Meretz, Ortak Arap-Yahudi Partisi'ne mi dönüşüyor?

Meretz partisi genel sekreteri Tamar Zanberg
Meretz partisi genel sekreteri Tamar Zanberg
TT

Meretz, Ortak Arap-Yahudi Partisi'ne mi dönüşüyor?

Meretz partisi genel sekreteri Tamar Zanberg
Meretz partisi genel sekreteri Tamar Zanberg

İsrail'de sosyalist parti Meretz son iki haftadır üst düzey yetkilileri ile partinin Ortak Arap- Yahudi Partisine dönüşmesi konusunu tartışıyor. Bu tartışmalar, 17 Eylül’de gerçekleştirilecek olan İsrail seçimlerinde Yahudi- Arap Partisiyle katılımının basına açıklanmasıyla sona erdi. Isavi Feric ve Musa Raza’ın yaptığı açıklamada bunun altın bir fırsat olduğu ve iki halk arasında ortaklık ve kardeşlik içinde çalışan ve aralarında gerçek barışın yolunu açan güçlü bir Yahudi Arap partisi kurmaya çok acil bir ihtiyacın bulunduğunu belirttiler.
Musa Raza, “İsrail solunun umuda ihtiyacı var ve İsrail’deki Araplar ve Yahudiler nasıl barış içinde birlikte yaşayacağını bilmediği sürece bu bölgede anlaşmazlığı çözme konusunda gerçek bir umut yok. Bu, Yahudi ve Arap vatandaşlar için harika bir mesaj olacak. Meretz, 9 Nisan’da yapılan son seçimlerde kazandığı oyların üçte birinden fazlasını Araplardan aldı. Onların bu jestine saygıyla karşılık vermek için altın bir fırsat” dedi.
Raza Yahudi ve Arap aktivist buluşmasında “Arap- Yahudi ortaklığı bir umuttur” dedi. Birçok Yahudi ve Arap aktivist ve entelektüelin bir sonraki seçimlere katılmak için ortak bir liste üzerinde çalıştığı biliniyor. Onlar bu listenin Netahyahu’yu yenecek ve onu iktidardan alacak kadar başarılı olamayacağını biliyorlar ancak bunun mümkün olması için safları birleştirmek gerekiyor. Arap toplumu temsil eden liste liderlerden birinin inisiyatifiyle parçalandı. Her bir grup ilave sandalye elde etmek istediği için gruplar arasında çatışma çıktı.
Raza, “Genel Sekreter Tamar Zanberg liderliğindeki Meretz partisi, İşçi Partisi’nin nabzını tuttu ve böylece iki parti bir araya geldi. Arap partileri böyle bir ortaklık için yeterli bir olgunluğa sahip değildi. Bu nedenle daha sonra işbirliğimizi geliştirecek şekilde bir formul bulduk” dedi.
Feric ve Raza ağırlığı giderek artan iki kuvvetli akımın üyesi olarak Arap ve Yahudi vatandaşların katılacağı ortak bir parti oluşmasını istiyorlar. Bu ayın 27 sinde gerçekleşecek olan kongrede ise parti başkanlığı için yarışacaklar.



Mücteba Hamaney, babasının izinden giden dini lider Ali Hamaney’in oğlu

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
TT

Mücteba Hamaney, babasının izinden giden dini lider Ali Hamaney’in oğlu

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)

İran’ın Dini Lideri (Rehber)Ayetullah Ali Hamaney'in oğlu olan Mücteba Hamaney, babasının başkanlık ettiği dini kurumlarda en etkili şahsiyetlerden biri ve ülkenin liderliğini devralması muhtemel adaylar arasında gösteriliyor.

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı. Hamaney'in 1989 yılından beri liderliğini yaptığı, İran'ı korumakla görevli Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) ile yakın ilişkileri olan muhafazakâr bir isim.

Huccetu’l-İslam unvanına sahip olan Mücteba (55), İran hükümetinde hiçbir resmi görevde bulunmadı. İranlı gözlemcilere göre babasının muhafızı olarak perde arkasında nüfuzunu kullandı.1979'da ABD destekli Şah'ı deviren bir ülkede, aile siyasetine herhangi bir atıfta bulunulmasını reddeden eleştirmenler ve Hamaney'in kendisinin aile veraseti fikrine karşı olduğunu ifade etmesi nedeniyle, rolü İran içinde tartışmalara neden oldu.

ABD yaptırımları

ABD Hazine Bakanlığı, 2019 yılında Mücteba Hameney’i yaptırımlar uygulanan kişiler listesine ekledi ve onun, babasının ofisinde çalıştığı dönem dışında hiçbir zaman seçilmediği veya atanmadığı halde resmi olarak en üst düzey isim olduğunu vurguladı.

Bakanlığın internet sitesinde, Hamaney'in bazı sorumluluklarını, DMO’nun yurtdışı kolu Kudüs Gücü ve Besic Güçleri komutanlarıyla yakın iş birliği içinde çalıştığı belirtilen Mücteba'ya devrettiği bildirildi.

Kaynaklar, 20 yıl boyunca Devrim Muhafızları ile yakın ilişkiler kurduğunu ve bu sayede siyasi ve güvenlik kurumlarında ilave nüfuz kazandığını belirtti. Mücteba, 2009 yılından bu yana, özellikle 2022 yılında ülkedeki katı kıyafet kurallarını ihlal ettiği iddiasıyla gözaltına alınan bir genç kızın polis nezaretindeyken ölmesi üzerine İran'ın dört bir yanında başlayan ayaklanmalar sırasında, protestocuların öfkesinin hedefi olmuştu.

Mücteba, rejimi destekleyen toplantılarda boy gösterdi, ancak kalabalığın önünde nadiren konuştu. 2024 yılında, Kum'da verdiği İslam hukuku derslerini askıya aldığını duyurduğu birçok kez paylaşılırken, bu açıklamanın nedenleri hakkında spekülasyonlar başladı.

Dini niteliklerin eksikliği

Babasına çok benzeyen Mücteba, siyah takke takıyor, bu da onun seyyidlerden olduğunu, yani ailesinin Hz. Muhammed'in soyundan geldiğini gösteriyor. Mücteba’yı eleştirenler, onun en yüksek liderlik pozisyonu için gerekli dini niteliklerden yoksun olduğunu söylüyorlar, çünkü Huccetu’l-İslam rütbesi, babasının ve İran İslam Cumhuriyeti'nin kurucusu Ruhullah Humeyni'nin ulaştığı Ayetullah rütbesinden daha düşük bir rütbedir.

Liderliğe giden yol

2007 yılında yazılan ve WikiLeaks tarafından yayınlanan bir Amerikan diplomatik telgrafında, üç İranlı kaynağın Mücteba'yı Hamaney'e ulaşmanın yolu olarak tanımladığı ve Mücteba'nın Batı ile iş birliğini tercih eden ve eski cumhurbaşkanları Muhammed Hatemi ve Hasan Ruhani gibi isimlerin temsil ettiği İranlı reformistlere karşı çıktığı belirtildi. Mücteba Hamaney’in 2005 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde muhafazakâr aday Mahmud Ahmedinejad'ın ani yükselişinin arkasında olduğu düşünülüyordu. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre 2005 seçimlerinde aday olan reformist din adamı Mehdi Kerrubi, o dönemde Hamaney'e bir mektup yazarak Mücteba’nın Ahmedinejad'ı desteklediğini iddia etti, ancak Hamaney bu iddiayı reddetti.

frgtyhu7
İran Dini Lideri Ali Hamaney (Reuters)

Mücteba, 2009 yılında yeniden aday olan ve tartışmalı seçimlerde ikinci kez göreve gelen Ahmedinejad’ı bir kez daha destekledi. Seçim sonuçlarının duyurulmasıyla hükümet karşıtı protestolar başladı. Protesto gösterileri, Besic ve diğer güvenlik güçleri tarafından şiddetle bastırıldı.

Bir diğer detay olarak Mücteba’nın eşi, eski parlamento başkanı ve en önde gelen muhafazakârlardan biri olan Gulam Ali Haddad Adil'in kızıdır.

Mücteba Hameney, 1969 yılında Meşhed şehrinde doğdu ve Şah'a karşı muhalefet hareketini yöneten babasının yanında büyüdü. Gençliğinde de İran-Irak savaşına katıldı.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.