İki ünlü felsefeciden yeni çalışma: Nihilistler haklı, yaşamın anlamı yok

İki filozof, nihilizmin farklı dünya görüşlerine sahip insanları bortak noktada buluşturabileceğine inanıyor (Unsplash)
İki filozof, nihilizmin farklı dünya görüşlerine sahip insanları bortak noktada buluşturabileceğine inanıyor (Unsplash)
TT

İki ünlü felsefeciden yeni çalışma: Nihilistler haklı, yaşamın anlamı yok

İki filozof, nihilizmin farklı dünya görüşlerine sahip insanları bortak noktada buluşturabileceğine inanıyor (Unsplash)
İki filozof, nihilizmin farklı dünya görüşlerine sahip insanları bortak noktada buluşturabileceğine inanıyor (Unsplash)

Britanya ve Avustralya'dan iki filozof, hazırladıkları ortak bir çalışmada hayatın gerçekten anlamsız olduğu sonucuna varıldı. Ancak filozoflara göre bu durum, önemli bir tehdit veya sorun teşkil etmiyor.
Sidney'deki Notre Dame Avustralya Üniversitesi'nde araştırma görevlisi ve ABD'deki Connecticut Üniversitesi'nde araştırma profesörü olan Tracy Llanera, "Aslında, bundan çıkarılabilecek iyi şeyler var" ifadelerini kullandı.
"Perspektifteki değişimin insanlara daha felsefi ve pratik olanaklar açacağını düşünüyorum."
Llanera, Britanyalı filozof James Tartaglia'la birlikte Nihilizmin Savunması (A Defence of Nihilism) başlıklı 70 sayfalık çalışmaya imza attı.
"Bu kitap, nihilizmin felsefi bir savunmasını sunuyor" diyen iki filozof, insanların bu felsefeye yönlendirilmesi gerektiğini düşünüyor.

"Nihilizm yanlış anlaşılıyor"
Keele Üniversitesi'nde profesör olan Tartaglia, "Nihilizme tutkunum. Çok yanlış anlaşılmış" diyor.
Nihilist bakış açısı insan yaşamının, ilahi bir varlığın iradesinde, kader veya ahlak gibi daha geniş bir bağlamda anlam kazandığı görüşüne karşı çıkıyor. Hatta bazı yorumlara göre nihilist düşünce, herhangi bir şeye değer ya da anlam atfetme girişimlerini de küçümsüyor.
Yeni çalışma ise yaşamın kozmik bir anlamı olmadığı önermesini, insanların kafalarında oluşan olumsuz algıdan ayırmaya odaklanıyor.
Örneğin, Tartaglia, yaşamı nihayetinde anlamsız gören bir kişinin, hayatın kendisini yıkıcı bir şekilde reddeceğine, başkalarını tehlikeye atacağına veya en azından umutsuzluğa düşeceğine dair olumsuz bir kanı olduğunu söylüyor.
Tartaglia, "Bu büyük bir yanlış anlama" diyor.

"Joker kötü bir nihilist"
Popüler kültürdeki en ikonik nihilistler arasında 2008 tarihli Batman filmi Kara Şövalye'nin (The Dark Knight) Joker'i ilk sırada geliyor.

Bu karakter, ahlaki kodları ve kuralları alaya alıyor ve düzenin kendisini bir yanılsama olarak görüyor. İşte bu inançlar, Joker'in kaos, suç ve sosyopati tutkusuna bağlanıyor.
Tartaglia ise "Bu görüşün sizi insanları yok etmeye zorlaması için bir neden göremiyorum" diyor:
"O çok kötü bir nihilist."
Llanera da nihilizmle antisosyal davranışlar arasında mantıksal bir bağlantı bulunmadığını vurguluyor.

"Nihilizmi herkese karşı savunuyoruz"
Tartaglia, bugün nihilizmi hem dindarlara hem de ateistlere karşı savunması gerektiğini hissediyor.
Ona göre ateistler de yaşamın anlamını, teknolojiye yükleme eğilimi gösteriyor ve adeta teknolojiye tapınma durumu söz konusu.
Tartaglia, pek çok liderin teknolojik ilerlemeyi, bunun sonuçlarının halk tarafından istenip istenmediğine bakılmaksızın ilerlemesi gereken bir güç olarak algıladığını söylüyor.
"Teknoloji çok kötü yönlere gidebilir" diyen filozof, "İşte bu yüzden nihilizm zahmete değer görünüyor" ifadelerini kullanıyor.
Bunun yanı sıra Tartaglia'ya göre nihilizm, dindarlığın ve sekülerizmin aşırılıklarının karşılanabileceği bir ortak zemin sunduğunu öne sürüyor.
"Yaşam ortak zemindir" diyen Tartaglia, sözlerini şöyle sürdürüyor:
"Nihilistseniz, hiçbir şeyin hayatın ötesine geçtiğini düşünmezsiniz. Bir tarafta köktenciler, diğer tarafta anti-dindar tugay… Nihilizmle hepimiz birbirimizi anlayabiliriz değil mi? Hepimiz yaşamda anlaşabiliriz."
Independent Türkçe, CBC



Bilim insanları eski bir Anadolu geleneğinin peşine düştü: Karınca yoğurdu

Geleneksel tarifte, ılık süte 4 kırmızı orman karıncası eklenerek mayalanmaya bırakılıyor (David Zilber)
Geleneksel tarifte, ılık süte 4 kırmızı orman karıncası eklenerek mayalanmaya bırakılıyor (David Zilber)
TT

Bilim insanları eski bir Anadolu geleneğinin peşine düştü: Karınca yoğurdu

Geleneksel tarifte, ılık süte 4 kırmızı orman karıncası eklenerek mayalanmaya bırakılıyor (David Zilber)
Geleneksel tarifte, ılık süte 4 kırmızı orman karıncası eklenerek mayalanmaya bırakılıyor (David Zilber)

Bilim insanları eski bir Anadolu yöntemiyle karıncaları kullanarak yoğurt yaptı. 

Danimarkalı mikrobiyolog Leonie Jahn, Kopenhag'daki iki Michelin yıldızlı Alchemist restoranında Bulgarların eski bir yoğurt tarifiyle ilgili deneyler yapıldığını öğrendiğinde merakı uyanmış. Dünyanın En İyi 50 Restoranı listesinde 5. sırada yer alan Alchemist, kendini "kısmen bilim laboratuvarı" diye tanımlıyor.

Danimarka Teknik Üniversitesi'nden Jahn, restoranda yapılan yoğurtların içine karınca konduğunu duyunca bu yöntemi derinlemesine araştırmaya karar vererek çeşitli kurumlardan araştırmacılarla işbirliği yaptı.

Münih Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olan Türkiye ve Bulgaristan yurttaşı Sevgi Mutlu Sirakova'yla iletişime geçince, "karınca yoğurdunun" bölgede çok eskiye dayanan bir geçmişi olduğunu öğrendi.

Bulguları hakemli dergi iScience'ta dün (3 Ekim) yayımlanan çalışmaya göre sütün fermente edilerek peynir ve yoğurt elde edilmesi yaklaşık 9 bin yıl öncesine, bugünkü Türkiye ve Bulgaristan'a dayanıyor.

Mutlu Sirakova yüksek lisans tezinde bu konuyu araştırırken, büyüdüğü Yeni Mahalle (Nova Mahala) köyünde yoğurt yapımında karıncaların kullanıldığını öğreniyor. 

Yeni çalışmada Mutlu Sirakova, Jahn ve diğer bilim insanları, köyü ziyaret ederek bu tarifi denedi. Araştırmacılar 4 kırmızı orman karıncasını ılık süt dolu küçük bir kaba koydu. Kabı kapatıp karınca yuvasına gömdüler ve bir gece orada bıraktılar.

Ertesi gün kısmen katılaşmış karışımdan böcekleri çıkarıp tadına baktılar. Makaleye göre "hafif ekşimsi ve hafif otsu bir tada" sahipti.

Jahn ve ekibi, Danimarka'daki benzer bir orman karıncası türünü kullanarak laboratuvar ortamında bu süreci tekrarladı ve karıncaların neyi değiştirdiğini anlamaya çalıştı. Ekip, daha fazla enzim ve mikroorganizma salınması için bu sefer karıncaları ezdi.Karıncaların salgıladığı çeşitli asit ve enzimlerin birlikte çalışarak sütü koyulaştırdığını tespit ettiler. Bunlar arasında karıncaların savunma mekanizması olarak ürettiği formik asit ve bağırsaklarında yaşayan bakterilerin ürettiği laktik ve asetik asit türleri de var.

Yoğurdun mayalanma sürecinde çeşitli mikroorganizmalar rol oynayabiliyor. Ancak araştırmacılar, 1900'lü yılların başında laboratuvarda yoğurt üretilmeye başlandığından beri genellikle sadece iki tür laktik asit bakterisi kullanıldığını söylüyor.

Sirakova "Çeşitliliği canlı tutmak son derece önemli" diyor.

Bilim insanları, sunduğu farklı bileşenlerden dolayı karınca yoğurdunun farklı bir tadı olduğunu söylüyor. Çalışmanın ortak yazarı Nabila Rodríguez Valerón şöyle diyor: 

Bir mikroorganizma belirli bir aroma bileşiği üretir ancak örneğin karıncaların taşıdığı tüm mikroorganizmalar gibi birçok farklı bileşik kullanınca, ekşi maya, miso veya soya sosundaki gibi bir bileşim ortaya çıkıyor.

Alchemist'te servis edilen dondurma, mascarpone peyniri ve kokteyl gibi çeşitli ürünlerde bu yoğurt kullanılıyor. Çalışmanın yazarı Veronica Marie Sinotte, denediği kokteyl için "Kesinlikle inanılmaz" diyerek ekliyor:

Karıncaların verdiği asit limonumsu bir tat yaratıyor ama bu limondan daha karmaşık bir aroma.

Bilim insanları uygun koşullarda yapılmadığında sağlık riskleri yaratabileceği için bu tarifin evde denenmemesi gerektiğinin altını çiziyor. 

Ayrıca kırmızı orman karıncalarının nesli tükenme riskiyle karşı karşıya olduğu için onları öldürmeyi yanlış bulduklarını da belirtiyorlar. 

Sinotte, "Bu karıncalar ekosistemlerin önemli bir parçası" diyerek ekliyor: 

Dolayısıyla, belki de bu karıncalardaki bakterilerden bazılarını toplayıp diğer yiyecekleri nasıl mayalayacaklarını görebileceğimizi düşünebiliriz.

Independent Türkçe, New York Times, CNN, iScience


Üst düzey yetkiliden yapay zeka uyarısı: "İzlemesi ilginç olacak"

(Unsplash)
(Unsplash)
TT

Üst düzey yetkiliden yapay zeka uyarısı: "İzlemesi ilginç olacak"

(Unsplash)
(Unsplash)

Anthony Cuthbertson Teknoloji Editör Yardımcısı @ADCuthbertson 

Goldman Sachs'in veri şefine göre OpenAI'ın ChatGPT'si ve Google'ın Gemini'ı gibi yapay zeka modellerinin eğitim verileri tükendi.

Bankacılık devinin baş veri sorumlusu ve veri mühendisliği başkanı Neema Raphael, bu sorunun yapay zekanın gelişimini engelleyebileceğini söyledi.

Bankanın Exchanges adlı podcast'inde konuşan Raphael, yapay zeka modellerinin yapay zeka tarafından üretilip sentetik veri diye adlandırılan verilere giderek daha fazla yöneldiğini belirterek "Verilerimiz halihazırda tükenmiş durumda" dedi:

Bence ilginç olabilecek şey, insanların yaratıcılıkta bir duraklama olabileceğini düşünmeleri... Tüm verilerin sentetik olarak üretilmesi halinde ne kadar insan verisi dahil edilebilir? Felsefi bir bakış açısından bakıldığında bunu izlemenin ilginç olacağını düşünüyorum.

grafik

Sektörün üst düzey isimleri, yapay zeka modellerinin internetin geniş bilgi birikiminin tamamını tükettiği, "veri zirvesi" diye adlandırılan meseleyle ilgili endişelerini daha önce de dile getirmişti.

Aralıkta Nature adlı bilimsel dergide yayımlanan bir makale, bir "kriz noktasına" 2028'e kadar ulaşılabileceğini öngörmüştü. Makalede, "İnternet, insan bilgisinin engin bir okyanusu olsa da sonsuz değil" ifadeleri yer alıyor:

Yapay zeka araştırmacıları onu neredeyse kuruttu.

OpenAI kurucu ortağı Ilya Sutskever eğitim verilerinin eksikliğinin yapay zekanın hızlı gelişiminin "tartışmasız sona ereceği" anlamına geleceğini geçen yıl söylemişti.

Sutskever'e göre insan kaynaklı içerik tıpkı petrol ve kömür gibi sınırlı bir kaynak olduğu için durum fosil yakıtlarla benzerlik gösteriyor:

Veri zirvesine ulaştık ve daha ötesine geçilmeyecek. Elimizdeki verilerle ilgilenmek zorundayız. Yalnızca tek bir internet var.

Yeni verilerin eksikliği, yapay zeka şirketlerini mevcut eğitim modellerinden uzaklaşmaya zorlayabilir ve odağı ChatGPT gibi büyük dil modellerindense aracılı (agentic) yapay zekaya daha fazla çevirebilir.

Halihazırda çoğu büyük yapay zeka firması tarafından geliştirilip piyasaya sürülmekte olan yapay zeka aracıları, insan gözetimi olmadan internet ortamında kararlar alabilen ve görevleri yerine getirebilen otonom sistemler olarak hizmet veriyor.

Independent Türkçe, independent.co.uk/tech


Her üç Amerikalıdan biri, yapay zekayla "romantik ilişki" yaşıyor

Yeni bir araştırmaya göre, Amerikalıların neredeyse üçte biri, bir yapay zeka sohbet botuyla "samimi veya romantik bir ilişki" yaşadığını söylüyor. Bu tür ilişkiler, Joaquin Phoenix'in başrolünde oynadığı Aşk gibi filmlerle medyada ve popüler kültürde giderek daha fazla yer buluyor (Warner Bros.)
Yeni bir araştırmaya göre, Amerikalıların neredeyse üçte biri, bir yapay zeka sohbet botuyla "samimi veya romantik bir ilişki" yaşadığını söylüyor. Bu tür ilişkiler, Joaquin Phoenix'in başrolünde oynadığı Aşk gibi filmlerle medyada ve popüler kültürde giderek daha fazla yer buluyor (Warner Bros.)
TT

Her üç Amerikalıdan biri, yapay zekayla "romantik ilişki" yaşıyor

Yeni bir araştırmaya göre, Amerikalıların neredeyse üçte biri, bir yapay zeka sohbet botuyla "samimi veya romantik bir ilişki" yaşadığını söylüyor. Bu tür ilişkiler, Joaquin Phoenix'in başrolünde oynadığı Aşk gibi filmlerle medyada ve popüler kültürde giderek daha fazla yer buluyor (Warner Bros.)
Yeni bir araştırmaya göre, Amerikalıların neredeyse üçte biri, bir yapay zeka sohbet botuyla "samimi veya romantik bir ilişki" yaşadığını söylüyor. Bu tür ilişkiler, Joaquin Phoenix'in başrolünde oynadığı Aşk gibi filmlerle medyada ve popüler kültürde giderek daha fazla yer buluyor (Warner Bros.)

Yeni bir araştırmaya göre Amerikalıların neredeyse üçte biri, bir yapay zeka sohbet botuyla "samimi veya romantik bir ilişki" yaşadığını söylüyor.

Ankete katılanların yarısından fazlası (yüzde 54) bir yapay zeka platformuyla bir tür ilişki yaşadığını belirtiyor fakat bunlar arasında botun iş arkadaşı, arkadaş, hatta bir aile üyesi gibi davranması da var.

Ancak çalışmayı yürüten Vantage Point Danışmanlık Hizmetleri'ne göre, katılımcıların yüzde 28'i ilişkilerinin bunun ötesine geçtiğini ve "samimi veya romantik" olduğunu söyledi.

Katılımcılara yapay zekayla ilişkilerini romantik veya samimi ilişki dışında sınıflandırabilecekleri arkadaşlık, iş arkadaşı veya meslektaş, kişisel antrenör, terapist, kardeş veya ebeveyn gibi çeşitli seçenekler sunuldu.

Vantage Point bazı katılımcıların, ilişkilerinin samimi olmadığını ve bu bağlantıların sahte olduğunu bildiklerini açıklamak için "ellerinden geleni yaptığını" kaydetti.

Öte yandan diğerleri, "rahat, seksi bir sohbet", flört etmek gibi ciddi olmayan ama bağlılık içeren bir ilişki veya bağlılık içeren bir birliktelik gibi çeşitli etkileşimlere girdiklerini dile getirdi.

Yapay zeka sohbet botlarının romantik ilişki amaçlı kullanımındaki artış, Aile Çalışmaları Enstitüsü'nün ABD'nin bir "Cinsel Durgunluk" dönemine girdiğini ve Amerikalı yetişkinlerin haftada bir seks yapma oranının son 15 yılda istikrarlı bir şekilde azaldığını açıklamasının ardından geldi.

Bu tür ilişkiler, Joaquin Phoenix'in başrolünde oynadığı Aşk (Her), Ex Machina ve Kusursuz Arkadaş (Companion) gibi filmlerle medyada ve popüler kültürde giderek daha fazla yer buluyor. Haziranda, yapay zeka kız arkadaşıyla yaptığı 100 bin kelimelik konuşmayı neredeyse kaybettiği için büyük üzüntü yaşayan bir adam, halihazırda bir partneri ve iki yaşında bir çocuğu olmasına rağmen sohbet botuna evlenme teklif etmişti.

xcdfvg
Vantage Point'in araştırmasında katılımcıların ilişki içinde olduğunu iddia ettikleri 30 farklı yapay zeka platformu listelendi. Yetişkinlerin ilişki yaşadığı en popüler platform ChatGPT (AP)

Vantage Point'in araştırmasında katılımcıların ilişki kurduğunu iddia ettiği 30 farklı yapay zeka platformu listelendi. Yetişkinlerin ilişki yaşadığı en popüler platform ChatGPT oldu. Listede ikinci sırada Character.ai, üçüncü sıradaysa Amazon'un Alexa'sı yer aldı.
 

Apple'ın Siri'si 4, Google'ın Gemini'ı ise 5. sıraya oturdu.

Vantage Point araştırması ayrıca yapay zekayla samimi veya romantik bir ilişki yaşayanların yarısından fazlasının (yüzde 53) uzun süreli ilişki veya evlilik de dahil, halihazırda başka bir insanla başarılı ve ciddi bir ilişki içinde olduğunu saptadı.

Katılımcıların yüzde 37,5'i halihazırda bir insan ilişkisi aramadığını veya yakın geçmişte insanlarla romantik bir ilişki kurmayı başaramadığını belirtti.

Vantage Point'in anketi, 1012 ABD'li yetişkinden bilgi topladı ve yüzde 3'lük bir hata payı var.

Independent Türkçe