95 yaşında hayata veda eden ‘Spider Man’in tasarımcısı Stan Lee kimdir?

Marvel Şirketi’nin kurucusu Stan Lee
Marvel Şirketi’nin kurucusu Stan Lee
TT

95 yaşında hayata veda eden ‘Spider Man’in tasarımcısı Stan Lee kimdir?

Marvel Şirketi’nin kurucusu Stan Lee
Marvel Şirketi’nin kurucusu Stan Lee

Amerikan çizgi romanlarının efsane ismi Stan Lee, 95 yaşında Los Angeles'ta hayatını kaybetti. Stan Lee, geriye onlarca yıldır çalışmalarını takip eden okuyucuları ve izleyicilerinin kalplerinde büyük bir boşluk bıraktı.

Spider Man, Hulk, Iron Man ve daha birçok ‘Marvel’ karakterinin yazarı, editörü ve yayıncısı olan Stan Lee, Marvel Şirketi’nin kurucusu ve onursal başkanıydı. Şirket, Stan Lee'nin ölüm haberini ‘büyük üzüntüyle’ karşıladıkları açıklamasında bulundu.

Karakterleri, popüler kültürün parçası oldu

1960'larda Marvel serisinin çizgi romanlar devine dönüşmesinde önemli bir rol oynayan Stan Lee, başkaları ile işbirliği yaparak, genç okuyucular tarafından sevilen süper kahraman karakterlerini tasarladı. Stan Lee’nin doğaüstü karakterleri, popüler kültürün bir parçası oldu. Filmlere dönüştürülen hikayeler, gişede büyük başarılara imza attılar.

17 yaşında komik ve benzersiz metinler yazdı

Tam adı Stanley Martin Lieber olan Lee, 1922'de Manhattan'da fakir bir işçi sınıfı ailenin üyesi olarak dünyaya geldi. Hayat hikayesini anlatan bir kitapta, babasının sürekli bir iş için verdiği mücadeleden nasıl etkilendiğinden bahseden Lee, “Bir erkeğin hayatında bir şeyler yapmakla meşgul olduğunu hissetmesi ve ona ihtiyaç duyanların olduğu bilmesi gerekir” ifadelerini kullandı. 17 yaşındayken yakın arkadaşı Martin Goodman'ın sahibi olduğu yayın şirketinde bir iş bulan Lee, burada komik ve benzersiz metinler yazmaya başladı.

18 yaşında genel yayın yönetmeni oldu

Yaptıklarıyla büyük başarı yakalayan Lee, henüz 18 yaşındayken şirketin genel yayın yönetmeni oldu.
Lee çizgi roman yazmaya ve dünyanın dört bir yanını etkileyen doğaüstü karakterler tasarlamaya başladı.
Lee 1961 yılında yine yazar olan Jack Kirby ve diğer ortaklarıyla birlikte ‘Marvel’ şirketini kurdu.

Basında yer alan haberlerde Lee’nin büyük üne sahip olan karakterlerinin yanı sıra başarısız karakterler de oluşturduğu belirtildi. Bazı karakterler ve diyaloglar nedeniyle adını kullanmak istemeyen Lee, daha sonra resmi imzası haline gelen takma adı ‘Stan Lee’yi kullanamaya başladı.
İlham kaynağı eşi Joan Pocock
Basına verdiği röportajlardan birinde Lee, eşi Joan Pocock’un, tasarladığı karakterlerin çoğunun ilham kaynağı olduğunu söylemişti.
Lee çalışmalarıyla başta çizgi roman dünyasının Oscar'ı olarak kabul edilen ‘Eisner Ödülü’ olmak üzere çok sayıda ödül kazandı.

Disney 2009 yılında Marvel’ı satın aldı
Disney, Marvel’in kazandığı büyük şöhret nedeniyle şirketi 2009 yılında satın aldı. Disney'in CEO'su Bob Iger, “Stan Lee, dünyanın dört bir yanındaki Marvel hayranları için muhteşem bir kahraman. Stan, ilham, eğlence ve iletişim gücüne sahipti. Geniş hayal gücü sadece güzel bir kalpte olur” ifadelerini kullandı.



E-yakıt devrimi kapıda: Uçaklar yakın gelecekte havayla çalışabilir

Havayla çalışan uçaklar gelecekte yakınınızdaki bir havalimanına gelebilir (Unsplash)
Havayla çalışan uçaklar gelecekte yakınınızdaki bir havalimanına gelebilir (Unsplash)
TT

E-yakıt devrimi kapıda: Uçaklar yakın gelecekte havayla çalışabilir

Havayla çalışan uçaklar gelecekte yakınınızdaki bir havalimanına gelebilir (Unsplash)
Havayla çalışan uçaklar gelecekte yakınınızdaki bir havalimanına gelebilir (Unsplash)

Uçakların sadece havadan yakıt alması bilimkurgu gibi gelse de çok da uzak olmayan bir gelecekte bu bilimsel bir gerçeğe dönüşebilir.

Nasıl mı? E-yakıt veya "elektrikten üretilen sıvı" yakıt diye adlandırılan üçüncü nesil sürdürülebilir havacılık yakıtı (sustainable aviation fuel / SAF) sayesinde.

Uzmanlar, bu teknolojinin aslında şaşırtıcı derecede basit olduğunu söylüyor. Havacılık endüstrisinin aşması gereken en büyük engel ise maliyet.

Avrupa Hava Emniyeti Ajansı'na göre e-yakıtların tonu 8 bin 720 dolar, biyolojik bazlı SAF'in tonu 2 bin 365 dolar ve geleneksel jet yakıtının tonu 830 dolar.

Aether Fuels CEO'su Conor Madigan, e-yakıtın atmosferdeki veya endüstriyel emisyonlardan elde edilen karbondioksitin (CO2) doğrudan elektroliz yoluyla veya hidrojenle birleştirilerek karbonmonoksite (CO) dönüştürülmesiyle üretildiğini açıklıyor.

fghyju
Aether Fuels CEO'su Conor Madigan, havadan jet yakıtı üretmenin arkasındaki bilimin aslında epey basit olduğunu açıklıyor (Aether Fuels)

Daha sonra karbondioksit ve hidrojen birleştirilerek çeşitli hidrokarbon bileşikleri oluşturulabiliyor ve bunlar rafine edilerek jet yakıtına dönüştürülebiliyor.

Sustainable Aviation CEO'su Duncan McCourt, yakıldığında karbon saldığını belirtiyor. Bu, üretiminde yenilenebilir enerji santrali kullanılırsa tamamen net sıfır olduğu anlamına geliyor. Ayrıca biyolojik kaynaklı SAF'ten farklı olarak hammadde sınırlamaları ve arazi kullanımı sorunları da sözkonusu değil.

The Independent'a konuşan McCourt, "ticari seviyeye ölçeklendirmenin ve bunu makul bir maliyetle yapmanın" engel teşkil ettiğini söylüyor.

Madigan daha ayrıntılı bir şekilde, e-yakıt tesislerinin maliyetinin "yüksek olduğunu ve mevcut politikalar kapsamında gereken türde hidrojenin kıtlığının projeleri daha küçük ölçekli operasyonlarla sınırladığını" açıklıyor.

Bunun "maliyet verimliliğinin düşmesine ve kabul edilebilir sermaye getirisi elde etmek için çok yüksek fiyatlara yol açtığını" ifade ediyor.

Madigan şöyle devam ediyor:

CO2 artı H2 yakıtlarını teşvik eden politikaların olduğu sadece iki pazar var (Birleşik Krallık ve AB) ve bunlar sadece atık hidrojen veya yeşil hidrojenin kullanımına izin veriyor. Birçok şirket sermaye harcamalarını azaltmanın yollarını arıyor ancak çoğu yaklaşım bu süreçte verimlilikten ödün veriyor.

Madigan, atmosferden CO2 yakalamanın "çok fazla enerji gerektirdiğini ve dolayısıyla çok pahalı" olduğunu ancak bu sorunun yakıt fiyatına daha az etki ettiğini söylüyor.

Peki çözüm ne?

Bu kısmen politikacıların elinde.

McCourt "Hidrojen üretmek ve karbonu büyük ölçekte yakalamak için gereken enerjinin maliyeti, başlıca zorluklardan biri" diyor.

Bu sorunun üstesinden gelmek için kayda değer yatırımlar ve destekleyici hükümet politikalarına ihtiyaç var.

Peki havacılık endüstrisi "havadan yakıt"ı benimseyecek mi? Birkaç havayolu şirketi uçuşları için alternatif yakıtlar denediğinden, bu olası görünüyor.

Virgin Atlantic 2023'te Heathrow'dan New York'a yemeklik yağla çalışan bir Boeing 787 Dreamliner uçurdu ve United, Emirates ve British Airways gibi havayolu şirketleri de SAF kullandı.

Independent Türkçe