İsrail olası bir depremden korkuyor

İsrail’deki Dimona Nükleer Reaktörü (AFP)
İsrail’deki Dimona Nükleer Reaktörü (AFP)
TT

İsrail olası bir depremden korkuyor

İsrail’deki Dimona Nükleer Reaktörü (AFP)
İsrail’deki Dimona Nükleer Reaktörü (AFP)

Amal Şehade
İsrail’in olası bir yıkıcı deprem ile nasıl yüzleşileceği konusunda uluslararası deniz gemilerinin katılımıyla yapılan tatbikatların üzerinden henüz bir ay geçmemişken İsrailli uzmanlar, Ölü Deniz'in büyük bir depremden etkilenebileceği konusunda uyarıda bulundu. Bu durumun İsrail’i başa çıkılması zor bir felaketle karşı karşıya bırakabileceği uyarısında bulunuldu.
Uzmanların en büyük endişe kaynağı Dimona Nükleer Reaktörü’nün depremden etkilenmesi beklenen bölgeye yakın olması. Depremden etkilenmesi beklenen bölgeye sadece 40 kilometre mesafede olan reaktörün depremden etkilenmesinin toplu bir yıkıma yol açabileceği belirtiliyor. Uzmanlar reaktörün deprem olmadan, sadece zarar görmesi halinde bile büyük bir risk oluşturacağını belirtti. Zira reaktör oldukça eski ve gerek roket saldırısına gerekse küçük çapta bir depreme karşı bile güçlendirilmesi için özel bir çalışma yapılmadığı kaydediliyor.
Bu uyarılar, İsrail hükümetinin eski konut binalarını olası bir depreme veya füze saldırısına karşı güçlendirmek için plan hazırladığı bir zamanda geldi. Ancak plan 2022 yılından önce uygulanmayacak.
Uzmanlar, İsrail hükümetini 80 bin korunaksız konutu güçlendirmek için acil bir plan uygulanmadığı takdirde meydana gelecekler hakkında uyardı. Olası bir depremin on binlerce kişinin ölmesine ve yaralanmasına neden olabileceğini belirttiler.
Dev Dalgalar
Uzmanlar tarafından yapılan uyarılarda İsrail’deki çeşitli siyasi, güvenlik ve askeri kurumlar da gündeme getirildi. Hükümetin hazırladığı planın yanı sıra ordu da deprem tehdidini önlemeye yönelik çeşitli tatbikatlar gerçekleştirdi. Son olarak gerçekleştirilen tatbikata "Dev Dalgalar" ismi verildi. Tatbikata çoğu ABD, Fransa ve Yunanistan’dan olmak üzere yabancı filolar ve uluslararası askeri kuvvetler de katıldı. Tatbikata Güney Kıbrıs, Şili, İtalya, Almanya, Kanada, İngiltere ve NATO da delegeler gönderdi.
İsrail’de yayınlanan bir rapora göre İsrail’deki güvenlik kuruluşu ve acil durum yetkilileri, İsrail’de meydana gelebilecek olası bir depremde en az bir milyon ölü ve yaralı meydana gelebileceği görüşünde Uzmanlara göre klinikler, okullar ve karakolları içeren geçici konutların inşasının tüm nüfusu barındıracak özel bir sistemde kurulması gerekli. Vatandaşların tahrip olan alanlar restore edilinceye kadar en az üç yıl bu komplekslerde kalması bekleniyor.
Güvenlik Bakanlığı'nın önlemleri
Güvenlik Bakanlığı söz konusu felaket senaryosuna hazırlanıyor. İsrail kurumlarının yanı sıra uzmanların da önerilerini uygulamak için çalışıyor. Bakanlık, hangi olası senaryoların meydana gelebileceğini önceden haber verecek geniş çaplı bir deprem müdahale sisteminin çalıştırılması için bilgi istedi. Bakanlık aynı şekilde bir ila üç ay içinde inşa edilecek konut kompleksleri hakkında da bilgi talep etti.
Bakanlığın talebine göre konut komplekslerinde beş kişilik bir aile için uygun konutların yanı sıra altyapıyı da içerecek ve içerisinde yollar, elektrik, su, kanalizasyon, yangın algılama ve söndürme cihazları da yer alacak. Ayrıca 230 bin aileyi barındıracak çözüm planı için bir dizi müdahale ağı yapılandırılması için de araştırmalar sürüyor.
İsrail, sismik hareketliliğin olduğu bir bölgede yer alıyor. Bu bölge, Suriye-Afrika kısmı, Lübnan, Suriye, Ürdün Vadisi ve Ölü Deniz'e 6 bin kilometre uzaklıkta. Bu bölgede son büyük deprem 1927'de gerçekleşti. Richter ölçeğine göre 6,2 büyüklüğündeki depremde 500 kişi öldü, 700 kişi de yaralandı. Suriye-Afrika bölgesinde yer alan Ölü Deniz’in yaklaşık 25 milyon yıl önce oluşmaya başladığı biliniyor.
*Bu analiz Şarku'l Avsat tarafından Independent Arabia'dan çevrilmiştir



Mücteba Hamaney, babasının izinden giden dini lider Ali Hamaney’in oğlu

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
TT

Mücteba Hamaney, babasının izinden giden dini lider Ali Hamaney’in oğlu

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)

İran’ın Dini Lideri (Rehber)Ayetullah Ali Hamaney'in oğlu olan Mücteba Hamaney, babasının başkanlık ettiği dini kurumlarda en etkili şahsiyetlerden biri ve ülkenin liderliğini devralması muhtemel adaylar arasında gösteriliyor.

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı. Hamaney'in 1989 yılından beri liderliğini yaptığı, İran'ı korumakla görevli Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) ile yakın ilişkileri olan muhafazakâr bir isim.

Huccetu’l-İslam unvanına sahip olan Mücteba (55), İran hükümetinde hiçbir resmi görevde bulunmadı. İranlı gözlemcilere göre babasının muhafızı olarak perde arkasında nüfuzunu kullandı.1979'da ABD destekli Şah'ı deviren bir ülkede, aile siyasetine herhangi bir atıfta bulunulmasını reddeden eleştirmenler ve Hamaney'in kendisinin aile veraseti fikrine karşı olduğunu ifade etmesi nedeniyle, rolü İran içinde tartışmalara neden oldu.

ABD yaptırımları

ABD Hazine Bakanlığı, 2019 yılında Mücteba Hameney’i yaptırımlar uygulanan kişiler listesine ekledi ve onun, babasının ofisinde çalıştığı dönem dışında hiçbir zaman seçilmediği veya atanmadığı halde resmi olarak en üst düzey isim olduğunu vurguladı.

Bakanlığın internet sitesinde, Hamaney'in bazı sorumluluklarını, DMO’nun yurtdışı kolu Kudüs Gücü ve Besic Güçleri komutanlarıyla yakın iş birliği içinde çalıştığı belirtilen Mücteba'ya devrettiği bildirildi.

Kaynaklar, 20 yıl boyunca Devrim Muhafızları ile yakın ilişkiler kurduğunu ve bu sayede siyasi ve güvenlik kurumlarında ilave nüfuz kazandığını belirtti. Mücteba, 2009 yılından bu yana, özellikle 2022 yılında ülkedeki katı kıyafet kurallarını ihlal ettiği iddiasıyla gözaltına alınan bir genç kızın polis nezaretindeyken ölmesi üzerine İran'ın dört bir yanında başlayan ayaklanmalar sırasında, protestocuların öfkesinin hedefi olmuştu.

Mücteba, rejimi destekleyen toplantılarda boy gösterdi, ancak kalabalığın önünde nadiren konuştu. 2024 yılında, Kum'da verdiği İslam hukuku derslerini askıya aldığını duyurduğu birçok kez paylaşılırken, bu açıklamanın nedenleri hakkında spekülasyonlar başladı.

Dini niteliklerin eksikliği

Babasına çok benzeyen Mücteba, siyah takke takıyor, bu da onun seyyidlerden olduğunu, yani ailesinin Hz. Muhammed'in soyundan geldiğini gösteriyor. Mücteba’yı eleştirenler, onun en yüksek liderlik pozisyonu için gerekli dini niteliklerden yoksun olduğunu söylüyorlar, çünkü Huccetu’l-İslam rütbesi, babasının ve İran İslam Cumhuriyeti'nin kurucusu Ruhullah Humeyni'nin ulaştığı Ayetullah rütbesinden daha düşük bir rütbedir.

Liderliğe giden yol

2007 yılında yazılan ve WikiLeaks tarafından yayınlanan bir Amerikan diplomatik telgrafında, üç İranlı kaynağın Mücteba'yı Hamaney'e ulaşmanın yolu olarak tanımladığı ve Mücteba'nın Batı ile iş birliğini tercih eden ve eski cumhurbaşkanları Muhammed Hatemi ve Hasan Ruhani gibi isimlerin temsil ettiği İranlı reformistlere karşı çıktığı belirtildi. Mücteba Hamaney’in 2005 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde muhafazakâr aday Mahmud Ahmedinejad'ın ani yükselişinin arkasında olduğu düşünülüyordu. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre 2005 seçimlerinde aday olan reformist din adamı Mehdi Kerrubi, o dönemde Hamaney'e bir mektup yazarak Mücteba’nın Ahmedinejad'ı desteklediğini iddia etti, ancak Hamaney bu iddiayı reddetti.

frgtyhu7
İran Dini Lideri Ali Hamaney (Reuters)

Mücteba, 2009 yılında yeniden aday olan ve tartışmalı seçimlerde ikinci kez göreve gelen Ahmedinejad’ı bir kez daha destekledi. Seçim sonuçlarının duyurulmasıyla hükümet karşıtı protestolar başladı. Protesto gösterileri, Besic ve diğer güvenlik güçleri tarafından şiddetle bastırıldı.

Bir diğer detay olarak Mücteba’nın eşi, eski parlamento başkanı ve en önde gelen muhafazakârlardan biri olan Gulam Ali Haddad Adil'in kızıdır.

Mücteba Hameney, 1969 yılında Meşhed şehrinde doğdu ve Şah'a karşı muhalefet hareketini yöneten babasının yanında büyüdü. Gençliğinde de İran-Irak savaşına katıldı.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.