Erdoğan istifa edeceğini açıklayan Serrac ile görüştü

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Libya UMH Başkanlık Konseyi Başkanı Fayiz es-Serrac (Reuters)
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Libya UMH Başkanlık Konseyi Başkanı Fayiz es-Serrac (Reuters)
TT

Erdoğan istifa edeceğini açıklayan Serrac ile görüştü

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Libya UMH Başkanlık Konseyi Başkanı Fayiz es-Serrac (Reuters)
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Libya UMH Başkanlık Konseyi Başkanı Fayiz es-Serrac (Reuters)

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) Başkanlık Konseyi Başkanı Fayiz es-Serrac ile İstanbul’da görüşerek verdiği desteği yenilemesinin ardından dün akşam NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile Ankara’da Libya hakkında görüştü.
Erdoğan ve Stoltenberg’in görüşmesinde Libya başta olmak üzere Türkiye- NATO ilişkileri ile Doğu Akdeniz, Suriye ve bölgesel gelişmeler ele alındı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da, NATO Genel Sekreteri Stoltenberg ile görüştü ve düzenledikleri ortak basın açıklamasında Libya’daki gelişmeler, ateşkes ve siyasi çözüm müzakerelerini ele aldıklarını söyledi.
Erdoğan ve Serrac’ın görüşmesine dair
İletişim Başkanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre Erdoğan İstanbul’da Serrac ile yaptığı görüşmede, Libya’nın tek meşru temsilcisi olan UMH ile ilişkileri güçlendirme gayreti içinde olduklarını ve Türkiye’nin tam bir dayanışma ile Libya’nın yanında olmaya devam edeceğini dile getirdi.
Görüşmede Erdoğan, Serrac’ın istifa kararı ile bunun gerekçelerine, Türkiye’nin bu konudaki tutumuna ve Libya’daki siyasi çözüm görüşmelerine değindi.
Toplantıdan önce Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Serrac’ın UMH’den henüz ayrılmadığını, bu ay sonu itibarıyla yeni yapılanmaya şans vermek için ayrılabileceğini ve istifa kararının Libya’daki bazı ihtilaflı konulardan kaynaklanan bir tepki olabileceğini söyledi.
İki ülke arasındaki ilişkilerin şahıslara bağımlı bir ilişki olmadığının altını çizen Kalın, Türkiye’nin meşru Libya hükümetine destek verdiğini ve her durumda UMH ile yapılan askeri işbirliği anlaşmasının devam edeceğini belirtti.
UMH tarafından yapılan açıklamada ise, görüşmede Libya’daki gelişmeler ve ortak işbirliği olanaklarının artırılması konularının ele alındığı ifade edildi.
Açıklamaya göre, taraflar Berlin Konferansı sonuçları çerçevesinde Libya krizine yönelik siyasi çözümü yineledi.
Bu bağlamda Serrac, “Libya toprağının tamamında barışı sağlamaya çalışırken, önceki deneyimlerden yararlanarak herhangi bir acil durumla yüzleşmek için hazırlık düzeyini yükseltmeye devam edeceğiz” diye konuştu.
UMH’nin açıklamasına göre taraflar, çeşitli ekonomik ve kalkınma alanlarını içerecek şekilde işbirliği ufkunun genişlemesi ve Libya’da durdurulan projelerin tamamlanması için Türk şirketlerinin iadesi konusunda mutabık kalınanların hususların uygulanması konusunda anlaştı.
Diğer yandan, Somali Guardian sitesi, geçtiğimiz Pazar günü Isparta Terörizmle Mücadele Eğitim ve Tatbikat Merkezi Komutanlığı’nda eğitim gören Somalili ve Libyalı subaylar arasında yaşanan tartışmada 25 kişinin öldüğünü iddia etti.



Mücteba Hamaney, babasının izinden giden dini lider Ali Hamaney’in oğlu

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
TT

Mücteba Hamaney, babasının izinden giden dini lider Ali Hamaney’in oğlu

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)
Orta düzey bir din adamı olan Mücteba Hamaney, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı (Reuters)

İran’ın Dini Lideri (Rehber)Ayetullah Ali Hamaney'in oğlu olan Mücteba Hamaney, babasının başkanlık ettiği dini kurumlarda en etkili şahsiyetlerden biri ve ülkenin liderliğini devralması muhtemel adaylar arasında gösteriliyor.

Orta düzey bir din adamı olan Mücteba, Kum'daki muhafazakâr din adamlarından eğitim aldı. Hamaney'in 1989 yılından beri liderliğini yaptığı, İran'ı korumakla görevli Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) ile yakın ilişkileri olan muhafazakâr bir isim.

Huccetu’l-İslam unvanına sahip olan Mücteba (55), İran hükümetinde hiçbir resmi görevde bulunmadı. İranlı gözlemcilere göre babasının muhafızı olarak perde arkasında nüfuzunu kullandı.1979'da ABD destekli Şah'ı deviren bir ülkede, aile siyasetine herhangi bir atıfta bulunulmasını reddeden eleştirmenler ve Hamaney'in kendisinin aile veraseti fikrine karşı olduğunu ifade etmesi nedeniyle, rolü İran içinde tartışmalara neden oldu.

ABD yaptırımları

ABD Hazine Bakanlığı, 2019 yılında Mücteba Hameney’i yaptırımlar uygulanan kişiler listesine ekledi ve onun, babasının ofisinde çalıştığı dönem dışında hiçbir zaman seçilmediği veya atanmadığı halde resmi olarak en üst düzey isim olduğunu vurguladı.

Bakanlığın internet sitesinde, Hamaney'in bazı sorumluluklarını, DMO’nun yurtdışı kolu Kudüs Gücü ve Besic Güçleri komutanlarıyla yakın iş birliği içinde çalıştığı belirtilen Mücteba'ya devrettiği bildirildi.

Kaynaklar, 20 yıl boyunca Devrim Muhafızları ile yakın ilişkiler kurduğunu ve bu sayede siyasi ve güvenlik kurumlarında ilave nüfuz kazandığını belirtti. Mücteba, 2009 yılından bu yana, özellikle 2022 yılında ülkedeki katı kıyafet kurallarını ihlal ettiği iddiasıyla gözaltına alınan bir genç kızın polis nezaretindeyken ölmesi üzerine İran'ın dört bir yanında başlayan ayaklanmalar sırasında, protestocuların öfkesinin hedefi olmuştu.

Mücteba, rejimi destekleyen toplantılarda boy gösterdi, ancak kalabalığın önünde nadiren konuştu. 2024 yılında, Kum'da verdiği İslam hukuku derslerini askıya aldığını duyurduğu birçok kez paylaşılırken, bu açıklamanın nedenleri hakkında spekülasyonlar başladı.

Dini niteliklerin eksikliği

Babasına çok benzeyen Mücteba, siyah takke takıyor, bu da onun seyyidlerden olduğunu, yani ailesinin Hz. Muhammed'in soyundan geldiğini gösteriyor. Mücteba’yı eleştirenler, onun en yüksek liderlik pozisyonu için gerekli dini niteliklerden yoksun olduğunu söylüyorlar, çünkü Huccetu’l-İslam rütbesi, babasının ve İran İslam Cumhuriyeti'nin kurucusu Ruhullah Humeyni'nin ulaştığı Ayetullah rütbesinden daha düşük bir rütbedir.

Liderliğe giden yol

2007 yılında yazılan ve WikiLeaks tarafından yayınlanan bir Amerikan diplomatik telgrafında, üç İranlı kaynağın Mücteba'yı Hamaney'e ulaşmanın yolu olarak tanımladığı ve Mücteba'nın Batı ile iş birliğini tercih eden ve eski cumhurbaşkanları Muhammed Hatemi ve Hasan Ruhani gibi isimlerin temsil ettiği İranlı reformistlere karşı çıktığı belirtildi. Mücteba Hamaney’in 2005 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde muhafazakâr aday Mahmud Ahmedinejad'ın ani yükselişinin arkasında olduğu düşünülüyordu. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre 2005 seçimlerinde aday olan reformist din adamı Mehdi Kerrubi, o dönemde Hamaney'e bir mektup yazarak Mücteba’nın Ahmedinejad'ı desteklediğini iddia etti, ancak Hamaney bu iddiayı reddetti.

frgtyhu7
İran Dini Lideri Ali Hamaney (Reuters)

Mücteba, 2009 yılında yeniden aday olan ve tartışmalı seçimlerde ikinci kez göreve gelen Ahmedinejad’ı bir kez daha destekledi. Seçim sonuçlarının duyurulmasıyla hükümet karşıtı protestolar başladı. Protesto gösterileri, Besic ve diğer güvenlik güçleri tarafından şiddetle bastırıldı.

Bir diğer detay olarak Mücteba’nın eşi, eski parlamento başkanı ve en önde gelen muhafazakârlardan biri olan Gulam Ali Haddad Adil'in kızıdır.

Mücteba Hameney, 1969 yılında Meşhed şehrinde doğdu ve Şah'a karşı muhalefet hareketini yöneten babasının yanında büyüdü. Gençliğinde de İran-Irak savaşına katıldı.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.