Suriye’de asker kaçaklarına yönelik af çıkarılsa da gençler, bu konuya daha önceki tecrübelerden dolayı şüpheyle yaklaşıyor.
Suriye’deki savaşın ikinci yılında Hukuk Fakültesi’nden diplomasını alan 26 yaşındaki Hamid, okulunu bitirince rejim ordusunda askerlik yapmak zorunda kaldı. Ancak benzer pozisyonlarda olan Ahmed ve bir grup genç, askerlik yapmamak için komşu ya da Avrupa ülkelerine sığındılar.
Ahmed, pek çok arkadaşı gibi ülkesine dönüp burada hayatını kazanmak istediğini açıkladı ancak bu rejim onun için güvenli değil. Pek çok sayıda kararname çıkarıldı. Bu kararnamelerin amacı gelenleri tutuklamak ya da ordunun ön saflarında savaşın ortasına atmayı amaçlıyordu. Ahmet “sadece ben değil bütün arkadaşlarım için geri dönüşü mümkün kılan tek yol zorunlu askerliğin kaldırılması ve rejimin değişmesidir” dedi.
2011 yılının Mart ayından beri, milyonlarca Suriyeli ölümden kaçmak ve onurlu bir yaşam için iş bulma umuduyla komşu ülkelere ya da Avrupa’ya kaçtı. BM, yurt dışına kaçan mülteci sayısının 5.6 milyon civarında olduğunu tahmin ediyor. Ayrıca ülke içinde de 7 milyon Suriyeli’nin yer değiştirdiğini belirtiyor.
Bu mültecilerin çoğu iç savaşa katılmamak için zorunlu askerlik yapmaktan kaçan gençlerden oluşuyor. Göç etme imkanı bulamayanlar ise ülke içinde saklanıyorlar. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nin tahminlerine göre, savaş başladığından beri en az 150 bin kişi askerlik hizmetine gelmedi.
Savaş başlamadan önce Suriye’de 18 yaşını doldurmuş gençlerin askerlik süresi 2 yıldı. Ancak savaş başladıktan sonra bu süre belirsiz. Rejim genellikle, askerlikten kaçan gençleri orduya gelmeleri için teşvik ediyor ancak sadece Suveyde şehrinde askere gelmeyen gençlerin sayısı 40 bini bulmuş durumda.
Geçtiğimiz Ekim ayında Esed, ordu ve asker firarileri için af kararnamesine imza atmıştı.
2014 yılında askerlik nedeniyle ülkeden Türkiye’ye kaçan 30 yaşlarında İngilizce öğretmeni Samir Şark’ul Avsat’a şunları söyledi: “ Daha önceki af kararları nedeniyle geri dönen pek çok kişi tutuklandı. Bazılarının ismi ise kayıp listesinde. Diyelim ki çok sayıda kişi ülkesine döndü, rejim bu insanlara karşı nasıl davranacak? Onları güllerle mi karşılayacaklar yoksa onları hain mi görecek?”
Rejim yanlısı haber kaynaklarının bildirdiğine göre hükümetin açıkladığı genelgeye göre, af kapsamına girse bile asker kaçaklarının resmi kurumlarda memur olmasına yasak getirilmiş durumda.
Şarku’l Avsat’ın sınır kapısındaki görevlilerden edindiği bilgiye göre af sonrası askerlik başvurusu yapan kişilerin sayısı son derece sınırlı. Söz konusu genelgede asker firarilerine de af gelmiş durumda.
Suriye resmi haber ajansı SANA'nın aktardığına göre, teslim olmaları için ülke içindekilere 4, ülke dışındakilerin ise 6 ay süre verildi. Bu süre içinde teslim olmayan firariler ve askere kayıt yaptırmayanlar af kapsamının dışında tutulacaklar. Kararnamede rejime karşı silah yöneltenlerin af kapsamında olup olmadığı konusunda bir açıklama yapılmıyor.
Savaş süresince binlerce ordu mensubu ya muhaliflerin safına katıldı ya da ülkeyi terk etti. Rejim ordusundan kaçan ve şu an Türkiye’de bulunan subay, “rejim bu icraatlarıyla kimseyi kandıramayacak. Ordudan kaçanlar geri döndüklerinde idam edilebilir. Rejim, onların muhalifler tarafında yer almalarını asla unutmayacak” dedi.
Suriye ordusunun askeri kanunlarına göre ordudan düşman bir ülkeye kaçmanın cezası idam. Rejim, terörist diye nitelendirdiği ülkeden kaçan insanları sınırlarında misafir eden ülkelere düşman gözüyle bakıyor.
Raporlara göre savaşın başlamasından önce Suriye ordusu 325 bin kişiden oluşuyorken savaşla birlikte bu sayı giderek geriledi. 2014 yılında 124 bin civarında olan asker sayısı şu an 70 bini geçmiyor.
Bu çöküşü telafi etmek için rejim yerel milisler oluşturmanın yanı sıra dış ülkelerden de asker getirdi.
Muhaberat Suriye'ye dönen 342 genci tutukladı
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), yerleşimci gençlerden 342’sinin tutuklandığını duyurdu.
SOHR, Esed rejimine bağlı istihbarat servislerinin, Rusların garantisi altında olan alanlarda, Şam ile yerleşim ve uzlaşma anlaşması imzalayan 342 mültecinin tutukladığını açıkladı.
SOHR açıklamasında, "Rusya tarafından verilen vaatlerden dolayı ülkelerine dönerek rejimle uzlaşma imzalayan mülteciler, Esed güçleri tarafından gerçekleştirilen askeri operasyonlarla tutuklanıyor. Rusya tarafından verilen vaatler ve garantiler sadece sözde kalmış vaatler olarak görülüyor. Güvenlik güçleri ve Muhaberat çatısındaki istihbarat servisleri, Dera’nın ve Humus’un köylerinde, Şam'ın batısında ve doğusunda tutuklama operasyonları yapıyor. Muhaberat bu bölgelerde sadece operasyon yürütmekle kalmadı, ayrıca Mahin ve Tedmur gibi, Rusların kontrolü altındaki bölgelerde el-Rikban kampından dönenlere karşı baskın ve tutuklama da gerçekleştirdi, açıklamasında bulundu.
Gözlemevi, Muhaberat'ın Pazartesi günü, Şam'ın Harasta banliyösünde yaşayan Suriyelilerin Şam'ın kuzeyindeki Rukneddin mahallesinde akrabalarıyla iletişim kurmaları dolayısıyla suçlanarak tutuklandıklarını belirtti.
Ülkelerine dönen mültecilerin cep telefonlarının incelenmesinden sonra, tüm Rus güvencesine, uzlaşma ve yerleşim anlaşmasına rağmen tutuklandıkları açıklandı.
Suriye'ye dönenler önce tutuklanıyor sonra idam ediliyor
Suriye’nin orta kesiminde bulunan Hama Hapishanesi’ndeki mahkum ve tutuklular, aralarından onlarca kişinin idama mahkum edilmesi dolayısıyla açlık grevine başlamıştı.
Şarku’l Avsat’ın yerel kaynaklardan edindiği bilgilere göre mahkumlardan 40’ının infaz kararının uygulanması için Şam’ın kırsalındaki Sednaya Hapishanesi’ne nakledilmesine karar verildi. Aralarından 11 kişi “2011 yılında başlayan muhalif gösterilere katılmak” suçuyla tutuklanmıştı.
Uluslararası Af Örgütü (Amnesty), 7 Şubat 2017’de “insan mezbahası” başlıklı bir rapor yayınlamıştı. Sednaya Hapishanesi’nde Esed güçlerinin çoğunluğu rejim karşıtı sivillerden oluşan 13 bin kişiyi idam ettiğini açıkladı.
