عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

Ortadoğu Dörtlüsü, İran ile yaklaşan müzakerelere yönelik bölgesel bir çerçeve istiyor

Anthony Blinken, Perşembe günü Başkan Biden'ı ziyareti sırasında Dışişleri Bakanlığı yetkilileriyle bir araya geldi (AFP)
Anthony Blinken, Perşembe günü Başkan Biden'ı ziyareti sırasında Dışişleri Bakanlığı yetkilileriyle bir araya geldi (AFP)
    Washington/Ali Berda
TT
TT

Ortadoğu Dörtlüsü, İran ile yaklaşan müzakerelere yönelik bölgesel bir çerçeve istiyor

Anthony Blinken, Perşembe günü Başkan Biden'ı ziyareti sırasında Dışişleri Bakanlığı yetkilileriyle bir araya geldi (AFP)
Anthony Blinken, Perşembe günü Başkan Biden'ı ziyareti sırasında Dışişleri Bakanlığı yetkilileriyle bir araya geldi (AFP)

Kapsamlı Ortak Eylem Planı’nda yer alan Batılı üye devletlerin dışişleri bakanları, İran'ın 2015’te imzalanan nükleer anlaşmayı ihlalini durdurma yönündeki en iyi yolları arıyor. Nitekim bakanlar; Tahran'ın bölge ülkelerini tehdit eden balistik füze cephaneliğini geliştirmeye yönelik sürekli girişimlerini sınırlamak ve Ortadoğu’yu istikrarsızlaştıran silahlı grup ve milislere verdiği desteği durdurmak için İran’ın uluslararası meşruiyet kararlarına yeniden ‘tam iltizamını’ sağlamaya ve Suudi Arabistan Krallığı'nın da bir parçası olduğu yeni bir bölgesel çerçeve oluşturmaya çalışıyor.
Bu gelişme, İran dosyasını ele almada yeni bir yaklaşım başlatmayı planlayan ABD Başkanı Joe Biden yönetiminde yapılan toplantılar ışığında geldi. Selefi Başkan Donald Trump’ın azami baskı yaklaşımından net bir şekilde uzaklaşmayı isteyen Biden yönetimi, Ortadoğu Dörtlüsü’nün (ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya) takındığı tutumların yeniden tek bir yürek olmasına dayalı uluslararası iş birliğinin kapılarını açmayı, aynı zamanda 2015 anlaşmasındaki kusurları gidermek için yeni bileşenler sunmayı hedefliyor.
Nitekim yeni öneriler, başta Suudi Arabistan olmak üzere bölge ülkelerinin İran ile yapılacak yeni müzakerelerin bir parçası olması gerektiğine odaklanıyor. Diğer yandan, herhangi bir yeni müzakere çerçevesine İsrail'in katılmasını önerenler de mevcut.
Batılı diplomatlar ve ABD’li yetkililerin bildirdiğine göre, ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken, İran'a karşı benimsenmesi gereken uluslararası stratejiyi tartışmak için Avrupalı ​​müttefikleriyle video konferans yöntemiyle bir toplantı düzenledi.
İngiliz Dışişleri Bakanı Dominic Raab, Fransız Jean-Yves Le Drian ve Alman Dışişleri Bakanı Heiko Maas’ın Blinken ile bir araya geldiği görüşmelerde Kovid-19 salgını, iklim değişikliği ve Myanmar'daki durum gibi diğer dosyaların yanı sıra çoğunlukla İran dosyasına değinildi.
ABD'nin İran'la imzalanan nükleer anlaşmadan çekildiği 2018 yılından bu yana ilk kez dışişleri bakanları düzeyinde bu tür istişareler gerçekleştiriliyor. Nitekim bu toplantı, Ulusal Güvenlik Konseyi (NSC) üst düzey yetkililerinin Başkan Joe Biden yönetiminin İran'a yönelik yaklaşımı tartışma yönündeki toplantılarının ardından geldi. Beyaz Saray sözcüsü olarak atanacak Jen Psaki, söz konusu toplantının “ABD’nin İran politikasının gözden geçirilmesi sürecinin bir parçası” olduğunu bildirdi. Beyaz Saray’da gerçekleştirilen toplantıya Dışişleri Bakanı Blinken, Savunma Bakanı Lloyd Austin, aynı zamanda Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Ulusal Güvenlik Danışman Yardımcısı John Finer ve İran Özel Temsilcisi Robert Malley de katıldı.
Nitekim bu gelişmeler, yeni Başkan Biden'ın eski Başkan Donald Trump'ın İran'a yönelik tek taraflı yaklaşımına ilişkin sayfayı çevirme, yerine Tahran'ın uluslararası yükümlülüklerini sürekli ihlallerini durdurmasını ve ‘tam iltizama’ geri dönmesini talep eden çok taraflı bir dış politika koyma niyetinin şu ana kadarki en büyük göstergesi sayılıyor.
Başkan Biden yönetimi; yalnızca Kapsamlı Ortak Eylem Planına, yani 2015 yılında imzalanan anlaşmaya tam iltizam sağlanmasını değil, aynı zamanda İran’ın nükleer savaş başlıkları veya kitle imha silahları taşıyabilen ve tehdit teşkil eden balistik füze programlarını kısıtlamayı, İran rejiminin Yemen, Irak, Suriye ve Lübnan'daki silahlı grup ve milislere verdiği desteği ve diğer ülkelerin iç işlerine müdahalesini ele almayı da amaçlıyor. İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif'in geçtiğimiz günlerde verdiği önerileri reddeden ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, “Masadaki teklif, Başkan Biden'ın söylediği gibi, İran Kapsamlı Ortak Eylem Planı’na tam itaat ettiği taktirde bizim de bunu yapmaya hazır olacağımızdır” açıklamalarında bulunmuştu.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Washington felç oldu: Hükümetin kapanması federal çalışanların toplu işten çıkarılmalarına yol açabilir

ABD'nin başkenti Washington'da bulunan Amerikan Kongre Binası ‘Capitol’ (DPA)
ABD'nin başkenti Washington'da bulunan Amerikan Kongre Binası ‘Capitol’ (DPA)
TT
TT

Washington felç oldu: Hükümetin kapanması federal çalışanların toplu işten çıkarılmalarına yol açabilir

ABD'nin başkenti Washington'da bulunan Amerikan Kongre Binası ‘Capitol’ (DPA)
ABD'nin başkenti Washington'da bulunan Amerikan Kongre Binası ‘Capitol’ (DPA)

Washington, temsilcilerin bir çıkmaza girip hükümeti finanse edecek tasarıyı geçirememesi ve son tarihin dolmasıyla, uzun süreli bir federal kapanmaya hazırlanıyor. Kapanma bugün yürürlüğe girdi ve federal kurumlar acil durum planlarını devreye sokmaya başladı.

Tıkanan müzakereler ve artan tehditler

Cumhuriyetçiler ve Demokratlar arasındaki gerginlik arttı. Cumhuriyetçiler, 21 Kasım'a kadar hükümetin mevcut düzeyde kısa vadeli finansmanını destekledi. Ancak Demokratlar, sağlık hizmetleri ile ilgili endişelerinin giderilmesini, özellikle Medicaid kesintilerinin geri alınmasını ve sağlık sigortası primlerini uygun hale getiren vergi kredilerinin uzatılmasını talep ederek bunu engelledi.

cdfg
Kısmi hükümet kapanışından birkaç saat önce bir işçi Amerikan Kongre Binası’nın koridorunda yürüyor. (Reuters)

Cumhuriyetçiler, Demokratların önerisini ‘uygulanamaz’ olarak nitelendirdi ve vergi mükelleflerine 1 trilyon dolardan fazla maliyet çıkaracağını belirtti. Her iki taraf da geri adım atma niyetinde olmadığı için, kapatma süreci uzayabilir.

Eşi görülmemiş bir tehdit

ABD Başkanı Donald Trump bu hafta, kapatmanın yol açtığı zararı daha da artıracağı tehdidinde bulunarak, Demokratlara zarar verecek ‘geri dönüşü olmayan adımlar’ atabileceğini, örneğin ‘çok sayıda kişiyi işten çıkarabileceğini’ söyledi.

Beyaz Saray Yönetim ve Bütçe Ofisi, programları ‘Başkanın öncelikleri’ ile uyumlu olmayan çalışanlara toplu işten çıkarma bildirimleri (reduction-in-force / işgücü azaltma) gönderilebileceğini belirtti. Bu, önceki kapanmalardan çok daha agresif bir adım.

Neler durur, neler devam eder?

Finansman olmadığı durumlarda yasa, kurumların ‘muaf olmayan’ çalışanlarını zorunlu izne çıkarmalarını gerektirir. Hayat ve mülkiyeti korumak için çalışan ‘muaf’ çalışanlar işlerine devam ederler, ancak kapatma sona erene kadar maaş almazlar.

İnsan ve malzeme maliyetleri

Şarku’l Avsat, hükümetin kapanmasından kaynaklanacak en önemli maliyetleri okurları için sıraladı:

- Kongre Bütçe Ofisi, yaklaşık 750 bin federal çalışanın, kapanmanın her günü için izin almak zorunda kalabileceğini tahmin ediyor.

- Bu çalışanların günlük ücretleri yaklaşık 400 milyon dolar.

- Maaşlarını alamayan çalışanlar ve askerler, 2019 yılında kabul edilen bir yasa uyarınca, faaliyetler yeniden başladığında maaşlarını geriye dönük olarak alacaklar.

Diğer yandan FBI müfettişleri, CIA görevlileri, hava trafik kontrolörleri, havaalanı kontrol noktası çalışanları ve silahlı kuvvetler mensupları çalışmaya devam edecek.

DÜNYA

Tony Blair, Ortadoğu'ya dönüyor: Filistinliler arasında itibarı yerlerde

1997-2007'de Birleşik Krallık Başbakanı olan Tony Blair, 2003'te ABD'nin öncülüğünde başlatılan Irak işgaline verdiği destekle savaşın kilit isimlerinden biri olmuştu (AP)
1997-2007'de Birleşik Krallık Başbakanı olan Tony Blair, 2003'te ABD'nin öncülüğünde başlatılan Irak işgaline verdiği destekle savaşın kilit isimlerinden biri olmuştu (AP)
TT
TT

Tony Blair, Ortadoğu'ya dönüyor: Filistinliler arasında itibarı yerlerde

1997-2007'de Birleşik Krallık Başbakanı olan Tony Blair, 2003'te ABD'nin öncülüğünde başlatılan Irak işgaline verdiği destekle savaşın kilit isimlerinden biri olmuştu (AP)
1997-2007'de Birleşik Krallık Başbakanı olan Tony Blair, 2003'te ABD'nin öncülüğünde başlatılan Irak işgaline verdiği destekle savaşın kilit isimlerinden biri olmuştu (AP)

ABD'nin Gazze savaşını sonlandırma planı kapsamında eski Birleşik Krallık (BK) Başbakanı Tony Blair, Ortadoğu siyasetinde yeniden aktif rol oynayabilir.

ABD Başkanı Donald Trump'ın bu hafta açıkladığı 20 maddelik planda, Gazze Şeridi'nin teknokrat bir Filistinli komite tarafından geçici olarak yönetilmesi öngörülüyor.

Trump'ın başkanlık edeceği "Barış Kurulu", bu komitenin faaliyetlerini denetleyecek. İsrail lideri Binyamin Netanyahu'nun da onayladığı plan kapsamında, kurulda Blair de yer alacak. Blair ve Trump'ın damadı Jared Kushner, planın şekillendirilmesinde önemli rol oynamıştı.

27 Haziran 2007-27 Mayıs 2015'te Blair, Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, ABD ve Rusya'dan oluşan Ortadoğu Dörtlüsü'nün özel temsilciliğini yürütmüştü. İsrail-Filistin meselesinin çözümü için İspanya'nın başkenti Madrid'de düzenlenen toplantıyla 2002'de kurulan Ortadoğu Dörtlüsü'nün merkez ofisi Doğu Kudüs'te yer alıyor.

Ancak 72 yaşındaki siyasetçi, müzakere yoluyla iki devletli çözümü hedeflediğini belirtmesine rağmen somut bir ilerleme kaydedememişti. Ayrıca Blair'in müzakere sürecinde İsrail yanlısı bir tutum sergilemesi, Filistin Ulusal Yönetimi'yle gerginliğe de yol açmıştı.

Reuters'ın analizinde Filistinlilerin, bu geçmişi nedeniyle siyasetçiye şüpheyle yaklaştığı belirtiliyor.

Blair'in geçmişindeki en tartışmalı olay ülkesini 2003'te Irak savaşına sokması olmuştu. Ramallah'ta yaşayan siyasi analist Hani el-Masri, Irak işgalini bir savaş suçu olarak gören birçok Filistinlinin, Britanyalı siyasetçiyi bölgede istemediğini söylüyor:  

Bu süreçteki saçma şeylerden biri de Tony Blair. Filistinliler arasında itibarı yerlerde.

Hamas da Blair'in savaş sonrası Gazze senaryosunda yer almasına karşı çıkıyor. Hamas yetkilisi Tahir el-Nono, Filistinlilerin kendi kendilerini yönetebileceğini belirterek, Blair'in "dayatacağı yabancı vesayeti" kabul etmeyeceklerini söylüyor.

BBC'nin analizinde de BK Başbakanı Keir Starmer'ın, 28 Eylül-1 Ekim'de düzenlenen İşçi Partisi Yıllık Konferansı'nda Trump'ın planından övgüyle söz ettiğine ancak İşçi Partili Blair'in adını anmadığına dikkat çekiliyor.

Diğer yandan Blair'in, 1998'de Belfast Anlaşması'nın imzalanmasında oynadığı rolle kendini hâlâ "barışı sağlayan bir arabulucu" olarak gördüğü yazılıyor. Anlaşma, ayrılıkçı İrlanda Cumhuriyet Ordusu'nun (IRA) saldırılarını durdurmak amacıyla yapılmıştı. Kuzey İrlanda'da Belfast merkezli ve BK'ye bağlı bir hükümet kurulmuş, İrlanda Cumhuriyeti'yle sınır kontrolleri tamamen kaldırılmıştı.

Blair'in plan kapsamında Gazze'de oynayacağı rol henüz netleşmedi. Analizde, siyasetçinin Körfez liderleriyle Beyaz Saray arasında koordinasyonu sağlayabileceği fakat Gazze'nin yeniden yapılandırılması, güvenliği ve ekonomik kalkınmasının denetlenmesinden sorumlu olması halinde pürüzler çıkabileceği yazılıyor.

Independent Türkçe, BBC, Reuters

ARAP DÜNYASI

Gazze'ye yardım götüren Sumud Filosu'na baskın düzenleyen İsrail, bazı gemileri ele geçirerek yolcuları alıkoydu

TT
TT

Gazze'ye yardım götüren Sumud Filosu'na baskın düzenleyen İsrail, bazı gemileri ele geçirerek yolcuları alıkoydu

Gazze'ye yardım götüren Sumud Filosu'na baskın düzenleyen İsrail, bazı gemileri ele geçirerek yolcuları alıkoydu

Gazze Yardım Filosu Çarşamba akşamı yaptığı açıklamada, gemilerinin İsrail deniz kuvvetleri tarafından durdurulduğunu duyurdu. Filo, “Gazze saatiyle yaklaşık 20:30'da (17:30 GMT), Steadfastness Filosuna ait Alma ve Sirius dahil olmak üzere birkaç gemi, uluslararası sularda İsrail işgal güçleri tarafından yasadışı olarak durduruldu ve saldırıya uğradı” dedi.

Sumud Filosu daha önce gemilerinin yasadışı olarak durdurulmasını kınayarak kameraların devre dışı bırakıldığını ve askerlerin gemilere çıktığını belirterek, “Gemilerdeki tüm katılımcıların güvenliğini ve durumunu sağlamak için yoğun bir şekilde çalışıyoruz” dedi.

Sumud Filosu, İsrail'in gemilere telsizle tehditler savurduğunu açıkladı. İsrail Dışişleri Bakanlığı ise X'te yaptığı açıklamada filoya ait birkaç geminin durdurulduğunu ve ilgili kişilerin İsrail limanına nakledildiğini belirterek, “Aktivist Greta Thunberg ve arkadaşları da dahil olmak üzere, filoya ait gemilerde bulunanlar İsrail limanına nakledildi” dedi.

 Thunberg ve bir dizi maskeli ve silahlı İsrailli askerin göründüğü bir video klip yayınlayan İsrail Dışişleri Bakanlığı  İsrail donanmasının Steadfast Filosu ile temasa geçerek rotasını değiştirmesini istediğini açıklamıştı. X'te yapılan açıklamada İsrail, filoya aktif bir savaş bölgesine yaklaştığını ve yasal deniz ablukasını ihlal ettiğini bildirdi. İsrail, yardımların güvenli kanallardan Gazze'ye aktarılması teklifini yineledi ve filonun bunu reddettiğini belirtti.

ujı
Aktivistler, Gazze'ye giden Özgürlük Filosu'nun bir parçası olan Kaptan Nikos gemisinde zafer işareti yapıyor (Reuters)

Türkiye, İsrail donanmasının filoya gerçekleştirdiği müdahaleyi "uluslararası hukuku en ağır biçimde ihlal eden ve masum sivillerin hayatını tehlikeye atan bir terör eylemi" olarak tanımladı.

Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan yazılı açıklamada, "Söz konusu saldırının, Gazze'de ateşkes sağlanmasına dönük çabalara zarar vermemesini ümit ediyoruz" ifadelerine yer verildi.

Açıklamada Türk vatandaşlarıyla birlikte "alıkonulan diğer yolcuların bir an önce serbest bırakılması için girişimlerin başlatıldığı" belirtildi.

Reuters'a göre, bu akşam erken saatlerde Dayanışma Filosu, radarında konumundan sadece üç deniz mili uzaklıkta 20'den fazla tanımlanamayan gemi tespit ettiğini bildirdi. Dayanışma Filosu'nun organizatörleri, İsrail donanmasının bir saat içinde çok sayıda  gemisini durdurmaya başlayacağını tahmin ediyordu.

İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, İsrail'in filoya karşı şiddet kullanmayacağına dair kendisine güvence verdiğini belirterek, İsrail'i filonun gemilerindeki insanları Aşdod limanına nakletmeye çağırdı.

Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot, Çarşamba akşamı Mısır açıklarında bulunan Gazze'ye giden Filistin ile Dayanışma Küresel Filosunun gemilerini “İsrail makamlarının durdurma sürecinde” olduğunu söyledi.

Barrou, “X” platformu üzerinden yaptığı açıklamada, “Fransa, İsrail makamlarından katılımcıların güvenliğini sağlamalarını, konsolosluk koruması garantisi vermelerini ve mümkün olan en kısa sürede Fransa'ya dönmelerine izin vermelerini talep ediyor” dedi.

cdfgthy
Gazze'ye giden “Steadfast Fleet” gemilerindeki aktivistler, İsrail donanmasının kuşatma altındaki Filistin topraklarına yaklaşırken onları durdurmaya başladığını söyledi (AP).

Eylül ortasında Tunus'tan yola çıkan “Küresel Dayanışma Filosu”nun organizatörleri, gece boyunca “İsrail askeri gemileri” tarafından gerçekleştirilen “gözdağı manevralarına” rağmen, Mısır açıklarında yolculuğuna devam edeceğini doğruladı.

İnsani yardım misyonu ve önde gelen isimler

İspanya'dan yola çıkan “Küresel Dayanışma Filosu”, 40'tan fazla ülkeden yüzlerce Filistin yanlısı aktivisti taşıyan yaklaşık 45 gemiden oluşuyor. Filo, bebek maması, gıda ve tıbbi yardım malzemesi taşıyor ve “barışçıl ve şiddet içermeyen bir misyon” yürüttüğünü vurguluyor. .

 Filonun Mısır kıyılarının kuzeyindeki Akdeniz'de, Filistin topraklarından 90 deniz mili veya yaklaşık 170 kilometre uzaklıkta olduğu bildirildi.

dcfghy
Bir gemi filosu, 27 Eylül 2025 tarihinde İtalya'nın güneyindeki Sicilya'nın Katanya kentindeki San Giovanni Li Cuti limanından ayrıldı (EPA).

Bu harekete katılanlar arasında Nelson Mandela'nın torunu, eski Güney Afrika milletvekili Mandela Mandela, İsveçli aktivist Greta Thunberg, Fransız milletvekili Rima Hassan ve eski Barselona Belediye Başkanı Ada Colau bulunuyor. Amaçları İsrail'in Gazze'ye uyguladığı ablukayı kırmak ve açlık ve soykırımdan muzdarip kuşatma altındaki halka insani yardım ulaştırmak amacıyla bu harekete katılıyorlar.

“Steadfast Filosu” yaptığı açıklamada, “sabahın erken saatlerinde İsrail işgal donanmasının filoya karşı bir sindirme operasyonu gerçekleştirdiğini” doğrulamıştı.

Açıklamada, filonun ana gemilerinden biri olan Alma'nın “birkaç dakika boyunca İsrail savaş gemisi tarafından düşmanca bir şekilde kuşatıldığı” belirtildi.

Bildiride, olay sırasında “uzaktan iletişim kesintiye uğradığı” ve kaptanın İsrail gemisiyle “doğrudan çarpışmayı önlemek için ani bir manevra yapmak zorunda kaldığı” belirtildi.

Açıklamada, “Kısa bir süre sonra, aynı gemi Sirius'u hedef aldı ve ayrılmadan önce nispeten uzun bir süre aynı sindirme manevralarını tekrarladı” denildi.

u
Steadfastness Filosu, onlarca kişiyi taşıyan 10 tekneyle Katanya'dan Gazze'ye doğru yola çıktı (EPA).

Sirius gemisinde bulunan Fransız Radikal Sol Partisi (radikal sol) milletvekili Marie Mesmor, AFP'ye en az iki tanımlanamayan gemi gördüğünü, bunlardan birinin “çok yakın” olduğunu söyledi.

Mesmor “Bize kör edici bir ışık yönelten askeri müdahale gemisi” olduğunu ve aynı zamanda alarm verilmeden önce “radar ve internet iletişiminin” kesildiğini belirtti.