Pezeşkiyan: İsrail, göreve başladığım gün konuğumuza topraklarımızda suikast düzenledi… Bir sonraki yanıtımız daha güçlü olacak

Katar Emiri: Gazze Şeridi ve Lübnan'a yönelik saldırılar bölgeyi uçurumun eşiğine getirdi

Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ve İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan dün (Çarşamba) Doha'da yaptıkları görüşme sırasında (Katar Emirlik Divanı)
Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ve İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan dün (Çarşamba) Doha'da yaptıkları görüşme sırasında (Katar Emirlik Divanı)
TT

Pezeşkiyan: İsrail, göreve başladığım gün konuğumuza topraklarımızda suikast düzenledi… Bir sonraki yanıtımız daha güçlü olacak

Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ve İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan dün (Çarşamba) Doha'da yaptıkları görüşme sırasında (Katar Emirlik Divanı)
Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ve İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan dün (Çarşamba) Doha'da yaptıkları görüşme sırasında (Katar Emirlik Divanı)

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, dün (Çarşamba) akşam Doha'da Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ile düzenlediği basın toplantısında, İsrail'in İran’ın salı günü düzenlediği füze saldırısına karşılık vermesi halinde ülkesinin ‘daha güçlü ve sert’ karşılık vermeye hazır olduğunu bildirdi. Pezeşkiyan, “Şayet Tel Aviv İran topraklarına saldırırsa daha güçlü ve sert bir şekilde karşılık vereceğiz” dedi.

Pezeşkiyan, “Avrupa ve ABD'nin İsrail'in suçlarını durdurmasını istiyoruz. Biz barış ve sükûnet istiyoruz ama İsrail bizi tepki vermeye zorluyor” ifadelerini kullandı.

İran Cumhurbaşkanı, “Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye'nin Tahran'da öldürülmesine yanıt vermek için beklememizi ve müzakerelere fırsat vermemizi istediler. İsrail, misafirimizin hedef alınması, Lübnan'daki durumun tırmanması ve Gazze Şeridi'nde devam eden saldırıların ardından bizi yanıt vermeye zorladı. İsrail'e cevap vermek zorunda kaldık. Çünkü İsrail göreve başladığım gün topraklarımızda misafirimizi öldürdü” şeklinde konuştu.

X CVDGFBHNT
Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani Doha'da İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ı kabul etti. (Katar Emirlik Divanı)

Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, İsrail'in Gazze Şeridi ve Lübnan'a yönelik saldırılarının ‘tüm bölgeyi uçurumun eşiğine getirdiği ve bölgedeki şiddet çemberinin genişlemesine yol açtığı’ uyarısında bulundu.

Katar Emiri, İran Cumhurbaşkanı ile düzenlediği ortak basın toplantısında şunları söyledi: “İran Cumhurbaşkanı'nın Katar ziyareti iki ülke arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesi çerçevesinde gerçekleşiyor. Görüşmemizde, Gazze ve Mescid-i Aksa'ya yönelik saldırılarla sarsılan bölgemizin içinde bulunduğu zor ve hassas koşulları ele aldık. Lübnan'a yönelik son saldırılar, Gazze Şeridi'ne yönelik saldırganlığın başlangıcından bu yana uyarıda bulunduğumuz şeydi. Gazze Şeridi'ndeki savaşı durdurmak için devam eden çaba ve gayretlerimizi yineliyor, uluslararası toplumu İsrail'i Gazze Şeridi'ne yönelik saldırganlığını durdurmaya çağırıyor ve gerilimi sona erdirmeye yönelik her türlü çabayı destekliyoruz.”

XSCDVFB
Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ile İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan arasında Doha'da gerçekleşen görüşmeden (Katar Emirlik Divanı)

“İsrail'in Gazze Şeridi, Batı Şeria ve Mescid-i Aksa'ya yönelik saldırılarıyla sarsılan bölgemizin içinden geçmekte olduğu zor ve hassas koşulları ele aldık” diyen Al Sani, ‘bunu son günlerde İsrail'in Lübnan'a yönelik devam etmekte olan bir başka saldırısının izlediğini’ belirtti.

Al Sani, “Gazze Şeridi'ndeki savaşı durdurmak için devam eden çabalarımızı ve gayretlerimizi yineliyor ve uluslararası toplumu İsrail'i Gazze Şeridi'ne yönelik saldırganlığını durdurmaya mecbur bırakmaya çağırıyoruz” dedi.

Ülkesinin Gazze Şeridi'ndeki savaşı sona erdirmek için arabuluculuk çabalarını sürdürdüğünü ifade eden Katar Emiri sözlerini şöyle sürdürdü: “İsrail'in askeri geriliminden kaynaklanan zorluklara rağmen Gazze Şeridi'ndeki savaşı durdurmak ve esirleri serbest bırakmak için arabuluculuk çabalarımızın devam ettiğini yineliyoruz. İki devletli çözüm ve 1967 sınırlarında başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletinin kurulması bölgede barışın anahtarıdır.”

Doha’da gerçekleşen görüşmede Katar ve İran, çeşitli ekonomik, ticari, kültürel, eğitim ve spor sektörlerinde iş birliğine ilişkin altı belge ve mutabakat zaptı imzaladı.



Körfez ülkeleri, olası İsrail-İran savaşında nasıl bir politika izleyecek?

İran'ın İsrail'e misillemesi Tahran'da sevinçle karşılanmıştı (AFP)
İran'ın İsrail'e misillemesi Tahran'da sevinçle karşılanmıştı (AFP)
TT

Körfez ülkeleri, olası İsrail-İran savaşında nasıl bir politika izleyecek?

İran'ın İsrail'e misillemesi Tahran'da sevinçle karşılanmıştı (AFP)
İran'ın İsrail'e misillemesi Tahran'da sevinçle karşılanmıştı (AFP)

İsrail ve Hizbullah arasındaki çatışmaların İran'a da sıçramasıyla Ortadoğu'da topyekun savaş riski her geçen gün artıyor. 

Birleşik Krallık'ın tanınmış gazetelerinden Guardian'ın analizinde, Sünni bir koalisyon oluşturan Körfez ülkelerinin İran'a ya da onun desteklediği milislere doğal olarak sıcak yaklaşmadığı belirtiliyor.

Guardian'ın diplomasi editörü Patrick Wintour'un kaleme aldığı analizde, Körfez ülkelerinin İsrail'in İran'a karşı saldırıları artırmasını istemediği ve gerilimi düşürmek için ABD'nin devreye girmesini talep ettiği aktarılıyor. 

Irak, Kuveyt, Umman, Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerin bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasının bölgede istikrar ve refaha giden tek yol olduğunu vurguladığı belirtiliyor. 

Ayrıca analizde, Körfez ülkelerinin Filistinlilere insani yardım ve siyasi destek dışında bir şey sağlamamaya yönelik ortak stratejilerini değiştirmeyeceği savunuluyor. 

Son çatışmaların ardından İsrail'in misilleme olarak İran'daki petrol altyapısını ve nükleer tesisleri hedef alabileceği de öne sürülüyor. Wintour, Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi'nin (GCC) bu olasılıktan epey tedirgin olduğunu aktarıyor. 

GCC'nin Lübnan'daki saldırılarını durdurması için İsrail'e çağrı yaptığı fakat İran'in İsrail'e misillemesini destekleyen bir açıklamada bulunmadığına işaret ediliyor. 

Analizde, İsrail'in saldırılarını genişletmesiyle Körfez ülkelerinin bir ikilemle karşı karşıya kalacağı belirtiliyor. Bir yandan İran'ın bölgedeki etkisinin uzun vadede zayıflaması, burada sadece İsrail'in egemen olduğu istikrarsızlaştırıcı bir güç boşluğu yaratabilir. Diğer yandan bu boşluk, Körfez ülkeleri için İran'ın zayıflığından faydalanma ve Tahran'ın desteklediği milisleri geri püskürtme fırsatı yaratabilir. 

Analize göre İran'ın zayıflaması, Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani'ye Tahran destekli grupları dizginlemesi için daha fazla alan sağlayabilir. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad da Lübnan'daki nüfuzunu yeniden kazanabilir.

Wintour, en önemli denge unsurunun Suudi Arabistan-İran ilişkileri olduğunu belirtiyor. İki ülke, Çin'in ev sahipliğiyle 10 Mart 2023'te bir araya gelerek ilişkileri normalleştirme kararı almıştı. 7 yıl aradan sonra diplomatik ilişkiler tekrar başlatılmıştı.

Berlin merkezli Avrupa Dış İlişkiler Konseyi'nin pazartesi yayımladığı raporda da Riyad ve Tahran arasındaki ilişkilerin bölgede barışı sağlamaya yönelik kilit önem taşıdığına dikkat çekilmişti.

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal Bin Ferhan'la Katar'da dün yaptığı görüşmede, İsrail'in bölgedeki saldırganlığına karşı İslam ülkelerine birlik çağrısı yapmıştı.

İsrail'in bir sonraki adımı ne olacak?

İsrail'in önce Hamas lideri İsmail Haniye'yi Tahran'da, sonra da Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ı Beyrut'ta öldürmesinin ardından İran da aylardır beklenen misillemeyi salı gecesi yapmıştı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, İran'ın "ağır bedel" ödeyeceğini söylerken, ABD de Tel Aviv yönetimine destek veriyor. 

Amerikan medya kuruluşu CNN, "bölgesel savaşın fiilen başladığını" yazıyor. Kimliğinin açıklanmamasını isteyen İsrailli bir eski üst düzey askeri yetkili, Tel Aviv yönetiminin seçeneklerini değerlendirdiğini belirtiyor. 

Eski İsrail Başbakanı Naftali Bennett, İran'a kapsamlı saldırı düzenlenmesini savunuyor fakat CNN'e konuşan yetkili, Tel Aviv'in fevri davranmayacağını ve daha ölçülü bir saldırı planı yapabileceğini öne sürüyor. 

Öte yandan Amerikan gazetesi New York Times (NYT), İsrail ordusunun İran'a güçlü bir misilleme düzenleyebileceğini yazıyor. İsrail'in Ulusal Güvenlik Konseyi'nde İran stratejisinden sorumlu eski yetkili Yoel Guzansky, şunları söylüyor: 

İsrail'de ordu, savunma uzmanları, analistler ve siyasetçiler arasında İran'ın saldırısına güçlü şekilde karşılık verilmesine dair fikir birliği var.

NYT'ye konuşan yetkililer, Tel Aviv'in misillemeye yönelik kararını büyük ihtimalle cuma akşamı Roş Haşanah'ın sona ermesiyle vereceğini belirtiyor. Roş Haşanah'ta Yahudiler, İbrani takvimine göre yeni yılın gelişini kutluyor.

Independent Türkçe, Guardian, New York Times, CNN