Bilim insanları Samanyolu'nda dev bir boşluk keşfetti

Görselde yeni keşfedilen dev boşluğun yer aldığı konum görülüyor. Sol taraftaki büyütülmüş görüntüde Kahraman moleküler bulutu maviyle, Boğa moleküler bulutu ise kırmızıyla temsil ediliyor  (AFP)
Görselde yeni keşfedilen dev boşluğun yer aldığı konum görülüyor. Sol taraftaki büyütülmüş görüntüde Kahraman moleküler bulutu maviyle, Boğa moleküler bulutu ise kırmızıyla temsil ediliyor (AFP)
TT

Bilim insanları Samanyolu'nda dev bir boşluk keşfetti

Görselde yeni keşfedilen dev boşluğun yer aldığı konum görülüyor. Sol taraftaki büyütülmüş görüntüde Kahraman moleküler bulutu maviyle, Boğa moleküler bulutu ise kırmızıyla temsil ediliyor  (AFP)
Görselde yeni keşfedilen dev boşluğun yer aldığı konum görülüyor. Sol taraftaki büyütülmüş görüntüde Kahraman moleküler bulutu maviyle, Boğa moleküler bulutu ise kırmızıyla temsil ediliyor (AFP)

Bilim insanları Samanyolu Galaksisi’nde dev bir boşluk gözlemledi. Boşluğun genişliği yaklaşık 500 ışık yılı olarak hesaplandı.
Harvard & Smithsonian Astrofizik Merkezi'nden bilim insanlarının keşfine göre Dünya’dan yaklaşık 700 ışık yılı uzaktaki boşluk, Kahraman (Perseus) ve Boğa (Taurus) takımyıldızları arasında yer alıyor.
Araştırmacılar, bu kozmik boşluğun yaklaşık 10 milyon yıl önce güçlü bir süpernova veya daha ufak bir dizi yıldız patlamasıyla meydana geldiğini tahmin ediyor.
Boşluğun etrafı, takımyıldızların ismiyle anılan Kahraman ve Boğa bulutlarıyla çevrili.
Bu moleküler bulutlar, aslında yıldızların doğduğu yoğun soğuk gaz ve toz bulutlarından oluşuyor.
Bilim insanları boşluğu çevreleyen yapıya, Kahraman-Boğa Kabuğu ismini verdi.
Harvard & Smithsonian Astrofizik Merkezi'ndeki Teori ve Hesaplama Enstitüsü'nden doktora sonrası araştırmacı Dr. Shmuel Bialy, "Bu dev balonun yüzeyinde yüzlerce yıldız oluşuyor veya zaten oluşmuş" diye konuştu:
"İki teorimiz var: Ya bu balonun merkezinde bir süpernova ortaya çıkarak gazı dışarı doğru itti ve şimdi 'Kahraman-Boğa Süper Kabuğu' dediğimiz şeyi oluşturdu ya da milyonlarca yıl boyunca meydana gelen bir dizi süpernova onu zaman içinde yarattı."
Bialy’ye göre, yeni keşif Kahraman ve Boğa moleküler bulutlarının birbirinden bağımsız yapılar olmadığını gösteriyor. Bilim insanları bunların aynı süpernovanın yarattığı şok dalgasıyla, beraber oluştuğunu düşünüyor.
Bialy, "Bulgular, bir yıldız öldüğünde, süpernovasının nihayetinde yeni yıldızların doğuşuna giden bir olaylar zinciri başlattığını gösteriyor" ifadelerini kullandı.
Bulgularını, Astrophysical Journal Letters ve Astrophysical Journal isimli hakemli bilimsel dergilerde iki ayrı makalede yayımlayan Bialy ve meslektaşları, boşluğun 3 boyutlu haritalarını çıkarmak için Avrupa Uzay Ajansı’nın Gaia uydusundan gelen verileri inceledi.
Ayrıca bu haritalar, moleküler bulutların 3 boyutlu olarak ilk kez temsil edilmesini sağladı.
Harvard & Smithsonian Astrofizik Merkezi'nden, doktora sonrası araştırmacı Dr. Catherine Zucker, "Bu bulutları on yıllardır görebiliyorduk ama gerçek şekillerini, derinliklerini veya kalınlıklarını asla bilemedik" dedi.

"Bulutların ne kadar uzakta olduğundan da emin değildik. Artık sadece yüzde 1 oranında belirsizlikle nerede olduklarını biliyoruz. Bu da aralarındaki boşluğu ayırt etmemizi sağlıyor."

"Gazın yıldızları oluşturmak için kendisini nasıl yeniden düzenlediğine dair birçok farklı teori var" diyen Zucker, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Gökbilimciler bu teorik fikirleri geçmişte simülasyonlarla test etmişti. Ancak bu araştırma sayesinde, teori ve gözlemi karşılaştırmak, hangi teorilerin en iyi sonucu verdiğini değerlendirmek için gerçek (simüle edilmemiş) 3 boyutlu görüntüleri ilk kez kullanabiliyoruz."

 


Gökbilimcilerden kritik uyarı: Starlink uzay gözlemlerini bozuyor

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters
TT

Gökbilimcilerden kritik uyarı: Starlink uzay gözlemlerini bozuyor

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters

The Independent'a konuşan bilim insanları, Elon Musk'ın Starlink uydularının Dünya'nın yörüngesini alt üst ettiğini ve gökbilimcilerin uzak gezegenleri ve yıldızları gözlemleme kabiliyetini ortadan kaldırdığını söyledi.

Avrupa Gözlemevi ve Düşük Frekans Dizisi (LOFAR) radyo teleskop ağı, kara delikleri keşfetmek ve ötegezegenleri aramak için 2012'den beri evrendeki soluk ve uzak nesneleri inceliyor.

Ancak Musk'ın özel şirketi SpaceX'in Starlink uydularını fırlatmaya başlamasından bu yana geçen 5 yılda, radyo dalgası emisyonlarındaki artış LOFAR'ın gözlem yapmasını çok daha zor hale getirdi.

Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü'nün bilim direktörü ve genel müdürü Jessica Dempsey, perşembe günü The Independent'a "Geçen yıl gökyüzünde parazit sinyalleri görmeye başladık, bunları Dünya'nın yörüngesinde dönen birinci nesil Starlink uydularından bazılarına kadar takip ettik" diye konuştu.

zx sdfbg
Avrupa'nın LOFAR radyo teleskobuyla çekilen bu fotoğraf, bilinen en uzun kara delik jeti çiftini gösteriyor. Perşembe günü yayımlanan bulgular, teleskobun yapabileceklerinin sadece bir kısmı. Fakat telekop Starlink uydularının radyasyon emisyonlarının parazitlerini alıyor (LOFAR)

SpaceX halihazırda yörüngede 6 binden fazla uydudan oluşan bir takımuyduya sahip ve Dünya'nın neredeyse her yerine yüksek hızlı internet sağlıyorlar.

LOFAR astronomları, Starlink uydularının arızalı pillerden kaynaklandığını düşündükleri istenmeyen elektromanyetik radyasyon yaydığını tespit etti. Dempsey, geçen yıl SpaceX'le bunu azaltma teknikleri hakkında konuştuklarını ve sorunun ele alındığına dair iyimser hissettiklerini söyledi.

Ancak gökbilimciler temmuzda yaptıkları gözlemlerde, SpaceX'in güncellenmiş Starlink V2 Mini uydularının daha da fazla parazite neden olduğunu gördü. SpaceX o tarihten beri daha da fazla uydu fırlattı.

Dempsey, "Starlink 30 kat daha fazla emisyon yayıyordu ve artık sadece birkaçı değil, [uyduların] hepsi bunu yapıyordu. Açıkçası şoke olduk" dedi.

Bu yeni uyduların bu özel frekans bandındaki parlaklık, bizim baktığımıza kıyasla [yaklaşık] 10 milyon kat daha yüksek. Bunun eşdeğeri, karanlık bir gecede gözünüzle görebileceğiniz en güzel, en sönük yıldıza bakmaya çalışmanızdır. Ve sonra, dolunay onun yanında doğar.

xcdfvg
Dünya'nın yörüngesindeki uyduların Avrupa Uzay Ajansı tarafından hazırlanan görseli. Uyduların çoğunluğunu SpaceX Starlink takımı oluşturuyor. Uydu takip internet sitesi "Orbiting Now" perşembe günü alçak yörüngedeki 7 bin 800'den fazla uyduyu izledi (ESA)

SpaceX, The Independent'ın yorum talebine yanıt vermedi.

Dempsey'e göre işin en kötü yanıysa sorunun giderek büyümesi.

Her hafta bu 'dolunaylardan' 40 tane fırlatıyorlar. Halihazırda yukarıda yaklaşık 6 bin Starlink uydusu var ama 100 bin [gelecekteki toplam uydu sayısı] olması planlanıyor. Yani yukarıda 100 bin dolunay olduğunu düşünün. O zaman yerden yapmayı umduğumuz her türlü astronomiye gerçekten elveda diyebiliriz.

Dempsey ve meslektaşları kısa süre önce Astronomy & Astrophysics akademik dergisinde, gözlemledikleri neredeyse tüm Starlink uydularının gözlemleri engelleyebilecek elektromanyetik radyasyon yaydığını gösteren bulgular yayımladı.

Dempsey, astronomi grubunun amacının şirketlere uydulardan kurtulmasını söylemek değil, bilimsel gözlemlerine devam edebilmeleri için kurallar dahilinde çalışmalarını sağlamak olduğunu söyledi.

BM'nin korunan frekans bantlarına ilişkin düzenlemeleri var. Ve bu korunan bantlar astronominin işini yapabilmesi için var. Mesele, bu düzenlemelerin bunu yapma gücüne sahip herhangi biri tarafından desteklenip desteklenmediği.

Independent Türkçe