Irak'ta Sünni-Sünni yakınlaşması

Sadr, hükümeti kurma sürecinde bölgesel müdahaleye karşı uyarıda bulundu.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr. (Reuters)
Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr. (Reuters)
TT

Irak'ta Sünni-Sünni yakınlaşması

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr. (Reuters)
Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr. (Reuters)

Irak’ta seçim sonuçları konusundaki anlaşmazlıktan kaynaklanan Şii-Şii krizi artmaya devam ederken Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr, bir sonraki yönetimde görevlerini belirleme konusunda ilerleme sağlamaya çalışıyor. Irak’ta yapılan son parlamento seçimlerinde en fazla sandalyeyi kazanan Sadr’ın ABD ile normal ilişkiler kurmaya hazır olduğunu duyurmasından yaklaşık bir hafta sonra, bir sonraki hükümeti kurma sürecinde bölgesel müdahaleye karşı uyarıda bulundu.
Sadr, ABD ile nasıl bir ilişki kurulacağına dair 8 koşul belirlemişti. Sadr’ın attığı bu adım, ABD’liler üzerindeki önceki pozisyonlarına kıyasla bir dönüşüm olarak değerlendirildi.
Sadr, resmi Twitter hesabından yaptığı açıklamada, komşu ülkelerle ilişkiler dosyasına ilişkin mevcut politikasının niteliğini belirledi. Irak’ın altı coğrafi komşusuna atıfta bulunsa da açıklamasında İran'ın Irak'ın iç işlerine en çok müdahale eden taraf olduğuna dair açık referanslar vardı. Sadr açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Irak'ın iç işlerine karışmayan komşu ülkelerle ilişkilerimizi güçlendirmeye çalışacağız. Ortak güvenlik, ekonomik, kültürel, sağlık, eğitim ve endüstriyel projeler bulmak için ve her düzeyde çalışıyoruz. Irak’ın iç işlerine müdahil olan komşu ülkelerle, herhangi bir olası müdahaleyi önlemek için üst düzey bir diyalog başlatacağız. Yanıt verilirse, bu hoş karşılanır. Aksi takdirde bunu önlemek için diplomatik ve uluslararası yöntemlere başvuracağız.”
Şii liderin uyarıları, başta Hadi el-Amiri liderliğindeki el-Fetih Koalisyonu olmak üzere seçimi kaybeden siyasi güçler arasındaki gerilimin öncesinde geldi. Sadr, Seçim Komisyonu’na sonuçları değiştirmesi için baskı amacıyla geçtiğimiz cumartesi günü Yeşil Bölge’ye baskın yapma girişimleri de dahil olmak üzere kaybeden tarafların, Hukuk Devleti Koalisyonu Lideri Nuri el-Maliki’nin yaptıklarıyla ilgilenmiyor gibi göründüğü bir dönemde, mevcut krizi ele almak için Kürt ve Sünniler de dahil olmak üzere seçimlerde kazanan güçlerle bir toplantı gerçekleştirildi.
Eski milletvekili Haydar el- Molla, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte şu değerlendirmelerde bulundu:
 “Irak’ın bugün dış herhangi bir müdahale olmadan, ülkeyi istikrara kavuşturmayı gerektiren bir iç krizden geçtiği göz önüne alındığında Sadr'ın uyarıları mükemmel bir zamanda geldi. Eski diplomatik ekol, dogmalar siyasetini benimserken modern ekol ulusal çıkarları benimsiyor. Sadr’ın Irak’ın bölgesel ilişkileri vizyonu, krizleri sona erdirmek için bir yol haritası oluşturuyor. Her iki tarafın da ortak çıkarlarının yanı sıra egemenliğe saygı ve içişlerine karışmama temelinde en iyi ilişkileri inşa etmek için bir kapı açıyor.”
Molla’nın açıklamasına göre Hukuk Devleti Koalisyonu lideri Nuri el Maliki, dün seçimlerde kaybeden siyasi güçleri evinde toplantı yapmaya çağırdı. Bu çağrı, protestocuların önceki gün Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu için belirlediği sürenin dolmasıyla aynı zamanda geldi. Büyük kalabalıklar, altı gün boyunca kapalı olan asma köprü tarafından Yeşil Bölge’nin girişine akın etti. Bu, Maliki’nin evinde gerçekleştirilen toplantı ile eş zamanlı olarak meydana geldi.
Söz konusu toplantının gündemi henüz açıklanmadı. Ancak Sadr bloğu protestocular nedeniyle artan gerilimle ilgilenmiyor. Şarku'l Avsat'ın edindiği bilgilerle Sünni ve Kürt liderlerle temaslardaiki taraf da Şii-Şii krizinin bir tarafı olmadıklarını belirttiler. Hukuk Devleti Koalisyonu lideri, toplantıya katılmak istenmiyor
Süreçte gerçekleştirilen Sünni-Sünni diyalogları, en önemli iki Sünni blok olan Muhammed el-Halbusi liderliğindeki ‘Tekaddum’ ve Hamis el-Hancar liderliğindeki ‘Azm’ arasında yakınlaşmaya yol açtı.
Kürtler, iki ana partisi olan Kürdistan Demokrat Partisi ve Yurtseverler Birliği arasındaki mutabakata rağmen cumhurbaşkanı pozisyonu konusunda henüz nihai bir mutabakata varamadılar.



Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
TT

Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)

Filistinli yetkililere göre Gazze'de ateşkes görüşmeleri çıkmaza girdi. 

Kimliğinin açıklanmaması şartıyla BBC'ye konuşan kaynaklar, Tel Aviv yönetiminin Katar'ın başkenti Doha'daki müzakerelere, ihtilaflı konularda karar vermeye yanaşmayan bir heyet gönderdiğini savunuyor. 

Ayrıca yetkililer, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ABD ziyaretiyle "zaman kazanmaya" çalıştığını ve süreci tıkadığını ileri sürüyor. 

Netanyahu, 7-10 Temmuz'da gerçekleştirdiği ziyarette ABD Başkanı Donald Trump'la bir araya gelmişti. Ancak beklenen 60 günlük ateşkesin sağlandığına dair bir açıklama yapılmamıştı.

Filistinli yetkililer, İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesi ve bölgeye yardım girişleri gibi konularda uzlaşma sağlanamadığını belirtiyor. 

BBC, özellikle İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah ve Han Yunus kentlerini ayıran Morag Koridoru'nda işgali sürdürme ısrarının henüz aşılamadığını aktarıyor. İsrail ordusunun Gazze'nin 1 ila 1,5 kilometre içine giren bir alandaki "tampon bölgeleri" bırakmak istemediği ifade ediliyor.

Diğer yandan Hamas'ın tampon bölgelere ait haritaları istediği ve sözkonusu alanın söylenenden çok daha büyük olduğunun ortaya çıktığı aktarılıyor. Buna göre İsrail ordusu, bazı noktalarda Gazze'nin 3 kilometre kadar içine giren tampon bölgeler inşa etmeyi planlıyor. 

Filistinli örgütün ilk etapta bu konuda taviz vermeyi düşündüğü fakat haritaları görünce bundan vazgeçtiği ifade ediliyor. Tel Aviv yönetiminin, Gazze'nin Mısır sınırındaki Refah kentinin tamamında işgalini sürdürmeyi planladığı aktarılıyor.

Kaynaklardan biri, Netanyahu yönetiminin tutumuna dair şunları söylüyor: 

Bu görüşmeleri hiçbir zaman ciddiye almadılar. Bunları zaman kazanmak ve sahte bir ilerleme görüntüsü vermek için kullandılar.

Diğer yandan New York Times'ın (NYT) analizinde, Netanyahu'nun Gazze savaşını iktidarını sürdürmek için kullandığına dikkat çekiliyor. 

Netanyahu'nun, savaşın sürmesini isteyen Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir gibi radikal sağcı koalisyon ortaklarını memnun etmek için ateşkese yanaşmadığı ifade ediliyor. 

Analizde, Netanyahu'nun Nisan 2024'te ateşkes yapmayı düşündüğü fakat yine aynı baskılar nedeniyle geri adım attığı belirtiliyor. Bazı Amerikalı yetkililerin, Netanyahu'yla İsrail halkının yüzde 50'sinin savaş yerine rehine takası anlaşmasını istediğine dair anket sonuçları paylaştığı, İsrail liderininse şöyle yanıt verdiği aktarılıyor: 

Evet ama bu yüzde 50'lik kesim benim seçmenlerimden oluşmuyor.

Başbakanın yargı reformu paketinin 2023'te büyük protestolara yol açtığı, hatta yedek askerlerin greve gittiği anımsatılıyor. Bunlara ek olarak Netanyahu hakkında yolsuzluk ve rüşvet suçlamalarıyla açılan davaların sürdüğü hatırlatılıyor. 

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) de Gazze'de işlenen "savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar" nedeniyle Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında Kasım 2024'te tutuklama emri çıkarmıştı. 

Analizde, Netanyahu'nun Gazze savaşını uzatarak bu davalardan kendini korumaya çalıştığı belirtiliyor. "İsrail hiç olmadığı kadar güvensiz bir konumda" denen analizde, başbakanın hamlelerinin ülke tarihinin en karanlık sayfalarından birini oluşturduğu ifade ediliyor: 

Netanyahu, 21. yüzyılın felaketlerinden birinin mimarı ve bu felaket, İsrail'in adını muhtemelen onlarca yıl lekeleyecek.

Independent Türkçe, BBC, Times of Israel, New York Times