ABD, Suudi Arabistan'la anlaşarak bir taşla iki kuş vurmaya çalışıyor

Hem İsrail'in güvenliğinin sağlanması hem de Çin'in Ortadoğu'da önünün kesilmesi planlanıyor.

Gazze'de ateşkes görüşmeleri için yeni bir Ortadoğu turuna çıkan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın 10-12 Haziran'da Mısır, İsrail, Ürdün ve Katar'da temaslarda bulunması beklenirken, kendisi 29 Nisan'da da Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'la da Riyad'da görüşmüştü (Reuters)
Gazze'de ateşkes görüşmeleri için yeni bir Ortadoğu turuna çıkan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın 10-12 Haziran'da Mısır, İsrail, Ürdün ve Katar'da temaslarda bulunması beklenirken, kendisi 29 Nisan'da da Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'la da Riyad'da görüşmüştü (Reuters)
TT

ABD, Suudi Arabistan'la anlaşarak bir taşla iki kuş vurmaya çalışıyor

Gazze'de ateşkes görüşmeleri için yeni bir Ortadoğu turuna çıkan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın 10-12 Haziran'da Mısır, İsrail, Ürdün ve Katar'da temaslarda bulunması beklenirken, kendisi 29 Nisan'da da Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'la da Riyad'da görüşmüştü (Reuters)
Gazze'de ateşkes görüşmeleri için yeni bir Ortadoğu turuna çıkan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın 10-12 Haziran'da Mısır, İsrail, Ürdün ve Katar'da temaslarda bulunması beklenirken, kendisi 29 Nisan'da da Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'la da Riyad'da görüşmüştü (Reuters)

Hamas'ın 7 Ekim'deki Aksa Tufanı saldırısıyla durduğu açıklanan, İsrail ve Suudi Arabistan'ın ABD arabuluculuğunda yürüttüğü normalleşme görüşmelerini etkileyebilecek yeni bir gelişme var.

Wall Street Journal (WSJ) ABD'nin Suudi Arabistan'a dönüm noktası niteliğindeki bir savunma anlaşması teklif ederek Tel Aviv-Riyad ilişkilerinin normalleşmesini sağlamaya çalıştığını bildirdi. 

İsrail ve Hamas arasında aylardır süren ateşkes görüşmelerinin sonuç vermediği bir ortamda Washington'ın bölgedeki diplomatik çalışmalarını sürdürdüğünü aktaran Amerikan gazetesi, ABD'nin Suudi Arabistan'ı savunmaya yönelik bir anlaşmayı bitirmeye yakın olduğunu vurguladı. 

WSJ, özel haberini ABD ve Suudi Arabistan'daki kaynaklarına dayandırırken İsrail'in Filistin devleti ve Gazze Savaşı konusundaki tutumunun Washington'ın diplomatik çabalarının kaderinde etkili olacağının da altını çizdi. 

Tel Aviv-Riyad ilişkilerinin normalleşmesi, İsrail'in Arap ve Müslüman dünyasındaki kabulü için kilit önem taşıyor. Karşılığında İsrail'in iki devletli çözümü kabul etmesi bekleniyor. Ancak ne mevcut Binyamin Netanyahu hükümeti ne de İsrail halkı buna hazır gözükmüyor.

Bölgesel hegemonya konusunda İran'la yarışan Suudi Arabistan'ın ABD'nin desteğini almasının da Riyad'a yarayacağı yorumu yapıldı.

Kasımdaki başkanlık seçimlerine hazırlanan ABD Başkanı Joe Biden'ın böylesi bir anlaşmayı sağlamasının Cemal Kaşıkçı'nın ölümü sonrasında gerilen Suudi Arabistan ilişkilerini rahatlatması ve diplomatik zafer havası yaratması bekleniyor. 

Geçen ay büyük ölçüde üzerinde mutabakat sağlandığı bildirilen taslağa göre ABD, saldırılması halinde Suudi Arabistan'ı savunmakla yükümlü olacak. Washington bu durumda Suudi Arabistan'ın topraklarına ve hava sahasına girebilecek. Çin'in Suudi Arabistan topraklarında askeri üs kurması veya askeri işbirliğine gitmesi yasaklanacak.

Bu anlaşma, Suudi Arabistan'ı ABD'yle resmi savunma anlaşmasına sahip tek Arap ülkesi yapacak. 

ABD'nin İsrail'le resmi bir anlaşması olmasa da Yahudi devletini korumaya aldığını vaatler ve eylemlerle gösteriyor. 

WSJ, diğer 7 Arap ülkesinin de NATO'ya üye olmasa da ABD'nin savunma konusundaki taahhütlerinden yararlandığını ve bölgeye daha geniş çaplı bakıldığında Türkiye'nin de NATO üyesi olduğunu hatırlattı.

Stratejik Ortaklık Anlaşması'nın ABD Senatosu'nun üçte ikisinin oyunu alması gerekiyor. 

Yapılacak paralel bir Savunma İşbirliği Anlaşması'yla silah satışları, stratejik terör ve İran politikalarının ve istihbarat paylaşımının artırılması bekleniyor. Özel habere göre, ABD, Suudi Arabistan'a sivil nükleer program geliştirme konusunda da yardımcı olacak.

ABD merkezli Carnegie Uluslararası Barış Vakfı'ndan Aaron David Miller, konuyla ilgili şu ifadeleri kullandı:

ABD-Japonya anlaşmasının 1960'taki revizyonundan beri ABD ilk kez kanun hükmündeki bir karşılıklı savunma anlaşmasını tamamlamış olacak ve böylesi bir anlaşmayı otoriter bir ülkeyle yapmış olacak.

Atlantik Konseyi adlı düşünce kuruluşundan Jonathan Panikoff da anlaşma sağlanırsa ABD'nin jeostratejik bir zafer kazanacağını savundu:

Suudi Arabistan'ın güvenlik, teknoloji ve uzun vadeli ekonomik ve ticari çabalarında ABD'ye bu kadar fazla bağlanmasıyla Pekin'in ABD önderliğindeki liberal uluslararası düzenden ayrılacak daha fazla müttefik bulma ve bölgede ilerleme çabalarına da engel olunacak.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, geçen ay yaptığı açıklamada İsrail'in uzun vadeli güvenliğinin Arap ülkeleriyle ilişkilerinin normalleşmesinden geçtiğini ve kendilerinin de bu amaçla çalıştığını vurgulamıştı. 

İki hafta önce Suudi Arabistan, sivillerin çadırlarını bombalayan İsrail'i "soykırım" yaptığı gerekçesiyle kınamıştı.

İsrail'in tanınmış haber sitelerinden Times of Israel, Riyad yönetiminin yayımladığı metne dair "Suudi Arabistan, Gazze'de Hamas'a karşı savaşın başından bu yana İsrail'e yönelik belki de en sert açıklamasını yaptı" ifadelerini kullanmıştı.  

Independent Türkçe, WSJ, Times of Israel



ABD ile Ukrayna arasındaki kritik görüşmeler Cidde'de devam ediyor

(Soldan sağa) ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan, Suudi Arabistan Devlet Bakanı Musaid el-Ayban, Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak ve Ukrayna Savunma Bakanı Rüstem Umerov (AFP)
(Soldan sağa) ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan, Suudi Arabistan Devlet Bakanı Musaid el-Ayban, Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak ve Ukrayna Savunma Bakanı Rüstem Umerov (AFP)
TT

ABD ile Ukrayna arasındaki kritik görüşmeler Cidde'de devam ediyor

(Soldan sağa) ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan, Suudi Arabistan Devlet Bakanı Musaid el-Ayban, Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak ve Ukrayna Savunma Bakanı Rüstem Umerov (AFP)
(Soldan sağa) ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan, Suudi Arabistan Devlet Bakanı Musaid el-Ayban, Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak ve Ukrayna Savunma Bakanı Rüstem Umerov (AFP)

İki ülke arasındaki ilişkileri onarmak ve Rusya ile savaşa son verecek bir barış anlaşması için önemli bir çerçeve oluşturmak amacıyla ‘kritik’ olarak nitelendirilen ABD-Ukrayna görüşmeleri, Suudi Arabistan'ın Cidde kentinde devam ediyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, ‘kıymetli bir görüşme’ olarak nitelendirdiği Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, “Ukrayna'nın bu görüşmelerdeki pozisyonu tamamen yapıcı olacaktır” dedi ve Veliaht Prens'in gerçek barışa ulaşma şansını arttırma çabalarını övdü.

Görsel kaldırıldı.Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman dün akşam Cidde'de Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’i kabul etti. (SPA)

Televizyon görüntülerinde, ABD ve Ukrayna heyetlerinin aynı masada, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan ve Ulusal Güvenlik Danışmanı Musaid el-Ayban’ın da masanın başında yer aldığı görüldü.

Görüşmelerde ülkesinin heyetine liderlik eden Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak, Moskova ile Kiev arasındaki savaşa bir çözüm bulmayı amaçlayan iki taraf arasındaki toplantıların ‘yapıcı’ bir başlangıç yaptığını belirtti.

Yermak, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin başlamasından üç yıl sonra, toplantı fotoğrafları eşliğinde yaptığı Telegram paylaşımında, “ABD ekibiyle toplantı çok yapıcı bir şekilde başladı. Adil ve sürdürülebilir bir barış tesis etmek için çalışıyoruz” ifadelerine yer verdi.

ABD Dışişleri Bakanlığı'nda eski bir askeri danışman olan Abbas Dahuk, bu toplantıların ‘ABD ile Ukrayna arasındaki güvenin yeniden tesis edilmesinde ve diplomatik ilişkilerin güçlendirilmesinde önemli bir rol oynayabileceğine’ inanıyor.

Şarku'l Avsat'a konuşan Dahuk, “Bu üst düzey görüşmeler, belirsizlikleri açıklığa kavuşturmak, stratejik öncelikleri birleştirmek ve devam eden Rus saldırganlığı karşısında ortak hedefleri vurgulamak için bir fırsat sunuyor” dedi.

Eski ABD Başkanı Donald Trump ile Ukraynalı mevkidaşı Zelenskiy'nin 28 Şubat'ta Beyaz Saray'da gerçekleştirdikleri görüşmede, kameralar önünde hararetli bir tartışma yaşanmıştı. Bunun sonucunda ortak basın toplantısı iptal edildi ve Zelenskiy, Trump'ın Rusya ile savaş sırasında ABD'nin Ukrayna'ya verdiği destek karşılığında talep ettiği nadir toprak elementleri konusunda bir anlaşmaya varamadan Beyaz Saray’dan ayrıldı.

Görsel kaldırıldı.Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman, dün akşam Cidde'de ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio’yu kabul etti. (SPA)

Dahuk, “Ancak bu görüşmelerin başarısı, somut siyasi taahhütlere ve iki tarafın askeri yardım ve istihbarat paylaşımındaki gecikmelerden ya da Washington'daki siyasi değişikliklerden kaynaklanan hayal kırıklıklarını giderip gideremeyeceğine bağlı olacak. Gerçek bir diplomatik atılım, Rusya'nın işgal altındaki toprakların iadesini müzakere etmeye istekli olmasının yanı sıra Ukrayna'nın Avrupa ve NATO ile daha geniş kapsamlı ilişkilerine dair stratejik hedeflerine de bağlı olacak” ifadelerini kullandı.

Dün akşam Cidde'ye gelen Zelenskiy, bugün ABD'li yetkililerle Rusya-Ukrayna savaşının sona erdirilmesi konusunda yapılacak görüşmelere hazırlık amacıyla Suudi Arabistan Veliaht Prensi ile bir araya geldi.

Zelenskiy, Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile yaptığı görüşme hakkında şunları söyledi: “Hem ikili hem de diğer ortaklarla iş birliği çerçevesinde gündemdeki tüm ana konuları ele aldık. Kendisinin (Veliaht Prens) gerçek barışın daha da yakınlaştırılmasına katkıda bulunan çabalarına değindim. Suudi Arabistan çok önemli bir diplomatik platform sağlıyor ve biz de bunu takdir ediyoruz. Veliaht Prens ile savaşı sona erdirecek ve kalıcı ve güvenilir bir barışı sağlayacak adımlar ve koşullar hakkında ayrıntılı bir görüşme yaptık. Özellikle de diplomatik çabalara olan güveni arttıracak kilit adımlardan biri haline gelebilecek olan esirlerin serbest bırakılması ve çocukların iadesi konusunu vurguladım.”

Görsel kaldırıldı.Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Kiev'in bu görüşmelerdeki tutumunun tamamen yapıcı olacağını vurguladı. (SPA)

Riyad 19 Şubat'ta iki ülkenin dışişleri bakanlarını bir araya getiren ve Şubat 2022'de Ukrayna savaşının patlak vermesinden bu yana ilk kez gerçekleşen ABD-Rusya görüşmelerine ev sahipliği yaparak üst düzey bir diplomasi arenası haline geldi.

Görüşmeler önemli bir diplomatik atılımla sonuçlandı ve her iki taraf da diplomatik personeli yeniden görevlendirmeyi ve ekonomik iş birliğini artırmayı kabul ederek, görüşmeleri ‘verimli’ ve ‘ileriye dönük önemli bir adım’ olarak nitelendirdi.