KİK Genel Sekreteri: Ülkelerimiz dünyanın sekizinci büyük ekonomisini temsil ediyor

Yemen'deki Bahreyn güçlerinin olayının İran'la ilişkileri geri getirmedeki rolüne dikkat çekildi.

Körfez İşbirliği Konseyi Genel Sekreteri Casim Muhammed el-Bidevi dün düzenlenen Arap Medya Forumu’nda konuşma yaptı. (GCCSG)
Körfez İşbirliği Konseyi Genel Sekreteri Casim Muhammed el-Bidevi dün düzenlenen Arap Medya Forumu’nda konuşma yaptı. (GCCSG)
TT

KİK Genel Sekreteri: Ülkelerimiz dünyanın sekizinci büyük ekonomisini temsil ediyor

Körfez İşbirliği Konseyi Genel Sekreteri Casim Muhammed el-Bidevi dün düzenlenen Arap Medya Forumu’nda konuşma yaptı. (GCCSG)
Körfez İşbirliği Konseyi Genel Sekreteri Casim Muhammed el-Bidevi dün düzenlenen Arap Medya Forumu’nda konuşma yaptı. (GCCSG)

Körfez İşbirliği Konseyi Genel Sekreteri Casim Muhammed el-Bidevi, Körfez ülkelerinin birlikte dünyanın sekizinci en büyük ekonomisini oluşturduğunu, ekonomilerinin yıllık toplam büyümesinin yaklaşık yüzde 6 olduğunu ve toplam gayri safi yurtiçi hasılasının 2,4 trilyon dolara ulaştığını söyledi.

Bidevi dün Dubai'de düzenlenen ‘Arap Medya Forumu’nda katıldığı bir oturumda, Körfez ülkelerinin siyasi olarak açık ve net bir tutum benimsediğini ve bu tutumun onlara uluslararası alanda saygın bir konum kazandırdığını kaydetti. Bunun, Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'yı bir araya getiren BRICS grubunun Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'ni üyeliğe (BAE) davet etmesi ile açıkça görüldüğüne işarette bulundu.

SD

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Bidevi konuşmasında, Körfez ülkelerinin diplomatik olarak aktif olduğunu ve bu durumun, New York'ta düzenlenen son Birleşmiş Milletler Genel Kurulu toplantılarında yoğun bir şekilde faaliyet göstermelerinden açıkça görüldüğüne dikkat çekti. Bu durum, Körfez ülkelerinin siyasi ve ekonomik alanlarda önemli bir rol ve ağırlığa sahip olduğunu, aynı zamanda dünyanın en önemli enerji kaynaklarından bazılarına sahip olan kritik bir bölge olduğunu, kalkınma ve insani yardım alanında önemli katkılarda bulunduğunu ve bu katkıların dünyanın farklı bölgelerine olumlu yansımalara sahip olduğunu gösteriyor.

Ekonomik ağırlık

KİK Genel Sekreteri, Körfez bölgesinin önemli bir ekonomik güç olduğunu gösteren bazı veriler sundu. Söz konusu verilere göre Körfez ekonomisinin yıllık büyüme oranı yaklaşık yüzde 6 ve altı ülkenin toplam ekonomisi, dünyanın sekizinci en büyük ekonomisini oluşturuyor.

Bidevi, Körfez ülkelerinin toplam gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYİH) 2,4 trilyon doların üzerinde olduğunu ve 2050 yılına kadar 6 trilyon dolara ulaşmasının beklendiğini söyledi. Ayrıca, Körfez ülkelerinin toplam varlık fonu büyüklüğünün 3,225 trilyon dolar olduğunu ve Körfez içi ticaret hacminin 107 milyar dolar olduğunu belirtti.

Eşit mesafe

KİK Genel Sekreteri, küresel güçler arasındaki rekabetin arttığı bir dönemde, Körfez ülkelerinin siyasi ve ekonomik olarak dengeli ve istikrarlı bir strateji izlediğini kaydetti.

Bidevi, Körfez ülkelerinin, geçtiğimiz yıl Riyad'da ABD Başkanı Joe Biden ile bir araya gelen altı Körfez ülkesi liderinin katıldığı zirve ve geçen aralık ayında Riyad'da düzenlenen ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in de katıldığı Körfez-Çin zirvesini örnek olarak gösterdi.

Bidevi, Körfez İşbirliği Konseyi Dışişleri Bakanları ile Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un Moskova'da düzenlediği ve iki ülke arasındaki stratejik diyalog çerçevesinde gerçekleşen toplantıya ve Körfez İşbirliği Konseyi Dışişleri Bakanları ile ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'in Riyad'da düzenlediği toplantıya da atıfta bulundu. Genel Sekreter, bu siyasi hamlelerin, Körfez ülkelerinin herkesle eşit mesafede durduğunu ve açık ve şeffaf bir şekilde hareket ettiğini gösterdiğini söyledi.

İyi komşuluk

KİK Genel Sekreteri Körfez ülkeleri ile İran arasındaki yakınlaşmanın yeni bir gelişme olmadığını söyledi. Bidevi, bu sürecin uzun süredir devam ettiğini ve İran'ın iyi komşuluk ilişkileri temelinde, içişlerine müdahale etmeme ve uluslararası anlaşmalara saygı duyma ilkelerine dayanan ilişkiler kurma çağrısı ile başladığını belirtti. Bidevi, geçtiğimiz mart ayında Suudi Arabistan ve İran arasında gerçekleşen yakınlaşmanın olumlu bir adım olduğunu ve bölgesel istikrara katkı sağlayacağını vurguladı. Körfez ülkelerinin de bu yakınlaşmayı memnuniyetle karşıladığını ifade etti. Ancak Bidevi dün Suudi Arabistan-Yemen sınırında Bahreyn güçlerini hedef alan ve iki Bahreyn askerinin ölümüne neden olan Husi saldırısının, yakınlaşma çabalarını geriye götürdüğünü belirtti.

DSCF
KİK Genel Sekreteri ‘Arap Medya Forumu kapsamında düzenlenen oturuma katıldı. (Şarku'l Avsat)

Bidevi, İran'ın bölge ülkeleri ile iyi komşuluk ilişkileri temelinde doğal ilişkiler kurmasının önemine inandığını ifade etti. İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir-Abdullahiyan ile yaptığı görüşmeye atıfta bulunarak, Abdullahiyan'ın bu yakınlaşmayı gerçekleştirmek ve Körfez ülkeleri ile doğal ilişkiler kurmak istediğini söylediğini aktardı. Bidevi, Körfez ülkelerinin, bu yakınlaşmanın, karşılıklı saygı ve içişlerine müdahale etmeme temelinde gerçekleşmesi gerektiğini vurguladı. İran'ın da bu yakınlaşmaya yönelik iyi niyet göstergesi sunması gerektiğini kaydetti.

Ekonomik bütünleşme

Bidevi, Körfez ülkelerinin ekonomik olarak daha fazla entegre olması için çaba gösterdiklerini söyledi. Söz konusu çabaların, Körfez ülkelerinin ortak bir pazar oluşturması ve gümrük birliği kurması yoluyla gerçekleştirileceğini belirtti.

Körfez İşbirliği Konseyi Genel Sekreteri Casim Muhammed el-Bidevi, Körfez ülkelerinin siyasi, güvenlik ve askeri alandaki koordinasyonunun en üst düzeyde olduğunu kaydetti. Ancak ekonomik entegrasyonu tamamlamak ve uzun vadeli hedeflere ulaşmak için bazı tavizlerde bulunmak gerektiğinin altını çizdi. Genel Sekreter, Körfez ülkelerinin, ekonomik olarak daha fazla entegre olmanın, bölgesel istikrar ve refahı artıracağına inandığını vurguladı. Ancak, bu entegrasyonu tamamlamak için, Körfez ülkelerinin bazı tavizlerde bulunması gerektiğine dikkat çekti.

Bidevi, Körfez ülkeleri liderlerinin, ekonomik entegrasyonu tamamlamanın stratejik bir öneme sahip olduğu konusunda hemfikir olduğunu söyledi. Bu, Körfez İşbirliği Konseyi'nin son toplantısında liderlerin, Genel Sekreter’i bu konudaki çabaları hızlandırmakla görevlendirmesiyle açıkça görülüyor. Ancak Bidevi, bazı görüş farklılıklarının, bu konuda ilerlemeyi engellediğini belirtti.

Bu stratejik hedefin gerçekleştirilmesine olan inancını vurguladı ve bölgede bu yolda önemli ilerlemeler olduğunu ifade etti. Söz konusu ilerlemelerden birinin, Güney Irak'ın da projeye bağlanmasına öncülük eden Körfez elektrik şebekesi projesi. Genel Sekreter, bu konuda açık bir diyalog olduğunu ve bu çabaların, Konsey üyesi ülkeler arasında istenen ekonomik entegrasyonu sağlayacak bir anlaşmaya varma konusunda bir atılım görmesini umduğunu dile getirdi.

Dünya bir yol ayrımında

Ayrıca, akademik uzmanlar ve siyasi analistler, mevcut küresel sistemin görünümünü ve yeni bir küresel sistemin ortaya çıkma fırsatlarını, bazılarının dünyanın iki kutuplu sisteme veya çok kutuplu bir dünyaya geri dönmesinin başlangıcı olarak görebileceği mevcut jeopolitik dönüşümler ışığında değerlendirdiler.

‘Yeni bir küresel sisteme mi giriyoruz?’ başlıklı oturumda katılımcılar, ABD ve Avrupa'nın siyasi ve ekonomik nüfuzunun devam etmesi ve küresel gayrisafi yurtiçi hasılanın en büyük payını elinde bulundurması nedeniyle mevcut küresel sistemin önümüzdeki yıllarda devam edeceği tahmininde bulundu. Diğerleri ise, Kuzey'in Güney ile buluştuğu ve ekonomik blokların rolünün arttığı yeni bir küresel sistemin şekillenmeye başladığına işaret etti.

Dubai Medya'dan gazeteci Nevra Rommel tarafından yönetilen ve Dr. Muhammed er-Rumeyhi, Kuveyt Üniversitesi Siyaset Bilimi Profesörü, Abdulaziz el-Hamisi, Arap siyaseti konusunda yazar ve araştırmacı, Ahmed el-Müslimani, Kahire Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı ve ‘eş-Şark Gazetesi’ yazarı İyad Ebu Şakran'ı bir araya getiren oturumda katılımcılar, hem Suudi Arabistan hem de BAE'nin mevcut küresel ekonomik manzarada oynadığı etkili rolün önemi konusunda hemfikir oldular. Bu, ulusal çıkarların herhangi bir başka gündemin önüne geçtiği bir liderlik altında, tüm güçlere açılma ve ekonomik ve kalkınma çıkarlarını gerçekleştiren bloklara katılmanın bir sonucu olarak değerlendirildi.



Çeyrek asırda Suudi Arabistan: Modern kalkınma devletinin mimarisi

Görsel: Reuters/Al Majalla
Görsel: Reuters/Al Majalla
TT

Çeyrek asırda Suudi Arabistan: Modern kalkınma devletinin mimarisi

Görsel: Reuters/Al Majalla
Görsel: Reuters/Al Majalla

Abdullah Faysal er-Rabih

Gözlemciler ve ekonomistler, Suudi Arabistan'ın gelecekteki büyük dönüşümlerini geriye dönüp bakarak incelediklerinde, ekonomiyi yeniden şekillendiren en önemli dönüm noktası olarak 2016 yılında başlatılan ‘Vizyon 2030'u uzun uzun ele alacaklar, onu ekonomiyi ve toplumu yeniden şekillendiren ve ülkeyi tek bir kaynağa bağımlılıktan çeşitlilik ve sürdürülebilirlik beklentilerine kaydıran en önemli dönüm noktası olarak değerlendireceklerdir. Ancak, modern Suudi Arabistan sahnesini yalnızca bu dönüm noktasına indirgemek, 2026’nın gelişiyle, Vizyon 2030 hedeflerine doğru yolun yarısını geride bırakırken kümülatif gelişimin bağlamını anlamada bir eksikliğe yol açabilir. Objektif bir okuma yapılması için 21. yüzyılın ilk çeyreğinin tamamını kapsayacak şekilde zamansal merceğin genişletilmesi gerekir.

Riyad, NEOM ve ülkenin tüm bölgelerinde büyük inşaat projeleri ve teknolojik ve lojistik dönüşümler açısından tanık olunanlar, birdenbire ortaya çıkan bir olgudan ziyade uzun ve dikkatle düşünülmüş bir modernleşme sürecinin meyvesidir. Bu süreç, milenyumun ilk on yılında eğitim ve altyapı temellerinin atılması aşamasından, ikinci on yılda ve sonrasında dijital dönüşümün başlatılması ve kapsamlı ekonomik çeşitlendirme aşamasına geçti. Sadece finansal politika mühendisliği yoluyla değil, aynı zamanda veri, yapay zeka (AI), turizm ve yaşam kalitesine dayalı bir petrol sonrası ekonomi kurarak kaynaklarını akıllıca yeniden yatıran bir ülkenin hikayesine tanık oluyoruz.

Bu çeyrek asırlık süreç, küresel ölçekte rekabetçi bir ekonomi inşa etme stratejik hedefi doğrultusunda birbirini tamamlayan iki aşamaya ayrılabilir. Milenyumun başlarından 2015 yılına kadar süren ilk aşama, burs programları ve üniversitelerin kurulması yoluyla insan sermayesine yapılan yoğun yatırımlarla öne çıkıyor. 2016 yılında başlayan ikinci aşama ise, bu yatırımların meyvelerinin toplandığı ve bu beyinlerin ve enerjilerin modern bir ekonomik ve teknolojik sistem kurmak için kullanıldığı, Suudi Arabistan’ın G20'nin en güçlü ekonomileri arasındaki etkili konumunun pekiştirildiği bir dönemdi.

Kaynak yönetiminden kurumsal performans verimliliğine

Bu dönüşümün altında yatan dinamikleri anlamak için, öncelikle hükümet yönetimi felsefesinde meydana gelen değişimin özünü incelemeliyiz. Gelişmeler, devlet kurumlarının kapsamlı bir rasyonalizasyonu (rationalisation) olarak tanımlanabilir. Daha önce, odak noktası geleneksel kalkınma istikrarını sürdürmek için doğal kaynaklardan elde edilen gelirlerin dağıtılmasıydı. Suudi Arabistan bugün, bu vizyonun mimarı olan Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın liderliğinde, hedef odaklı yönetim modeline (management by objectives) geçerek, başarı ve değerlendirme için temel gösterge olarak temel performans göstergelerini (KPIs) benimsedi.

Petrol 20. yüzyılın yakıtıysa, veri de 21. yüzyılın petrolüydü. Suudi Arabistan, bu gerçeği erken dönemde fark etti ve yapay zeka ekonomisini kalkınma stratejisinin merkezine yerleştirdi.

Hükümet projeleri artık sadece bütçelerinin büyüklüğüyle değil, aynı zamanda somut ekonomik ve sosyal etkileriyle ve sıkı zaman çizelgelerine bağlılıklarıyla da değerlendiriliyor. Yönetimde yaşanan bu radikal değişim, büyük küresel teknoloji şirketlerinin hızı ve esnekliğiyle rekabet eden dinamik bir çalışma ortamı yaratırken geleneksel bürokrasiye alternatif olarak liyakati esas alan bir sistem kurdu.

Devletin idari yapısı, merkezi planlama ve hızlı karar alınması amacıyla çok sayıda kurumun kaldırılması ve yetkilerinin biri Ekonomi ve Kalkınma Konseyi diğeri Siyasi ve Güvenlik İşleri Konseyi olmak üzere iki ana konseyde birleştirilmesi ile yeniden düzenlendi. Bu yapısal gelişme, devletin büyük bir dijital dönüşüm gerçekleştirmesini sağlayan sağlam bir temel oluşturmuş ve Suudi Arabistan’ın dijital devlet hizmetleri için küresel göstergelerin ön saflarına taşımıştı. ‘Absher’ ve ‘Tawakkalna’ gibi platformlar, teknolojiyi ekonomi ve topluma hizmet etmek için kullanmanın küresel modelleri haline gelmiş ve zaman ve kaynak israfının azaltılmasına ve ulusal üretkenliğin artırılmasına doğrudan katkıda bulunmuştu.

Tek sektöre bağlılığın sonlandırılıp ekonominin çeşitlendirilmesi

Gelecekte en büyük bir etkiye sahip olacak olan ikinci dönüşüm, petrole dayalı tek sektörlü ekonominin sonlandırılıp küresel şoklara karşı yüksek dirençli, çeşitlendirilmiş ve esnek bir ekonominin kurulmasıydı. Rakamlar, bu başarının ölçeğini gösteren en doğru gösterge olmaya devam etmektedir. Petrol dışı faaliyetler hızlı ve istikrarlı bir büyüme kaydederken, petrol dışı gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) büyümesi son üç yılda ortalama yüzde 4,5'i aşarak 2024 yılında yüzde 4'e yaklaştı. Tüm bunlar, enerji piyasalarının oynaklığından uzak yeni büyüme motorları yaratma konusunda ekonomik çeşitlendirme politikalarının başarısını yansıtıyor.

Bu dönüşümün merkezinde yer alan Kamu Yatırım Fonu (PIF), geleneksel devlet fonu işlevinin ötesine geçerek piyasa yapıcı ve etkili bir küresel yatırımcı haline gelip stratejik bir rol oynuyor.

Son veriler, fonun yönettiği varlıkların 2024 yılı sonuna kadar yaklaşık 3,4 trilyon riyal (yaklaşık 925 milyar dolar) yükseldiğini ve iç yatırım portföyünün büyüklüğünde yüzde 50'nin üzerinde dikkat çekici bir artış olduğunu gösteriyor. Bu durum, fonun ulusal ekonominin damarlarına likidite pompalamaya olan bağlılığını teyit ediyor.

sdvd
Suudi Arabistan'ın Riyad'da 2034 FIFA Dünya Kupası'na ev sahipliği yapma adaylığı kapsamında düzenlenen medya turu sırasında NEOM kentindeki The Line projesinin maketi, 30 Ekim 2024 (AFP)

PIF, (Ceer ve Lucid Motors şirketleri aracılığıyla) elektrikli araç endüstrisi, temiz teknolojiler, askeri üretim, eğlence, turizm ve küresel spor yatırımları gibi Suudi Arabistan ekonomisinde daha önce hiç duyulmamış olan gelecek vaat eden sektörlere odaklandı. Bu strateji sadece finansal kazanç elde etmeyi değil, aynı zamanda teknoloji ve bilginin aktarılması ve yerelleştirilmesini ve Suudi gençler için kaliteli iş fırsatları yaratılmasını da amaçlıyor.

Dijital dönüşüm ve yapay zeka: Tüketimden ihracata

Petrol 20. yüzyılın yakıtıysa, veri 21. yüzyılın petrolüydü. Suudi Arabistan bu gerçeği erken fark etti ve yapay zeka ekonomisini kalkınma stratejisinin merkezine yerleştirdi. Suudi Arabistan teknoloji ithalatıyla yetinmedi, küresel teknoloji devlerini (Google, Microsoft ve Oracle gibi) çekerek ve onlarla ortaklık kurarak bulut bölgeleri ve devasa veri merkezleri oluşturmak suretiyle bölgesel bir teknoloji merkezi haline gelmeyi hedefledi ve böylece üç kıtayı birbirine bağlayan dijital bir köprü olarak konumunu güçlendirdi.

Dijital göstergelerin okunması, bunların temel itici gücü olan insan faktörü dikkate alınmazsa eksik kalır. Suudi Arabistan’ın işgücü piyasasında yaşanan dönüşüm, yüzeysel bir değişimden öteye geçerek işin kültürel ve değer yapısını da etkiliyor.

Düzenleyici rolünün ötesine geçerek dijital dönüşümün ulusal düzeydeki başlıca destekçisi haline gelen Suudi Veri ve Yapay Zeka Kurumu’nun (SDAIA) hayati rolünü en iyi göstergesi de buydu. SDAIA, devletin kaynaklarını benzeri görülmemiş bir verimlilikle yönetmesini sağlayan sağlam bir dijital altyapı kurmayı başardı.

Karar destek platformu ‘İstişraf’ın büyük verileri analiz ederek ve hükümet harcamalarının verimliliğini artırma fırsatlarını belirleyerek 50 milyar riyali aşan mali tasarruf ve getiriye katkıda bulunması, bunun en iyi örneğiydi.

Öte yandan Suudi Arabistan'ın bu alandaki hedefleri, yurt içi kullanımın ötesine geçiyor, zira artık teknolojisini ihraç etmek ve başarılı dijital deneyimini dünyayla paylaşmak istiyor.

Suudi Arabistan’da 22 milyondan fazla kullanıcıya hizmet veren Nefaz ve 33 milyondan fazla kullanıcısıyla kapsamlı bir ulusal uygulama veya Süper Uygulama haline gelen Tawakkalna gibi platformlar değerlerini ve yüksek güvenilirliklerini kanıtladıktan sonra, bu çözümler akıllı dijital hükümet için modeller olarak ihraç edilebilir ürünlere dönüştü.

Suudi Arabistan, belirli girişimler ve ‘Made in Suudi Arabistan’ teknoloji programı aracılığıyla kendisini 2030 yılına kadar teknoloji ve inovasyonun küresel merkezi haline getirmeyi amaçlayan iddialı bir veri ve yapay zeka stratejisiyle ulusal şirketlerin küresel pazarlarda rekabet edebilmesini sağlamaya çalışıyor. Bu yaklaşım, Suudi Arabistan’ın yükselen bir teknoloji gücü olarak jeopolitik konumunu güçlendirmekle kalmayıp, petrol dışı GSYİH'ye katkıda bulunacak yeni ve sürdürülebilir bir ekonomik akış da oluşturuyor.

Yaşam kalitesi ve yeni bir gerçekliği yansıtan rakamlar

Önceki kalkınma modelinde, vatandaşlar ve ekonomi arasındaki ilişki, hizmet tüketiminden kalkınma ve değer yaratmada ortaklığa doğru ilerlerken, uluslararası standartlara uygun bir yaşam kalitesi sağladı.

Devletin kronik sorunları umut verici ekonomik fırsatlara dönüştürme becerisinin parlak bir örneği olan konut programının yıllık raporundaki verilere göre vatandaşların ev sahipliği oranı, vizyonun başlatılmasından önce yüzde 50'nin altındayken, 2024 yılı sonunda yüzde 65'in üzerine çıktı. Bu rakam sadece istatistiksel bir gösterge değil, entegre ve akıllı konut projeleri inşa eden ROSHN gibi büyük şirketlerin öncülüğünde inşaat, gayrimenkul finansmanı ve kentsel gelişim sektörleri için hayati bir itici güç oldu.

sdfrg
Suudi Arabistan’ın 2034 Dünya Kupası’na ev sahipliği yapma teklifi sunumundan bir kare (Reuters)

Aynı zamanda, turizm Krallığın en önemli başarı öykülerinden biri olarak öne çıkıyor. Suudi Arabistan, onlarca yıl uluslararası toplumdan tecrit edildikten sonra, engelleri aşmayı başardı ve yeni rekorlar kırdı. 2023 yılında (yerli ve yabancı) 109 milyondan fazla turist ağırlayan ülkede bu rakam 2024 yılında 116 milyona ulaşarak yükselmeye devam etti. Turizmdeki bu ivme, sadece otel ve havacılık sektörlerini canlandırmakla kalmadı, aynı zamanda 255 milyar riyali aşan gelirlerle yerel ekonominin yanında çeşitli bölgelerde binlerce mevsimlik ve kalıcı iş olanağının yaratılmasına katkıda bulundu ve tarihi şehirlerdeki ve köylerdeki yerel ekonomileri canlandırdı.

En değerli yatırım olarak işgücü

Bu rakamlar, temel itici güçleri olan insan faktörü dikkate alınmadan tam olarak anlaşılamaz. Suudi işgücü piyasasında yaşanan dönüşüm, yüzeysel değişikliklerin ötesine geçerek işin kültürel ve değer yapısını da etkiliyor. Pastoral zihniyetin ve devlete olan tam bağımlılığın yavaş yavaş ortadan kalkarak, üretkenlik ve bireysel inisiyatif kültürünün yerini aldığını görüyoruz.

İyi düşünülmüş Suudileştirme politikaları, iyileştirilmiş eğitim verimliliği ve küçük ve orta ölçekli işletmelere verilen destek, bir araya gelerek yaratıcı ve girişimci bir nesil yarattı. Genç Suudilerin kariyer hedefleri artık geleneksel devlet işleriyle sınırlı değil, inovasyon, finansal teknoloji (FinTech) ve yaratıcı endüstriler gibi sektörlere de açıldı.

Uluslararası festivaller, Riyad ve Cidde sezonları, el-Ula ve Diriya'daki tarihi mekanların restorasyonu, Suudi Arabistan’ı turizm, yatırım ve yaşam için küresel bir destinasyon haline getirmeyi hedefleyen tek bir stratejik amaca hizmet ediyor.

Bu çerçevede kadınların güçlendirilmesi dönüşüm sürecini taçlandırdı. Devlet bu konuyu sadece insan hakları perspektifinden ele almakla kalmadı, aynı zamanda acil bir ekonomik gereklilik (womenomics) olarak da değerlendirdi. Bu vizyon, kadınların işgücüne katılımının vizyonun başlatılmasından önce yaklaşık yüzde 17'den bugün yüzde 35'in üzerine çıkmasıyla gerçeğe dönüşürken başlangıçtaki hedefleri yıllar öncesinden aştı.

Ekonomik açıdansa bu, toplumun yarısını fiili üretim döngüsüne entegre etmek, ulusal rekabet gücünü artırmak ve kalkınmanın damarlarında atıl durumda olan belirli beceri ve yetenekleri devreye sokmak anlamına geliyor.

Ekonomik bir kaynak olarak yumuşak güç olarak kültür

Gözlemciler için belki de en çarpıcı dönüşüm, kültür ve mirasın yeniden konuşlandırılmasıydı. Sessiz bir yerel mirastan, küresel bir ürüne ve karlı getiriler sağlayan bir eğlence ve turizm endüstrisine dönüştü.

Önceki dönemde, kültürel faaliyetler içe dönüklükten dolayı gölgede kalmış ve bu da Krallığı küresel turizm haritasından uzaklaştırmıştı. Ancak bugün, denklem tamamen yeniden yazıldı. Kültür, yumuşak gücün kaynağı ve stratejik bir ekonomik varlık haline geldi.

c
Suudi Arabistan'ın Riyad kentinde düzenlenen NEOM adlı yeni şehirle ilgili sergide 3D sunumu izleyen ziyaretçiler, 25 Ekim 2017 (Reuters)

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Devlet, cesurca bir açıklık stratejisi izlemeye başladı. Artık küreselleşmeden korkmuyor, aksine küreselleşmenin araçlarına yatırım yapıyor. Uluslararası festivaller, Riyad ve Cidde sezonları, el-Ula ve Diriya'daki tarihi mekanların restorasyonu, Suudi Arabistan’ı turizm, yatırım ve yaşam için küresel bir destinasyon haline getirmeyi hedefleyen tek bir stratejik amaca hizmet ediyor. Sanat, eğlence ve sinemaya yönelik bu açıklık, ‘geçici eğlence’ alanında değil, aksine, binlerce kişiye istihdam sağlayan ve yaşam kalitesini artıran yeni bir ekonomik sektörün temelini oluşturuyor. Esasen, bu durum doğrudan yabancı yatırımların en önemli itici güçlerinden biri. Yabancı yatırımcılar ve küresel yetenekler sadece iş fırsatları ve finansal getiri değil, aynı zamanda canlı ve çekici bir yaşam ortamı da arıyor.

Mühendislik, mega projeler ve geleceğin şehirleri

NEOM, Kızıldeniz, Qiddiya ve New Square gibi mega projelerden bahsetmeden bu tabloyu tamamlamış olmayız. Bu projeler, geleneksel gayrimenkul geliştirme kavramının ötesine geçiyor. Geleceğin endüstrisinde inovasyon için kuluçka merkezleri haline geliyor. Örneğin NEOM, sadece yeni bir şehir değil, yüzde 100 yenilenebilir enerjiden akıllı ulaşım sistemlerine ve biyoteknolojiye kadar yarının teknolojileri için bir ‘yaşayan laboratuvar’ olarak karşımıza çıkıyor. Özetle NEOM, 21. yüzyılda ‘şehir’ ve kentsel yaşam kavramını yeniden tanımlamaya yönelik cesur bir girişimdir.

Bugün Suudi Arabistan, kendisini dünyaya sadece bir enerji rezervuarı olarak değil, aynı zamanda önemli bir yatırım gücü, küresel bir lojistik merkezi ve geleceğin ekonomilerini şekillendirmede aktif bir ortak olarak tanıtıyor.

Bununla birlikte başkent Riyad da radikal bir dönüşüm geçiriyor. Yaklaşık 15 milyon kişiyi barındırmayı planlayan şehir, toplu taşıma (şehrin arterlerini birbirine bağlayacak Riyad Metrosu'nun açılmasıyla), yeşil alanlar (Kral Selman Parkı projesi gibi) ve ikonik mimari projelerle entegre edilen hareketli bir şantiyeye dönüşüyor. Bu entegre sistem, ‘ekonomiyi yerelleştirmeyi’ amaçlıyor. Devlet, vatandaşların daha iyi bir yaşam ve iş fırsatlar arayışıyla dünyanın dört bir yanındaki başkentlere göç etmelerini sağlayacak şekilde artık dünyayı onlara getiriyor.

Gelecekteki haklar ve verimlilik taahhüdü

2025 yılı sona ererken, Suudi Arabistan artık kendisini yalnızca petrol mirasıyla değil, mevcut başarıları ve gelecekteki hedefleriyle tanımlıyor. Bu bağlamda, Expo 2030'a ev sahipliği yapma yarışını kazanmak ve 2034 Dünya Kupası'nı düzenlemek için dünyanın güvenini kazanmak, ulusal sistemi (hem kamu hem de özel) sıkı zaman kısıtlamalarıyla karşı karşıya bırakırken çalışmaların en yüksek verimlilik ve disiplin standartlarıyla yürütülmesini gerektiriyor.

g
Kızıldeniz'deki mega proje NEOM şehrinin kalbinde yer alan iki adet 500 metre yüksekliğindeki paralel yapıya ilişkin önerilen tasarımı gösteren fotoğraf, 26 Temmuz 2022 (AFP)

Bu uluslararası etkinlikler, sadece kutlamalardan ibaret olmamakla birlikte altyapı çalışmalarının tamamlanmasını hızlandırmak, ulaşım ağlarını geliştirmek ve yeni şehirler kurmak için akıllı yönetim araçları ve stratejik katalizörler olarak işlev görürler. Kısacası bu, Suudi Arabistan'ın, gelişmiş ülkelerden muadillerine eşdeğer ve hatta onları aşan bir verimlilikle büyük etkinlikleri organize etme ve yönetme kapasitesine ve finansal gücüne sahip, güvenilir bir uluslararası ortak olduğunu dünyaya açıkça gösteren mesajlar.

İnovasyonda küresel bir ortak olarak Suudi Arabistan

Suudi Arabistan'ın son çeyrek yüzyılda ve son on yılda hızlanan bir şekilde tanık olduğu gelişmeler, modern kalkınma devleti kavramının kapsamlı bir şekilde yeniden kurulmasını temsil ediyor. Devlet, sınırlı doğal kaynaklara bağımlılıktan, yenilenebilir insan ve teknik kaynaklara yatırım yapmaya geçti. Geleneksel bir ekonomiden rekabetçi bir dijital ekonomiye dönüştü. İçine kapanık bir kültürden, açıklık ve inisiyatif alan bir kültüre adım attı. Bugün Suudi Arabistan, kendisini dünyaya sadece bir enerji rezervuarı olarak değil, aynı zamanda önemli bir yatırım gücü, küresel bir lojistik merkezi ve geleceğin ekonomilerini şekillendirmede aktif bir ortak olarak tanıtıyor. Rakamlar ve başarılarla bir dönüşümün hikayesi yazılırken geleceğe ve insanlara yatırım yapmanın her zaman kazançlı bir yatırım olduğu gözler önüne seriliyor.


Suudi Arabistan, Pakistan'da polis memurlarının hedef alınmasını kınadı

Pakistan polisi (AP)
Pakistan polisi (AP)
TT

Suudi Arabistan, Pakistan'da polis memurlarının hedef alınmasını kınadı

Pakistan polisi (AP)
Pakistan polisi (AP)

Suudi Arabistan, Pakistan'ın Hayber Pahtunhva eyaletine bağlı Karak bölgesinde Pakistan polis memurlarını hedef alan saldırıyı kınadığını ifade etti.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan açıklamada, tüm terörist ve aşırılıkçı eylemleri tamamen reddettiğini, Pakistan'ın ve kardeş halkının güvenliğini ve istikrarını baltalama girişimlerini kınadığını yineleyerek, bu acı trajedide kurbanların ailelerine, Pakistan hükümetine ve halkına en içten taziyelerini ve başsağlığı dileklerini iletti ve herkes için güvenlik ve huzur diledi.


Suudi Arabistan, Pakistan'da polis memurlarının hedef alınmasını kınadı

Pakistan polisi (AP)
Pakistan polisi (AP)
TT

Suudi Arabistan, Pakistan'da polis memurlarının hedef alınmasını kınadı

Pakistan polisi (AP)
Pakistan polisi (AP)

Suudi Arabistan, Pakistan'ın Hayber Pahtunhva eyaletine bağlı Karak bölgesinde Pakistan polis memurlarını hedef alan saldırıyı kınadığını ifade etti.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan açıklamada, tüm terörist ve aşırılıkçı eylemleri tamamen reddettiğini, Pakistan'ın ve kardeş halkının güvenliğini ve istikrarını baltalama girişimlerini kınadığını yineleyerek, bu acı trajedide kurbanların ailelerine, Pakistan hükümetine ve halkına en içten taziyelerini ve başsağlığı dileklerini iletti ve herkes için güvenlik ve huzur diledi.