Dolayısıyla siyasi sürecin bir parçası haline geldiğini ve artık askeri bir kanadı olmadığını kabul etmeden milislerini orduya dahil etmekten bahsetmek bağlamdan kopuktur.”

Hizbullah'ın ideolojisi

Yazbek'e göre Hizbullah'ın ideolojisi, savaşçılarının orduya entegrasyonunun önündeki en büyük engel. Yazbek, “Hizbullah, Lübnan'ı İran'ın uzantısı olan coğrafi bir nokta olarak görüyor. Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım'ın silahları teslim etmeyeceğini ve silahların devletin elinde olmasıyla ilgili konuşmalarla ilgilenmediğini açıklamasının da gösterdiği gibi bu doktrin halen varlığını sürdürüyor” ifadelerini kullandı.

ukıo
24 Şubat 2025 tarihinde düzenlenen cenaze töreninde eski Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in tabutunu taşıyan Hizbullah savaşçıları (AP)

‘Lübnan iç savaşı sırasında milisleri olan ve devlet şemsiyesi altına giren liderlerin Lübnanlı liderler olduğunu, kararlarının Lübnanlıların kararı olduğunu’ hatırlatan Hamade, “Hizbullah ise organik olarak bölgesel bir otoriteye bağlıdır ve hem Lübnan içinde hem de dışında tehlikeli askeri ve güvenlik rolleri oynamıştır” dedi. Hizbullah'ın ‘Tahran'dan ayrıldığını, yerel bir siyasi bileşen olmayı kabul ettiğini ve askeri kolunu feshettiğini açıklamadığına, böylece savaşçılarının ordu içinde absorbe edilmesi konusunun tartışılabileceğine’ dikkat çeken Hamade sözlerini şöyle sürdürdü: “Veliyyül Fakih tarafından verilen ve uygulanması gereken meşru yetki çerçevesinde faaliyet gösteren askeri bir grup ile anayasal makamlar tarafından demokratik mekanizmalar çerçevesinde alınan siyasi bir karar çerçevesinde faaliyet gösteren başka bir grubu uzlaştırmak nasıl mümkün olabilir? İster sivil idarelerde ister güvenlik kurumlarında milislerin devlete entegre edilmesi deneyimi tekrarlanabilecek kadar başarılı oldu mu?”

Ordu disiplini

Bazılarının iddia ettiği gibi iç savaş sürecindeki milislerin orduya alınmadığını belirten Yazbek, ‘güvenlik ve askeri kurumlara alınanların Lübnan'ı yöneten Suriye rejimine yakın olduğunu, ülkenin egemenliği için savaşan ve Suriye işgaline karşı çıkanların ise kovalandığını, hapsedildiğini ve birçoğunun Lübnan'ı terk etmek zorunda kaldığını’ vurguladı. Yazbek ayrıca, ‘ordu personeli tarafından uygulanan disiplinin Hizbullah savaşçıları için geçerli olmadığını, çünkü milislerin orduyla, ordunun da onlarla uyumlu olmadığını’ belirtti.

Hamade, “Hizbullah savaşçılarının Lübnan ordusuna ve diğer devlet kurumlarına dahil edilmesinin artıları ve eksileri ne olursa olsun, doğru yol Hizbullah'ın silahlarını devlete teslim etmesiyle başlamalı. Hizbullah üyeleri Lübnan toplumundan izole edilmiş bir grup değildir ve topluma entegre edilmelidir. Ancak Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi için bir tür ayartma olarak özümsenmeleri konusunu gündeme getirmekte acele etmek hedefe ulaşılmasını sağlamayacaktır. Gerekli olan, Hizbullah’ın öncelikle devleti, silahların yalnızca devletin elinde olmasını, savaş ve barış kararının devletin elinde olduğunu ve bu konuda meydana gelebilecek herhangi bir düzenlemenin başlangıcı olarak uluslararası kararları uygulama ihtiyacını tanımasıdır” dedi.