Araştırmaya göre yakın zamana kadar Afrika kıtasında gözlemlenmeyen bir sinek türü şimdi Etiyopya şehirlerinde yaygınlık kazandı. Bunun sıtma enfeksiyonu açısından kaygı verici sonuçları olabileceği düşünülüyor.
Hindistan'daki başlıca sıtma sivrisineği olan Anopheles stephensi türüne Afrika'da ilk kez sadece birkaç yıl önce rastlanmıştı. Sonrasında bu böcek türüne Etiyopya'daki şehirlerin yanı sıra Sudan ve Cibuti kent merkezlerinde de rastlandı.
Sıtma, kentlerden uzaktaki halkın daha yüksek enfeksiyon seviyelerinde maruz kaldığı, geleneksel olarak kırsal kesimde görülen bir hastalık olsa da, Hollanda'daki Radboud Üniversitesi Tıp Merkezi ve Etiyopya Armauer Hansen Araştırma Ensitüsü'nün bulgularına göre sözkonusu böcek türünün kentlere girişiyle birlikte şehirlerde yaşayanlar için de sıtma riski yakında artabilir.
Afrika sivrisineklerinin çoğu kırsal bölgelerde ürerken, Anopheles stephensi özellikle temiz su içeren kaplarda iyi çoğalıyor.
Ayrıca bilim insanları, işgalci türlerin yerel sıtma türlerine karşı yüksek duyarlılığa sahip olduğunu, bunun da hastalığın çok etkili biçimde yayılabileceği manasına geldiğini belirtti.
Nijmegen Radboud Üniversitesi Tıp Merkezi Tropikal Bulaşıcı Hastalıklar Epidemiyolojisi Profesörü Teun Bousema, "Bu sebeple Etiyopyalı sıtma hastalarının kanıyla sivrisinek besleme deneyleri yaptık" dedi.
Bu yerel sıtma parazitinin yeni sivrisinekte gelişip gelişemeyeceğini tespit etmemize imkan tanıdı. Şaşırtıcı şekilde, Asya sivrisineğinin, Etiyopyalı sivrisinek kolonimize nazaran yerel sıtma parazitlerine daha duyarlı olduğu açığa çıktı. Bu sivrisineğin, iki ana sıtma türü için son derece etkili bir yayıcı olduğu anlaşılıyor.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 2019'da işgalci türlere ilişkin olası riskler hakkında uyarıda bulunmuştu. WHO, sözkonusu yeni türlerin genetik arka planının birçok böcek ilacı sınıfına dirençli olması sebebiyle "kontrol altına alınmaları konusunda muhtemel zorluklar bulunduğunu" vurgulamıştı.
Örgüt sinek türlerinin yayılımını "Afrika ve güney Asya'da sıtmanın kontrolü ve ortadan kaldırılması için olası büyük bir tehdit" şeklinde değerlendirdiklerini belirterek acil müdahale çağrısı yaptı.
Addis Ababa Üniversitesi'nden Dr. Fitsum Tadesse, araştırmanın sözkonusu türleri "saldırgan bir yaklaşımla... en öncelikli" biçimde hedef aldığını söyledi.
Dr. Tadesse, "Ancak hızlı hareket etmek suretiyle kıtadaki diğer kentsel alanlara yayılımı önleyebiliriz. Sivrisinek larvalarını şu an oluştukları bölgelerde hedef almalı, havalimanı ve deniz limanı gibi yerler üzerinden uzak yerlere sivrisinek yayılımını önlemeliyiz. Bu başarısız olursa, kentsel sıtma riski Afrika'nın geniş bölgelerinde artış gösterecek" dedi.
İnsanlara sıtma bulaştırabilen yaklaşık 60 sivrisinek türü bulunuyor.
Sıtma yılda yaklaşık 400 bin can kaybına neden oluyor.
Independent Türkçe
