عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Sudan'daki çatışma Mısır'ın “Nahda Barajı” dosyasındaki konumunu nasıl etkiler?

Etiyopya "dördüncü dolumu" başlatma aşamasında.

Nahda Barajı (Etiyopya Su ve Enerji Bakanlığı)
Nahda Barajı (Etiyopya Su ve Enerji Bakanlığı)
    Kahire/Usame es-Said
TT
TT

Sudan'daki çatışma Mısır'ın “Nahda Barajı” dosyasındaki konumunu nasıl etkiler?

Nahda Barajı (Etiyopya Su ve Enerji Bakanlığı)
Nahda Barajı (Etiyopya Su ve Enerji Bakanlığı)

Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri arasında patlak veren çatışmaların, Sudan'ın Nahda Barajı (Hedasi) dosyasını etkileyebilecek yeni bir huzursuzluk dalgasına yol açacağı yönündeki korkuları tazeledi. Etiyopya'nın Nahda Barajı dolumunun dördüncü aşamasına hazırlandığı bir dönemde, bu durum aşağı havza ülkeleri (Sudan ve Mısır) ile bu konudaki anlaşmazlıkları gündeme getiriyor.
Şarku’l Avsat’a konuşan gözlemci ve uzmanlar, Sudan'daki son olayların "Nahda Barajı" krizi de dahil olmak üzere birden fazla bölgesel dosya üzerinde "doğrudan etkisi" olduğunu ifade ettiler. Sudan’daki "siyasi kargaşanın" bu yaz başlaması beklenen dördüncü aşama dolumla ilgili Sudanlıların tüm çekincelerini zayıflatacağına işaret eden uzmanlar, bu durumun Mısır tarafına yük bindireceğini ve Kahire’nin dosyadaki uluslararası hamlelerini daha önemli hale getireceğini belirttiler.
Etiyopya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Dina Mufti, geçen hafta ülkesinin baraj inşaatını tamamlama niyetini açıklamıştı. Mufti bir TV kanalında yaptığı açıklamada, "Addis Ababa'nın Nahda Barajı'nın dördüncü dolum aşamasına başlamak için izin almasına gerek yok. Baraj, Mısır'a ve Sudan'a zarar vermeyecek." ifadelerini kullandı.
Etiyopya Temmuz 2021'de baraj rezervuarını doldurmanın ikinci aşamasını, Ağustos 2022'de ise üçüncü aşamasını tamamladı. Geçtiğimiz günlerde, dolum ve işletme konusunda anlaşma sağlanamamasının ardından Addis Ababa, aşağı havza ülkeleri Mısır ve Sudan’la krizin tırmandığı bir ortamda, barajın yüzde 90'ının inşasını bitirdiğini duyurdu. Addis Ababa, "iki ülkeyle koordinasyon kurmadan hareket ederek" tek taraflı bir karar aldı.
Mısır Eski Su Kaynakları ve Sulama Bakanı Muhammed Nasrettin Allam, Sudan'daki olaylardan duyduğu üzüntüyü dile getirdi. Sudan'ın istikrarının "Mısır ve tüm bölge için stratejik bir çıkarı" temsil ettiğine dikkat çeken Allam, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Sudan'daki herhangi bir karışıklığın, su güvenliği de dahil olmak üzere hayati stratejik dosyalar üzerinde derin yansımaları olacak. Sudan ve Mısır pozisyonlarının tutarlılığı, iki aşağı havza ülkesinin tarihi ve yasal olarak yerleşik haklarının korunması için gerçek bir garanti oluşturuyor.”
Nil suyundaki payının barajdan etkilenmesinden endişe eden Mısır, Hartum ile birlikte barajın doldurulmasını, işletilmesini ve baraj verilerinin paylaşılmasını düzenleyen bağlayıcı bir yasal anlaşma talep ediyor. Son müzakere turunun 10 Ocak 2021'de gerçekleşmesinden bu yana müzakereler bir çıkmazla karşı karşıya.
El-Ahram Siyasi ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkan Yardımcısı ve Afrika meseleleri ve su işleri konusunda uzman Dr. Eymen es-Seyyid Abdülvehhab, Sudan olaylarının Nahda Barajı dosyası da dahil olmak üzere bölgesel nitelikteki birden fazla dosyayı doğrudan etkileyeceğini söyledi. Abdülvehhab’a göre Sudan’da yaşanan gelişmeler Nahda Barajı dosyasını yönetmede Kahire'ye ek yükler getirecek.
Şarku’l Avsat’a konuşan Abdulvehhab, konuya ilişkin şunları söyledi: "Etiyopya makamlarının kararıyla ilgili Sudan, ülkede yaşanan iç karışıklık ortamında neredeyse herhangi bir protesto veya çekince ortaya koymayacaktır. Ayrıca ülkedeki askeri çatışmaların, Sudan ile Etiyopya arasındaki sınır anlaşmazlığı dosyası üzerinde de etkisi olacak. Mısır liderliğindeki ilgili bölgesel güçlerin ‘Sudan iç rekabetini’ durdurmak için harekete geçmesi önemli. Lübnan, Somali, Irak, Yemen ve Suriye deneyimleri gibi iç çatışmalarla başlayan ve ardından bölgesel düzeye yayılan ‘acı tarihsel deneyimler’ var."

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Magen Oz... İsrail neden Han Yunus'ta yeni bir eksen inşa ediyor?

TT
TT

Magen Oz... İsrail neden Han Yunus'ta yeni bir eksen inşa ediyor?

Magen Oz... İsrail neden Han Yunus'ta yeni bir eksen inşa ediyor?

İsrail ordusu bugün, aynı bölgede Hamas'a ait üç kilometreden uzun büyük bir tünelin imha edildiğini duyurduktan bir gün sonra, kuvvetlerinin “Majin Oz” adı verilen yeni bir eksenin açılışını tamamladığını açıklayarak Gazze Şeridi'ndeki Filistinlileri, özellikle de Han Yunus sakinlerini şaşırttı.

İsrail ordusundan yapılan açıklamada, “188. Tugay ve Golani Tugayı güçleri Han Yunus'un doğusu ve batısını ayıran Majin Oz ekseninin açılışını tamamladı. Eksen yaklaşık 15 kilometrelik bir mesafe boyunca uzanıyor.”

Yeni “Majin Oz” ekseni Han Yunus'un doğusunu batıdan ayıracak ve Han Yunus'un Refah'tan ayrılmasını “Morag” ekseniyle de devam ettirecek.

Resim  İsrail ordusu tarafından yayınlanan, soldan sağa çapraz olarak uzanan ve Morag ekseni ile bir noktada kesişen Magen Oz ekseninin görüntüsü

Han Yunus bölgesindeki son hamleler, İsrail'in “insani şehir” olduğunu iddia ettiği ve Refah'taki (Gazze Şeridi'nin güneyi ve Han Yunus) yüz binlerce Gazzeli’nin bir çadır alanına tıkıştırılmasına yol açacak planla aynı zamana denk geliyor.

İsrail ordusuna göre bu yeni eksen, Hamas üzerindeki “baskının” ve Han Yunus Tugayı'na karşı yürütülen savaşın çözümünün merkezi bir parçası.

Bir parçalama politikası

Ancak İsrail, Gazze'yi parçalamak ve Doha'da devam eden dolaylı müzakerelerde İsrail'in Şerit'ten tamamen çekilmesinde ısrar eden Hamas üzerinde baskı kurmak için tesadüfi coğrafi eksenler dayatma politikası izliyor.

Gazze'deki saha kaynakları Şarku’l Avsat'a yaptıkları açıklamada, "Yeni eksen İsrail'in kontrolü altındaki birçok bölgeyi kapsıyor: Kizan en-Neccar, Curti el-Lut, Şeyh Nasır, Mean, Menara, Huza'a, Absan, al-Kara'a ve Beni Suheyla." Kaynaklar, “bu bölgenin, herhangi bir Filistinlinin sınıra yaklaşmasını önlemek için sınırdan 2 kilometreden daha uzağa ulaşan geniş tampon bölgeler oluşturmayı amaçladığını,

bunun da Han Yunus'un doğu bölgesinde yaşayan yüz binlerce kişinin İsrail güçlerinin orada kalması halinde, evlerine dönmesini engellemek anlamına geldiğini” belirtti.

İsrail ordusundan yapılan açıklamaya göre yeni “Magen Oz” ekseninin ilan edilmesiyle Hamas üzerinde daha fazla baskı kurulması amaçlanıyor.

İsrail, Refah'ı Han Yunus'tan ayıran Morag ekseninden çekilmemekte ısrar ederken, İbrani medyasının Refah'ın yaklaşık 2 kilometreye kadar olan bazı bölümlerinde askeri kontrolü sürdürmesi koşuluyla “eksenden çekilmek için müzakerelerde esneklik önerdiği” yönündeki haberleri Hamas reddediyor. Hamas, tamamen çekilene kadar kademeli bir çekilme için harita ve belirli tarihler konusunda ısrar ediyor.

Hamas, özellikle geçtiğimiz ocak ayında gerçekleşen ateşkes sırasında İsrail ordusu tarafından kurulan Netzarim ekseninin (Gazze Şehri'nin güneyinde, Gazze Şeridi'nin kuzeyini merkezinden ve güneyinden ayıran) büyük bir kısmı ve Gazze Şeridi'nin kuzeyinde geçici olarak kurulan eksenlerin bir kısmını ortadan kaldırmayı başardıktan sonra, kademeli geri çekilme ve bu yeni eksenlerin ortadan kaldırılması taleplerinde ısrarcı görünüyor.

Büyük Tünel Yıkıldı

Bu arada İsrail ordusu dün, iki aydan uzun bir süre önce Han Yunus'ta yapılan operasyonlar sırasında keşfedilen büyük bir Hamas tünelini yıktığını duyurdu.

İsrail ordusundan yapılan açıklamada, güçlerinin "merkezi bir yeraltı yolunda bulunan tüneli keşfettiğini ve tamamen yok ettiğini" belirterek, tünelin "yaklaşık 3,5 kilometre uzunluğunda olduğunu ve içinde birkaç sığınak bulunduğu" kaydedildi.

Şarku'l Avsat'a konuşan Filistinli saha kaynaklarına göre “bu tünel Hamas'ın askeri kolu olan El Kassam Tugaylarına ait en uzun tünellerden biri ve tünelden birçok tünel ve açılım bulunuyor, savunma tünelleri, komuta ve kontrol için kullanılan tüneller var.”

“Tünelin Mean, Al-Menara ve Han Yunus'un güneydoğusundaki diğer bölgelerde yer aldığını” belirten kaynaklar, “tünelin Kassam Tugayları savaşçıları için savaş düğümleri içerdiğine ve bu tüneli gerek bu bölgelerde gerekse büyük tünelin açıldığı yakın bölgelerde İsrail güçleriyle savaşmak için kullandıklarına” işaret etti.

Kaynaklar, son birkaç haftalarda bu bölgelerde çok sayıda operasyon gerçekleştirildiğini ve İsrail araçlarının patlayıcı düzenekler ve tanksavar füzeleriyle hedef alındığını belirtti.

Kaynaklar, savaşın belirli bir döneminde, büyük tünelin içinde, saha komutanlarının İsrail güçlerine karşı muharebeleri yönettiği, bu güçlerin hareketlerinin izlendiği ve onlara karşı saldırı planlamak için hareketlerinin belgelendiği komuta ve kontrol için özel tüneller bulunduğuna dikkat çekti.

rtgy6u
Gazze tünelinin içindeki bir İsrail askeri, Kasım 2023 (Reuters)

İsrail güçleri, savaşın başlangıcında ve Netzarim ekseninin kontrolünde duyurulduğu gibi, bazıları 2 ve 3 kilometre uzunluğa ulaşan, bazıları Gazze Şeridi'nin kuzeyi ile merkezini birbirine bağlayan ve araçların geçtiği çeşitli büyüklükteki tünellerin imha edildiğini sık sık duyurdu.

İsrail güçleri Gazze Şeridi'nde 20 aydan fazla bir süredir faaliyet göstermelerine, Hamas'ın kabiliyetlerini önemli ölçüde yok etmeyi başardıklarını iddia etmelerine rağmen, Han Yunus örneğinde olduğu gibi girdikleri bölgelere her yeniden girişlerinde daha fazla tünel ortaya çıkarmakta ve bunları yok etmek için çalışmaktadırlar. Saha kaynakları İsrail ordusunun daha önce bu bölgede en az bir kez, bazı bölgelerde ise iki kez operasyon düzenlediğini vurguluyor.