Irak Parlamentosu’nun gündeminde İçişleri Bakanı’nın ‘camları film kaplı aracı’ var

El-Hadra Hapishanesi’nden kaçan Sünni Vakıflar Dairesi Başkanı’nın akıbetine ilişkin çelişkili haberler yayınlandı.

Eski Sünni Vakıflar Dairesi Başkanı Saad Hamid Kambaş.
Eski Sünni Vakıflar Dairesi Başkanı Saad Hamid Kambaş.
TT

Irak Parlamentosu’nun gündeminde İçişleri Bakanı’nın ‘camları film kaplı aracı’ var

Eski Sünni Vakıflar Dairesi Başkanı Saad Hamid Kambaş.
Eski Sünni Vakıflar Dairesi Başkanı Saad Hamid Kambaş.

Irak Silahlı Kuvvetleri Başkomutanı Sözcüsü Tuğgeneral Yahya Resul, Sünni Vakıflar Dairesi eski başkanı Saad Hamid Kambaş’ın hapishaneden firarına ilişkin ipuçlarına ulaşıldığını açıklarken, Kambaş’ın tutuklanması gerçeğiyle ilgili çelişkili haberler gündeme geliyor. Birçok haber kaynağı ve siyasi şahsiyet, 20 Nisan’da Twitter üzerinden Kambaş’ın Ulusal Güvenlik Teşkilatı tarafından düzenlenen bir güvenlik operasyonunda tutuklandığını duyurmuştu.
Ancak resmi makamlarca bir tutuklamanın gerçekleşip gerçekleşmediğine dair herhangi bir doğrulama veya yalanlama yapılmazken durum, Irak’taki siyasi sürecin tanık olduğu artan siyasi gerilim ortasında kaçış süreci ve yansımaları konusunda belirsizliğe kapı araladı. Resul’un açıklaması tutuklamanın gerçekleşmediğine dair şüpheleri kesin olarak ortadan kaldırsa da güvenlik kameralarından ipuçlarına ulaşıldı.
Firar süreci, Kambaş’ın Yeşil Bölge’deki üst düzey yetkililer için gözaltı merkezindeki bir iftar davetine katılması sonrasında gerçekleşti. Milletvekili olan kız kardeşi Esma Kambaş da operasyona katıldı. Açıklamasına göre kaçakçılık operasyonuna karıştığı haberlerinin yayılması üzerine yargıya teslim oldu.
Ertesi gün serbest bırakılmadan önce Saad Kambaş’ın ailesinin bazı üyeleriyle birlikte tutuklanan Esma, iftardan sonra ağabeyinin kendisine yorgun olduğunu ve dinlenmek istediğini söylediğini açıkladı. Esma Kambaş’a göre daha sonra ağabeyi, avukatıyla birlikte gözaltı merkezinden ayrıldı ve bir süre sonra Kambaş’ın firar ettiği haberi duyuldu. Gözaltı merkezinin önüne yerleştirilen kameralarda Kambaş’ın dikkat çekmemek için eski bir araçla kaçtığı görülürken ilgili kurumlar, Yeşil Bölge’ye konuşlandırılan kameralar aracılığıyla aracı takip etmeye başladı. İlgili kaynaklara göre Erbil’de 47 milyon dolara otel satın almaktan dört yıl hapis cezasına çarptırılan Sünni Vakfı’nın eski başkanı, operasyonun arkasında etkili bir siyasi parti olmasaydı hapishaneden kaçamazdı. Öyle ki üç gözaltı merkezi mensubunun, Kambaş’ın arka kapıdan çıkışını kolaylaştırdığı belirtildi. Bu çerçevede Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, güvenlik ve askeri teşkilatlara bağlı bir memurun soruşturmaya sevk edilmesi ve güvenlik teşkilatından çıkarılması yönünde talimat verdi. Sudani ayrıca, üst düzey yetkililerin tutuklanması, sorumluların hesap vermesi ve tutukluların Adalet Bakanlığı’na bağlı cezaevlerine yerleştirilmesi konusunda uzmanlaşmış Karrada Maryam karakolunun kapatılması emri yayınladı.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Sudani, Ulusal Güvenlik’in özel bir toplantısına başkanlık ederken, özel bölgenin korunmasından sorumlu özel tümen komutanı Korgeneral Hamid ez-Zuheyri’nin görevinden alınması kararı aldı.
Diğer yandan Sudani’ye yakın çevrelere göre Sünni Vakıflar Dairesi eski başkanından firar süreci, hükümetin yolsuzluk çevrelerini azaltmaya ve yolsuzluğa demir yumruk vurmaya çalıştığı bir dönemde gerçekleşti.
İçişleri Bakanı Korgeneral Abdulemir eş-Şammari, bakanlık çalışanları arasındaki olumsuz olayları takip etmek ve bunlara karşı hızlı önlemler almak açısından istisnai önlemler ortaya koyarken, bazı siyasi partiler ise Saad Kambaş’ın firarında bakanlığın performansında bir kusurun var olduğuna dikkati çekti. Aynı şekilde Irak’taki idari birim hala siyasi yatırım için bir fırsat oluştururken, güvenlik görevleri de ülkede halen siyasetle iç içe geçmiş durumda. Bu durum ise nihayetinde sorumlu makamların performanslarının zayıflamasına yol açıyor.
Ancak Sudani ve Şammari’nin almaya başladığı tedbirler, siyasi parti ve güçlerin krallıklarındaki ilk ciddi taciz süreci gibi görünüyor.
Camları film kaplamalı olan araçlara yönelik baskı nedeniyle trafik görevlilerine yönelik saldırıların artmasının ardından Irak Parlamentosu, Ramazan Bayramı tatilinden sonra Şammari’yi ağırlamaya kendisine film kaplı aracıyla ilgili sözlü soru yöneltmeye karar verdi.



Lübnan savaşının Suriye ekonomisi üzerindeki feci yansımaları

Lübnan'dan atılan füze sonucu İsrail'in kuzeyinden dumanlar yükseliyor (EPA)
Lübnan'dan atılan füze sonucu İsrail'in kuzeyinden dumanlar yükseliyor (EPA)
TT

Lübnan savaşının Suriye ekonomisi üzerindeki feci yansımaları

Lübnan'dan atılan füze sonucu İsrail'in kuzeyinden dumanlar yükseliyor (EPA)
Lübnan'dan atılan füze sonucu İsrail'in kuzeyinden dumanlar yükseliyor (EPA)

Hayed Hayed

Şam ekonomisi, ülkede yıllardır süren çatışmalar ve kendisine uygulanan uluslararası yaptırımlar nedeniyle büyük ölçüde Lübnan'a dayanıyordu. Bu durum özellikle rejimin kontrolü altındaki bölgeleri Lübnan'daki ekonomik ve siyasi istikrarsızlığa karşı çok hassas hale getirdi. Bugün İsrail'in Lübnan'da Hizbullah'a karşı askeri harekatını yoğunlaştırmasıyla durum daha da tehlikeli hale geldi ve olası yan etkiler ve bunların zaten aksayan Suriye ekonomisi üzerindeki yansımaları konusunda ciddi endişelere yol açtı.

İki ülke arasındaki ticaret yollarının bozulması, Suriye'nin esasında yetersiz olan tedarik zincirinde ciddi zorluklar yarattı. Suriye'deki çatışmanın 2011'de patlak vermesinden bu yana rejim, uluslararası yaptırımların etrafından dolanmak için hayati bir kanal olarak büyük ölçüde Lübnan'a güveniyor. Suriye'nin hammadde, tüketim malları ve yakıt da dahil olmak üzere temel ithal ürünlere erişimini sağlayan, iki ülke arasındaki resmi ve resmi olmayan kara sınır kapılarının yanı sıra Lübnan limanlarıydı. Ancak İsrail'in Güney Lübnan'daki askeri operasyonları ve Masnaa Sınır Kapısı’nın hedef alınması artık bu hayati önem taşıyan ekonomik arterleri tehdit ediyor.

Bunun en doğrudan ve gözle görülür etkilerinden biri akaryakıt fiyatlarındaki hızlı yükseliş oldu. Şam'da, benzinin fiyatı keskin bir şekilde yükseldi ve karaborsadaki fiyatı birkaç gün içinde litre başına 12 bin Suriye lirasından 30 bin Suriye lirasına fırladı. Akaryakıt fiyatlarındaki bu artışın diğer temel malların fiyatları ve maliyetleri üzerinde de ciddi etkileri oldu. Örneğin meyve ve sebze gibi temel malların taşıma maliyetleri birçok bölgede iki katına çıktı ve bu da fiyatlarının yüzde 15-25 oranında artmasına neden oldu. Fiyatlardaki bu keskin artışlar, zaten serbest düşüş içinde olan bir ekonominin sonuçlarının gölgesinde işlerini idare etmekte zorlanan ortalama Suriye vatandaşlarının karşılaştığı mali zorlukları artırıyor.

Ticaretteki bu çalkantı sadece ithalat ile sınırlı kalmadı. Zira çatışma aynı zamanda Suriye'nin yerel imalat sektörü için gerekli olan hammadde tedarik akışını da engelledi. Sektörün büyük bir kısmını Lübnan üzerinden ithal ettiği bu malzemelerde yaşanan azalma, yerli üretim malların fiyatlarının artmasına neden oldu. Suriyeli üreticiler, üretim faaliyetleri için gerekli hammaddeyi temin etmekte zorlanırken, son iki hafta içinde üretim maliyetlerinde yüzde 10-15 oranında artış olduğunu bildirdi. Bu durum, halihazırda yaptırımlar, yüksek üretim maliyetleri, düşük satın alma gücü ve küresel pazarlara erişimin sınırlanması nedeniyle felç olmuş Suriye'deki sanayi sektörü üzerinde ilave baskı oluşturdu.

Lübnan ile ticaretin durması Suriye'nin ihracat sektörünü de ciddi şekilde etkiledi. Son dönemde artan gerilimden önce, sınır kapılarından Lübnan'a geçiş yapan Suriyeli tırların sayısı günde 30 ila 40 tır arasındaydı; bunlar kıyafet, pamuklu ürünler, plastik ve gıda maddeleri gibi mallarla yüklüydü. Ancak İsrail'in sınır kapılarını ve ulaşım yollarını hedef almaya başlamasından bu yana bu geçişlerin tamamen durduğu bildiriliyor.

Mültecilerin Lübnan'dan Suriye'ye akınının devam etmesi ise konut piyasasını bozmaya başladı. Bildirildiğine göre iki hafta içinde 350 binden fazla insan Suriye'ye geçti ve bu da kira fiyatlarında keskin ve ani bir yükselişe yol açtı. Konuta olan talebin yüksek olması ve düzenleyici denetimlerin olmayışı nedeniyle ev sahipleri ve emlak komisyoncuları bu fırsatı değerlendirerek kiraları önemli ölçüde artırdı.

Başta Şam olmak üzere rejimin kontrolündeki pek çok bölgede kira fiyatları son günlerde yüzde 50-100 oranında arttı. Dahası bazı mahallelerde emlak sahipleri ödemelerin ABD doları cinsinden yapılmasını talep etmeye başladı ki bu da artan konut talebini yansıtıyor. Uygun fiyatlı konut arayanların karşılaştığı zorlukları daha da kötüleştiren husus ise, gayrimenkul sahiplerinin yüksek kiralara ek olarak, Suriye'de ne kadar kalacaklarını bilmeyenler arasında yaygın olduğu gibi, kısa süreli kira sözleşmesi yapmak isteyen kiracılardan altı aya kadar kira bedelini peşin ödemelerini istemeleridir.

Lübnan'da yoğunlaşan İsrail savaşının Suriye üzerindeki uzun vadeli ekonomik etkileri henüz net değil ancak ilk işaretler endişe verici

Kiralardaki bu hızlı artışın nedenleri sadece konuta olan talebin artması değil, aynı zamanda Suriye ve Lübnan'daki kira fiyatları arasındaki eşitsizlikten de kaynaklanıyor. Suriye'de kiralar yerel satın alma gücüne göre nispeten yüksek olsa da Lübnan'a göre düşük kalıyor. Bu eşitsizlik, konut sahiplerinin gelen mültecilerden piyasa fiyatlarından çok daha yüksek fiyatlar talep etmesine olanak tanıdı.Buna karşılık, uzun süreli sözleşmeleri olan eski Suriyeli kiracılar yaşadıkları evlerin yeni kiralarını karşılayamayacak durumdalar.

Haberler, büyük bir mülteci akınına tanık olan bölgelerdeki birçok konut sahibinin, uzun süreli sözleşme imzalamış oldukları kiracılarından ya daha yüksek kiraları kabul etmeleri gerektiğini ya da tahliye edilmekle karşı karşıya kalacaklarını söylüyorlar. Uygun fiyatlı konut seçeneklerinin olmayışı, ülkenin karşı karşıya olduğu ekonomik zorlukların satın alma güçlerini yıprattığı bir dönemde birçok Suriyeliyi alternatif konut aramaya yöneltiyor.

Lübnan'da yoğunlaşan İsrail savaşının Suriye üzerindeki uzun vadeli ekonomik etkileri henüz net değil, ancak ilk işaretler endişe verici. Suriye rejimi alternatif ve istikrarlı ticaret yolları bulmakta başarısız olursa temel ürünlerdeki yetersizliğin ciddi şekilde kötüleşmesi muhtemel. Çatışmanın süresine ilişkin belirsizlikle birleştiğinde bu durumun fiyatları daha da yükseltmeye devam etmesi ve rejimin kontrolündeki bölgelerde yaşam koşullarının daha da kötüleşmesine yol açması muhtemel. Ücretler sabit kalırken, temel ihtiyaçların maliyetleri arttıkça, giderek daha fazla Suriyeli daha derin bir yoksulluğa sürükleniyor ve bu da ülkenin zaten ciddi olan ekonomik krizini daha da kötüleştiriyor.

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından  Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.