​Mali’de askeri üsse saldırı: 54 ölü

Geçtiğimiz mayıs ayında da Mali’nin kuzeydoğusundaki bir askeri üsse terörist saldırı düzenlenmişti (Getty)
Geçtiğimiz mayıs ayında da Mali’nin kuzeydoğusundaki bir askeri üsse terörist saldırı düzenlenmişti (Getty)
TT

​Mali’de askeri üsse saldırı: 54 ölü

Geçtiğimiz mayıs ayında da Mali’nin kuzeydoğusundaki bir askeri üsse terörist saldırı düzenlenmişti (Getty)
Geçtiğimiz mayıs ayında da Mali’nin kuzeydoğusundaki bir askeri üsse terörist saldırı düzenlenmişti (Getty)

Kimliği henüz belirsiz silahlı bir grup, Cuma günü Kuzey Mali’de hükümetin askerlerine karşı son derece şiddetli bir saldırı gerçekleştirdi. Hükümetin açıklamalarına göre saldırıda 53 asker ve bir sivil hayatını kaybetti.
Söz konusu saldırı, Mali’nin kuzeydoğusundaki Menaka bölgesinde Nijer sınırına yakın meydana geldi. Bu bölgede, 2015 yılında dönemin DEAŞ lideri Ebubekir el-Bağdadi’ye biat eden Ebu Velid es-Sahravi tarafından yönetilen ‘Sahra Çölü DEAŞ’ı üyeleri bulunuyor.
Mali ordusundan yapılan açıklamada saldırıyı düzenleyenler hakkında ayrıntılı bilgi verilmedi. Bununla beraber Mali’nin kuzeyinde El Kaide, DEAŞ, Nusratu’l İslam gibi çeşitli terör örgütleri bulunuyor.
Ancak bu örgütlerin konuşlandıkları bölgeler dikkate alındığında saldırının Nijer, Mali ve Burkina Faso sınırında yoğunlaşan DEAŞ örgütü tarafından düzenlenmiş olma olasılığı artıyor. Bu terör örgütü, geçen yıl da Nijer-Mali sınırında pusu kurmuş, üç ABD’li askerin ölümüne sebep olmuştu. Ancak saldırıyı henüz kimse üstlenmedi.
Mali İletişim Bakanı ve Hükümet Sözcüsü Yaya Sangare, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, ilk verilere göre 53 asker ve bir sivilin öldüğünü ve ciddi maddi kayıpların yaşandığını belirtti.
Cuma günü erken saatlerde başlayan saldırı, askeri bir üssü hedef aldı. Ordudaki askerler ile saldırganlar arasında şiddetli çatışmalar yaşandı.
Mali makamlar tarafından gönderilen takviye askerleri, bir yandan 54 kişinin cesediyle karşılaşırken diğer yandan ise birkaç yaralıyı kurtarmayı başardı. Ölü ve yaralılarını çekmiş olabilecekleri düşünülen saldırganların verdiği kayıplar hakkında ise henüz kesin bir bilgi yok.
Söz konusu askeri takviye, Fransız  “Barkhane”  kuvvetleriyle birlikte bölgedeki saldırganları araştırmak için geniş bir tarama çalışmaları başlattı. 2013 yılından beri Sahel bölgesinde 4 bin 500 askerini barındıran Fransız kuvvetleri, terör üyelerini kovuşturmada önemli bir istihbarat rolü oynuyor.
Saldırı, silahlı grupların Mali’nin kuzeyini ele geçirdiği 2012 yılından beri düzenlenen en şiddetli saldırıydı. Ocak ayında düzenlenen saldırıda ise 38 Mali askeri öldürülmüştü.
Mali askeri üsleri ve kışlalarına yönelik terör saldırıları, son zamanlarda artış gösterdi. Bu durum Mali halkının öfkelenmesine ve asker aileleri önderliğinde halk gösterilerinin düzenlenmesine neden oldu. Bu gösterilerde halk, terörizmle mücadele edilmesi ve askerleri korumak için çeşitli yöntemler geliştirilmesini talep ediyor.
Moritanya, Mali, Nijer, Çad ve Burkina Faso’yu içeren Sahel bölgesinde terörle mücadele stratejilerinin geliştirilmesi çağrısında bulunan gösterilerde, Mali’deki yabancı askerlerin varlığına da tepki gösterildi.
Göstericiler, Fransa ve Birleşmiş Milletler (BM) askerleri bölgede bulunduğundan beri saldırıların arttığı, terörle mücadelede başarısız olunduğunu ifade etti. Terörist gruplar orduya saldırmaya devam ettikçe, Mali hükümeti üzerindeki baskı artıyor.
Fransız kuvvetlerine ek olarak BM Barış Gücü’nün Mali’de 15 bin askeri bulunuyor. Sahel ortak askeri kuvvetleri ise burada 5 bin askerini bulunduruyor. Buna karşılık terörist gruplar, tekniklerini geliştirip genişletmeye devam ediyor.
G5 Sahel Ülkeleri Güvenlik ve Savunma Komiteleri’nin dokuzuncu toplantısı geçtiğimiz Ekim ayında Novakşot’ta yapmıştı. Fransa Genelkurmay Başkanı General Francois Lecointre aynı zamanda Fransız “Barkhane” kuvvetlerine de komutanlık ediyor.



Washington ve Tahran arasında gizli mesajlar ve tehditler

Tahran'ın merkezinde, son savaşta İsrail tarafından öldürülen İranlı komutan ve bilim adamlarının fotoğraflarının yer aldığı bir poster (AP)
Tahran'ın merkezinde, son savaşta İsrail tarafından öldürülen İranlı komutan ve bilim adamlarının fotoğraflarının yer aldığı bir poster (AP)
TT

Washington ve Tahran arasında gizli mesajlar ve tehditler

Tahran'ın merkezinde, son savaşta İsrail tarafından öldürülen İranlı komutan ve bilim adamlarının fotoğraflarının yer aldığı bir poster (AP)
Tahran'ın merkezinde, son savaşta İsrail tarafından öldürülen İranlı komutan ve bilim adamlarının fotoğraflarının yer aldığı bir poster (AP)

Gerilimin ve spekülasyonların arttığı bir ortamda ABD ve İran, İsrail-ABD saldırılarının ardından Tahran'ın nükleer yapısında meydana gelen hasarın boyutuna ilişkin farklı değerlendirmeler ve İran Devrim Muhafızları Ordusu'nun (DMO) henüz açıklanmayan füze cephaneliğinin kullanımına ilişkin artan uyarıları arasında, İran'ın nükleer programı konusunda müzakere masasına dönme olasılığına ilişkin üstü kapalı mesajlar vermeye devam ediyor.

ABD Başkanı Donald Trump dün gece Iowa'da yaptığı açıklamada, “İran askeri saldırılardan büyük zarar gördü ve sanırım şimdi gerçekten müzakere etmek istiyorlar. Belki bir toplantı yapmak istiyorlar. Bence çok hevesliler. Neler olacağını göreceğiz” ifadelerini kullandı.

İran'ın nükleer programının ‘tamamen yok edildiğini’ iddia eden Trump, “Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) da bunu teyit etti” dedi. Tahran'ın Washington ve İsrail'e karşı tutumunda bir değişiklik olduğunu belirten Trump, “İran eskiden ABD hakkında en kötü şeylerin söylendiği yerlerden biriydi. Şimdi artık o kadar kötü konuşmuyorlar” şeklinde konuştu.

ABD Başkanı görüşmelere doğrudan müdahale etme olasılığı konusunda ise şunları söyledi: “Gerekirse müdahale ederim. Biz gerilimi artırmak istemiyoruz, İran'a normal bir ülke muamelesi görmesi için yeni bir şans vermek istiyoruz.”

ABD Başkanı Donald Trump, Iowa'daki bir mitinge gitmeden önce gazetecilere açıklamalarda bulundu. (AP)ABD Başkanı Donald Trump, Iowa'daki bir mitinge gitmeden önce gazetecilere açıklamalarda bulundu. (AP)

‘Zaman kaybı’

Washington'daki bu iyimserlik ne önceki yönetim ne de muhafazakâr siyasi çevreler tarafından paylaşılıyor. Beyaz Saray eski Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton, İran'ın ‘nükleer programını yeniden inşa etmek için halen bilgi ve niyete sahip olduğu’ uyarısında bulundu. New York Times'taki yazısında Bolton, Fordo ve diğer İran nükleer tesislerine yönelik saldırıların ‘muazzam hasar verdiğini’, ancak ‘yetersiz’ olduğunu savundu.

“Saldırıların erken durdurulması İran'a yeniden toparlanma şansı verdi” diyen Bolton sözlerini şöyle sürdürdü:

“İran'ın nükleer programının kökü kazınmadı ve nükleer bilgi birikimi halen Tahran'daki rejimin elinde. İran rejiminin nükleer hayallerinden vazgeçmeye hazır olduğuna dair bir işaret yok ve şu an yeni bir nükleer anlaşma için doğru zaman değil. Sürekli izleme ve gerekirse ilave saldırılara hazır olmak gerekiyor. Bir nükleer anlaşma ve UAEA ile teknik bir taahhüt olmadan nükleer faaliyetleri izlemek zor olacak. İdeal bir dünyada tüm İran uranyumu çıkarılmalı ve Libya gibi güvenli bir yerde depolanmalı. Ancak Tahran'da bir şeyler değişmedikçe kapsamlı bir anlaşmaya varmak imkânsız.”

Trump karşıtı Bolton’un yazısının devamında şu ifadeler yer aldı: “Bazıları halen İran'la yeni bir nükleer anlaşmanın ‘kutsal kasesini’ arıyor. Ancak bu çabalar zaman ve nefes kaybından başka bir şey değil. Çünkü İran anlaşmanın etrafından dolanıyor, sonra da geri adım atıyor.”

İran, bir gün evvel UAEA ile iş birliğini askıya alma kararını onaylamasına rağmen, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'na bağlılığını ifade etti.

İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed İslami ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Direktörü Rafael Grossi arasında Tahran'da yapılan görüşmedenİran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed İslami ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Direktörü Rafael Grossi arasında Tahran'da yapılan görüşmeden

‘Füze kabiliyetleri’

Öte yandan Tahran askeri gücünü göstermeye devam ediyor. DMO yetkilisi Ali Fazli, İran'ın ‘henüz ortaya çıkmamış birçok füze kabiliyetine’ sahip olduğunu söyledi ve ‘düşmanların herhangi bir çılgınlığına daha şiddetli ve yıkıcı bir yanıtla karşılık verileceği’ uyarısında bulundu.

Şarku'l Avsat'ın İran devlet televizyonundan aktardığına göre Fazli yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Şu ana kadar kullanılan füze kabiliyetlerimiz potansiyelimizin yalnızca yüzde 25 ila 30'unu temsil ediyor. Siccil füzesi yörüngesi itibariyle beklenmedik ve düşman için alışılmadık bir füze. Henüz füze şehirlerinin kapılarını açmadık. Stratejik kabiliyetlerimiz halen korunuyor.”

Fazli, benzeri görülmemiş bir askeri hazırlıktan söz etmesine rağmen, İran'ın nükleer silah peşinde olmadığını vurgulayarak, “Nükleer bomba yapmak istemiyoruz… Bu ideolojik ilkelerimizden kaynaklanıyor” dedi.

İsrail planı

İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz bugün yaptığı açıklamada, iki ülkenin haziran ayında 12 gün boyunca karşı karşıya geldiği savaşın ardından ordunun, İran'ın İsrail'i bir daha tehdit etmemesini sağlayacağını söyledi.

Katz yaptığı açıklamada, İsrail ordusunun ‘İran'ın İsrail'i bir daha tehdit etmemesini sağlayacak bir plan’ geliştireceğini vurgulayarak, ordunun ‘Tahran üzerinde hava kuvvetlerinin hava üstünlüğünü sağlamak için istihbarat ve operasyonel düzeyde hazır olması’ gerektiğini bildirdi.

Katz'ın açıklamaları haziran ayında iki taraf arasında yaşanan 12 günlük savaşın ardından geldi. Söz konusu savaşta İsrail, İran'ın nükleer tesislerine saldırmış ve savaşın amacının Tahran'ın nükleer silah geliştirmesini engellemek olduğunu iddia etmişti.

İsrail saldırıları sonucu çok sayıda üst düzey askeri yetkili ve nükleer bilimci öldü.

İran da İsrail'e roket ve füze atarak misilleme yaptı; yetkililere göre İsrail’de 28 kişi öldü.

İsrail ve İran, ABD arabuluculuğunda bir ateşkes üzerinde anlaşarak 24 Haziran'da çatışmalara son verdi.

 İsrail saldırılarında öldürülen Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) komutanlarının ve bilim adamlarının yasını tutan İranlılar (İran Dini Lideri Ali Hamaney’in internet sitesi)İsrail saldırılarında öldürülen Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) komutanlarının ve bilim adamlarının yasını tutan İranlılar (İran Dini Lideri Ali Hamaney’in internet sitesi)

Saldırının etkinliği

ABD ve İsrail'in İran'ın Fordo ve Natanz gibi kilit tesislerine düzenlediği saldırı, Washington'daki siyasi ve istihbarat çevrelerinde yoğun tartışmalara yol açmaya devam ediyor. Trump saldırıyı ‘tam bir başarı’ olarak nitelendirirken, ABD raporlarına göre istihbarat kaynakları, nükleer program üzerindeki potansiyel etkinin sadece birkaç aylık bir gecikme olduğunu söyledi.

Saldırıdan bir gün sonra ABD Genelkurmay Başkanı Dan Caine, “Nihai bir değerlendirme yapmak için henüz çok erken” dedi. Analistler, gerçek hasarın boyutunun ancak haftalar sürecek saha ve teknik gözlemlerden sonra netleşeceğine inanıyor.

Bu ayrışmanın ortasında, diplomatik iletişim kanallarını yeniden canlandırmak için üst düzey bir ABD elçisi ile İranlı yetkililer arasında olası yeni bir görüşme turu için hazırlıkların yapıldığına dair haberler geliyor.

Trump, Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un ‘harika bir insan ve harika bir müzakereci’ olduğunu belirterek şöyle dedi: “Şu ana kadar harika bir iş çıkardı ve daha fazlasını da yapacak.”

Ancak analistler, İranlıların 2015 anlaşması öncesinde yaptıkları gibi, ABD'deki siyasi ortamın değişmesini bekleyerek müzakerelerde oyalama taktiğine geri dönebilecekleri konusunda uyarıyor.

Trump, müzakerelere dönüş olasılığı konusunda ihtiyatlı bir iyimserlik sergilerken, İranlı eski danışmanlar ve askeri komutanlar daha sert tutumlar sergiliyor. Kuşkusuz bu da iki taraf arasında devam eden çekişmeyi yansıtıyor.