عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Cezayir Genelkurmay Başkanının değişken tavrı tartışmalara neden oldu

Ahmed Kayid Salih (AP)
Ahmed Kayid Salih (AP)
    Cezayir/Boualem Goumrassa
TT
TT

Cezayir Genelkurmay Başkanının değişken tavrı tartışmalara neden oldu

Ahmed Kayid Salih (AP)
Ahmed Kayid Salih (AP)

Cezayir ordu komutanının “tüm rejim sembollerinin gitmesi” çağrısı yapan halk ayaklanmasına yönelik tavrı, değişkenliği ve tek bir pozisyonu benimsememesi sebebiyle Cezayir toplumu arasında büyük bir tartışmaya neden oldu. Genelkurmay Başkanı, bir defasında eylemcileri ve muhalifleri eleştirerek halkın reddettiği geçici cumhurbaşkanına ve başbakana destek vermişti. Aynı şekilde bazen de halkın meşru taleplerine büyük bir kararlılıkla eşlik etme taahhüdünde bulunmuştu. Söz konusu durumun yanı sıra 24 Nisan’da yargı makamları, eski Enerji Bakanı Şekib Halil’e ait 6 yıla kadar uzanan bir rüşvet dosyasının açıldığını açıkladı.
22 Şubat’tan bu yana devam eden halk ayaklanmasının aktivistleri, ordu Genelkurmay Başkanı Ahmed Kayid Salih’in talepleri tam olarak yerine mi getirmek istediğini yoksa gösterilerin tırmanışına rağmen hazırladığı yol haritasını mı uygulamak istediğini bilmiyor. Bu çerçevede söz konusu yol haritası, geçici Cumhurbaşkanı Abdulkadir bin Salih ve Başbakan Nureddin Bedevi’nin görevlerine devam etmesini ve 4 Temmuz’da Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılmasını içeriyor.
Cezayir halkının, halk ayaklanması hakkında akıllarında tuttukları en önemli şey, ordunun yüksek liderliğini ve Savunma Bakanlığı’ndaki tüm askerlerini 2 Nisan’da bir araya getiren Kayid Salih’in tavrıydı. Aynı gün Abdulaziz Buteflika da cumhurbaşkanlığı görevinden istifa ederken, söz konusu hareketin “halkı, ordunun yanına çektiği” belirtildi.
Ancak milyonlarca eylemci, Salih’in eski cumhurbaşkanına yakın rejimdeki tüm isimlerin uzaklaştırılması yönündeki taleplerini yerine getirmesini beklerken, Genelkurmay Başkanı aynı ayın 10’unda halka sert bir hitapta bulunarak “imkansız talepler” öne sürdükleri bahanesiyle gösterileri durdurma çağrısı yaptı. Ahmed Kayid Salih ayrıca, Cezayir halkının istediklerinin aksine geçiş döneminde Abdulkadir bin Salih’in Cumhurbaşkanı olma seçeneğine desteğini açıkladı. Daha ciddi olarak da Fransa’yı dolaylı bir şekilde insanları geçiş dönemi liderliğine yönlendirmeye çalışmakla suçladı. Ancak Fransa’nın Cezayir Büyükelçiliği, 24 Nisan’da Fransa’nın Cezayir’in ve dost halkının egemenliğine saygı duyduğunu yineledi. Alman Haber Ajansı’nın (DPA) belirttiğine göre Büyükelçilik, 24 Nisan’da yaptığı açıklamada “Cezayir’in iç işlerine müdahale etmediklerini ve buna niyetleri de olmadığını” vurguladı.
Fakat Salih, Anayasa Konseyi Başkanı Tayeb Belaiz’i devirdikten sonra bir kez daha “fiili yöneticinin” geriye kalan talepleri gerçekleştirmesi ihtimaline dair yeni “umutları” gündeme getirdi. Öyle ki Salih, geçen salı günü sert bir açıklama yaparak, ülkenin yaşadığı siyasi krizlerin sonuçlarını görüşmek üzere geçen pazartesi günü cumhurbaşkanlığı tarafından düzenlenen bir toplantıyı boykot etmeleri dolayısıyla muhalif partilere de saldırdı. Ordu Genelkurmay Başkanı, 24 Nisan’da “ilk askeri bölge” ziyareti sırasında yaptığı konuşmanın tonunu kontrol ederken, “Ordu, istenen değişimi gerçekleştirme hedeflerine ulaşmak için halkla aynı hizada ve barışçıl yürüyüşlerde Cezayirlilerin yanında olmaya devam ediyor. Bu durum, vizyonlardaki uyumluluktan ve halk ile ordunun izlediği aynı yaklaşımdan kaynaklanmaktadır. Söz konusu uyum, Cezayir ve halkına derin bir nefret duyan, dahili taraflarla komplo kuran ve vicdanlarını satanları da rahatsız etmektedir” ifadelerini kullandı.
Salih’in, dahili taraflarla müttefik yabancı tarafların ülkenin çıkarlarına zarar vermek için var olduğunu belirtmesi dikkat çekici. Durum, ülke içerisindeki yetkililer arasında daima konuşulsa da bu tarafların kim olduğuna dair kimse herhangi bir açıklamada bulunmadı.
Söz konusu meseleye ilişkin olarak siyasi analist Necib Belhaymer, “Genelkurmay Başkanı, Buteflika’ya tutunmanın, kendisini kaçınılmaz olarak bertaraf edeceğini hissettiğinde anayasal kurnazlığa başvurmak zorunda kaldı. Ancak aldatma mekanizması, Buteflika’nın ayrılış tercihini Kayid Salih’e dayandırdı. O zamandan bu yana sokaklara inen milyonlar ve onlara kışlalardan söz eden Genelkurmay Başkanı arasında doğrudan görüşmeler yapıldı” açıklamasında bulundu.
Belhaymer, “Kayid Salih, saha çalışmalarını gösterileri sonlandırmak ve sözler vermek için birleştiriyor. Ancak zamanla manevra marjı daraldı ve son konuşma sonrasında ordunun, rejime yönelik yenileme projesi yürüttüğü ortaya çıktı. Bu da bizi, başladığımız noktaya götürdü. Cezayir halkının amacı değişmedi. Onlar, köklü ve düzenli bir değişim istiyor” dedi.
Öte yandan sivil yargının en yüksek organı Yargıtay, 24 Nisan’da eski Enerji Bakanı Şekib Halil’in karıştığı yolsuzluk meselesine dair bir bildiri yayınladı. Bildiride Halil’in, bakan olduğu dönemde Cezayirli Sonatrach ve İtalyan ENI S.p.a şirketleri arasındaki anlaşmalarda rüşvet ve işgüzarlık ödemeleri olduğu ifade edildi. Savcılığa göre söz konusu ödemeler, 190 milyon dolar değerinde.
Eski Bayındırlık Bakanı Ömer Gül’ün de yolsuzluk şüphesiyle soruşturulduğu aktarıldı. Bu çerçevede iş adamları Kerim Kerim, Nuh, Tarık ve Rıza Koninav 24 Nisan’da “nüfuzlarından faydalanma” gerekçesiyle gözaltına alındı.
Dosyalar, 2013 yılına uzanırken savcılık, Halil, Filistin asıllı ABD’li eşi ve oğlu, aynı zamanda eski Dışişleri Bakanı Muhammed Becavi’nin akrabalarıyla bağlantılı bazı isimlere karşı uluslararası tutuklama emri çıkardı.
ABD’de ikamet eden Şekib Halil, 2016 yılında Cezayir’e geri dönerek kamuoyunu şaşırttı. O dönemde havalimanında hükümet yetkilileri tarafından karşılanırken durum, yetkililerin, kendisini suçladığına dair de güçlü bir işaret oldu. Yargıtay, tutuklama emirlerinin iptaline ilişkin resmi bir açıklama yapmazken, daha sonra eski Başbakan Ahmed Uyahya’ya yönelik suçlamaların iptalini istedi. Fakat hükümetten ayrıldığında yolsuzluk meseleleriyle ilişkili 5 milyarderin soruşturulması çerçevesinde dosya yeniden açıldı.
FIS lideri Medeni vefat etti
Diğer taraftan Cezayir’de yayınlanan “el-Haber” gazetesi ve Cezayir’deki medya organları, 24 Nisan’da Abbas Medeni’nin tedavisi bulunmayan bir hastalık dolayısıyla yaşamını yitirdiğini açıkladı. Medeni, Cezayir’deki İslami Kurtuluş Cephesi’nin (FIS) kurucuları arasındaydı.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Filistin için son şans: Bir devlet mi yoksa fraksiyonlar devletçiği mi

Dünya, enkazdan yükselecek birleşik bir Filistin projesini bekliyor (Reuters)
Dünya, enkazdan yükselecek birleşik bir Filistin projesini bekliyor (Reuters)
TT
TT

Filistin için son şans: Bir devlet mi yoksa fraksiyonlar devletçiği mi

Dünya, enkazdan yükselecek birleşik bir Filistin projesini bekliyor (Reuters)
Dünya, enkazdan yükselecek birleşik bir Filistin projesini bekliyor (Reuters)

Tony Boulos

Hamas'ın Gazze Şeridi sınırında gerçekleştirdiği Aksa Tufanı saldırısının ardından Gazze Şeridi'nde yaşanan yıkıcı savaşın üzerinden geçen yaklaşık iki yılın akabinde, Filistin davası yalnızca askeri harekâtla veya direniş sloganlarıyla sonuçlandırılamayacak kritik bir siyasi aşamaya giriyor. Savaş artık yalnızca İsrail ile değil, zamanla, özle ve bütünlüğünü yitirmiş Filistin siyasi sisteminin meşruiyetiyle bir savaşa dönüştü. Sadece dayanışma için değil, aynı zamanda yalnızca Filistin'in iç yapısının yeniden yapılandırılması ile başlayacak kapsamlı bir çözüm üretmek için de gerçek bir Arap-uluslararası mutabakat arayışı acil hale geldi. İç yapının yapılandırması ise Hamas'ın paralel bir silahlı güç olarak sahneden çekilmesinden ve Filistin Ulusal Otoritesi’nin  karar alma gücünü, meşruiyetini ve Arap desteğini yeniden kazanmasından geçiyor.

Bu, Lübnan'ın yaşadığına benzer büyük bir sınav anı. Lübnan’da da Hizbullah'ın askeri ve mali sistemi dağıtılmadan, devlet karar alma yetkisini geri kazanmadan ülkede çözüm haritasını uygulamaya koymanın bir yolu yok. Devlet dışı silahın gölgesinde ulusal bir projenin inşa edilemediği Lübnan'da olduğu gibi, Filistin'de de coğrafyayı ve meşruiyeti paylaşan fraksiyonların veya paralel otoritelerin şemsiyesi altında bir devlet kurulamaz. Filistin değişti, dünyanın Filistin algısı değişti, güç dengesi değişti. Peki liderlik araçları değişti mi? Filistinlilerin gelecek vizyonu değişti mi? Fetih ve Hamas, otorite ve direniş, iç çatışma ve dış bağımlılık gibi eski ikiliklerin esiri olmaya devam mı ediyorlar? Bir sonraki aşama, açıkça, sadece bir direniş aşaması değil. Bu, bir anavatanın yeniden inşası, bir halkın direnişinin desteklenmesi ve yıkımın yıkıntılarından bir devlet çıkarma aşamasıdır. Bu aşama, sloganlardan ve daha derin bir söylemden daha fazlasını gerektiriyor.

Silahlar susar, ama savaş bitmez

Burada Lübnan'ın iç savaş sonrası deneyimini hatırlamak faydalı olacaktır. Savaş, yalnızca Taif Anlaşması'nın imzalanması değil, daha ziyade Arap ve uluslararası çıkarların kesişmesi sonucu sona erdi. Buna bir de daha sonra ortaya çıkan çekincelerine rağmen, o anı ulusal bir projeye nasıl dönüştüreceklerini bilen Lübnanlı figürlerin varlığı eşlik etmişti. Tıpkı Lübnan'ın savaş sonrası döneme liderlik etmesi için Refik Hariri'ye ihtiyaç duyması gibi, Filistin'in de bugün sadece kırılgan bir idari yapı değil, gerçek bir Filistin devleti kurabilecek bir figüre -veya gruba- ihtiyacı var.

Yıllar sonra ilk kez, dünya Filistin devletinin fiilen tanınması yönünde ilerlemeye başladı. İspanya, Norveç, İrlanda, Slovenya ve Güney Afrika Filistin devletini tanıdı. Fransa ve diğer ülkeler de resmi olarak tanımayı düşünüyorlar. Sahne değişiyor. Haritalar yeniden çiziliyor. Gazze'ye yönelik savaş, tüm vahşetine rağmen, Filistin'i bir kez daha uluslararası kararların merkezine yerleştirdi. Fakat şimdiki temel soru şu: Biz buna hazır mıyız? Filistinliler, bu tarihi anı değerlendirebilecek ve siyasi tanınmayı sürdürülebilir bir devletin altyapısına dönüştürebilecek bir liderliğe sahip mi? Sadece söz ve pozisyonlara değil, aynı zamanda reel ekonomiye, istihdam yaratmaya, hukukun üstünlüğüne ve devlet kurumlarına dayalı bir devlet kurabilecek bir liderlik var mı?

İnsanlar değişti

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre  Filistin sokağı artık eskisi gibi değil. Gazze'de yaşananlardan ve yıllarca süren bölünme ve iç çatışmalardan sonra sloganlar artık yeterli değil. Bugün insanlar, yıkılanları yeniden inşa edebilecek, onurlu bir yaşam için gerçek fırsatlar yaratabilecek ve bölünmeyi derinleştirmek yerine Filistin halkının birliğini koruyabilecek bir liderlik talep ediyor. Filistinliler, Fetih ve Hamas arasındaki çekişmeden, dar görüşlü hesaplardan ve kendilerine somut hiçbir şey sunmayan, onları tüketen söylemlerden bıktı. Bugün istedikleri, örgüt değil devlet odaklı düşünen, halkı sürekli bir savaşın yakıtı olarak değil, meşruiyet kaynağı olarak gören bir liderlik.

Filistinli bir Hariri

Bazıları, Filistin'in savaştan sonra Lübnan'ın yeniden inşasına öncülük eden ve Beyrut'u yeniden inşa etmek için uluslararası destek toplayan, Arap-uluslararası mutabakatlar elde etmeyi başaran iş adamı Refik Hariri modeline ihtiyacı olduğunu söyleyebilir. Ancak Filistin gerçekliği, Lübnan gerçekliğinden daha karmaşık ve bugün ihtiyaç duyduğu şey, özel bir ulusal kimliğe sahip bir Filistinli Hariri’dir. Bu Hariri, cesur ve dürüst olmalı, direnişi güçlendirerek, binlerce iş fırsatı yaratan geniş bir ekonomik çıkar ağı oluşturarak ve topraklarındaki Filistin varlığını güçlendirerek, Filistin halkına yatırım yapmanın, gerçek kurtuluşun temeli olduğuna inanmalıdır. Filistin'in, gerçekçi bir ulusal ekonomik plan geliştirebilecek, onurun yalnızca dış destekten değil, aynı zamanda üretken ve istikrarlı bir iç ekonomi inşa etmekten de geçtiğini anlayan bir figüre veya gruba ihtiyacı var. Bu liderliğin gerçek kalkınma projeleri başlatabilecek, yatırımı, girişimciliği ve inovasyonu teşvik eden, Filistin toplumunu edilgen bir direniş zihniyetinden kurtarıp, ona üretim, açılım ve sorumluluk zihniyeti kazandıran modern bir yasal yapı kurabilecek kapasitede olması hayati önem taşımaktadır.

Filistinli ellerle yeniden inşa

Bugün Filistin tarihinde nadir görülen bir anla karşı karşıyayız. Dünya artık duyuyor ve Filistin devletinin uluslararası alanda tanınmasının yankısı her geçen gün artıyor. Gazze, uğradığı yıkıma rağmen dünyayı uyandırdı, uluslararası vicdanı harekete geçirdi ve adaletsizliği küresel tartışmaların ön saflarına taşıdı. Filistin halkı, yaralarına ve bölünmelerine rağmen, kökten farklı olması koşuluyla yeni bir liderlik etrafında kenetlenmeye hazır. Dünya, Filistin halkından sahip olduğu beceriler, yetenekler ve deneyimlerle yıkılanları kendi eliyle yeniden inşa etmesini bekliyor ve o da bunu yapabilir. Bu sayede Filistinliler, yeniden inşayla başlayacak ama daha iyi bir gelecek planlamakla sona ermeyecek bir ekonomik döngüye dahil olabilirler. Bu, diğer pek çok fırsat gibi, asla kaçmaması gereken değerli bir fırsat. O halde bölünmenin sınırları içinde kalıp daha fazla klişe girişimler mi bekleyeceğiz, yoksa gerçekten o “yeni Filistinli Hariri”yi mi aramaya başlayacağız? O, egemenliğinden yoksun bırakılmış bir devlet, yüzeysel bir temsil arayışında olmayan, bunun yerine aygıtlar için değil insanlar için, geçmiş için değil gelecek için, bağımlılık için değil onur için gerçek bir devlet kurmayı hedefleyen biridir.