Denizaslanları insan işgali altındaki topraklarına geri döndü

Bu dönüş korumacılar arasında sevinç yaratırken, endişeye de neden oldu

Yeni Zelanda'nın Kakanui kentinde bir denizaslanı kanepede uyurken görüntülendi. Denizaslanlarının eskiden üremek için geldiği bölgeler şu anda insan işgali altında ( Kylie Evans / Washington Post)
Yeni Zelanda'nın Kakanui kentinde bir denizaslanı kanepede uyurken görüntülendi. Denizaslanlarının eskiden üremek için geldiği bölgeler şu anda insan işgali altında ( Kylie Evans / Washington Post)
TT

Denizaslanları insan işgali altındaki topraklarına geri döndü

Yeni Zelanda'nın Kakanui kentinde bir denizaslanı kanepede uyurken görüntülendi. Denizaslanlarının eskiden üremek için geldiği bölgeler şu anda insan işgali altında ( Kylie Evans / Washington Post)
Yeni Zelanda'nın Kakanui kentinde bir denizaslanı kanepede uyurken görüntülendi. Denizaslanlarının eskiden üremek için geldiği bölgeler şu anda insan işgali altında ( Kylie Evans / Washington Post)

Nesli tükenmekte olan Yeni Zelanda denizaslanları, yüzlerce yıl sonra üremek için anakaraya geri döndü.
Uzmanlara göre denizaslanları eskiden Yeni Zelanda kıyılarında ürüyordu ama insanların gelişiyle birlikte bölgeden uzaklaşmıştı.
O zamandan beri üremek için güneydeki Subantarktik Adaları'nı kullanan tür, popülasyonların artmasının ardından yeniden anakarada görülmeye başladı.

Uzmanlar endişeli
Denizaslanlarının topraklarını geri aldığı yorumlarını beraberinde getiren bu dönüş, korumacılar arasında sevinç yaratırken, endişeye de neden oldu.
eight_col_SEALION_WP_20150117_001.jpg
Deniaslanları Yeni Zelanda'nın Dunedin kentindeki bir havuzda da görüldü (Dunedin Kenti Koruma Kurumu)
Zira şimdilerde yürüyüş parkurları ve yüzme havuzlarında görülen hayvanların insanlarla tehlikeli etkileşimlere girebileceği düşünülüyor.
Uzmanlar, denizaslanlarının aslında zararsız olduğunu ama rahatsız edildiklerinde çevrelerindeki canlıları kovaladıklarını belirtiyor.
Michigan Eyalet Üniversitesi'nden gelen bir açıklamada, insanların anne denizaslanlarını kızdırabileceği ve hem kendileri hem de hayvanlar için tehlike yaratabileceği ifade edildi. 

Hayvanlar otomobillerle ezilme riski altında
Uzmanlara göre dişi denizaslanları, yeni doğan yavrularını agresif erkeklerin saldırılarından korumak için genellikle sahilden yaklaşık 2 kilometre kadar içeri taşıyor veya doğum yapmak için bu iç bölgeleri tercih ediyor.
Ancak bu bölgeler artık insan yerleşimlerine ev sahipliği yaptığı için hayvanlar, özellikle otomobiller yüzünden ezilme tehlikesiyle yüzleşiyor.
Yeni Zelanda'daki hayvanlar da şimdilerde bu tür tehlikelerle karşı karşıya. Örneğin ocak ayında bir dişi, bir golf sahasında doğum yapmış ve yetkililerin yakındaki bir yolu kapatmasına neden olmuştu.
72241c83a6d0f415164b11afbc16a4d5.jpg
Yetkililer üreme dönemindeki denizaslanlarını ve yavrularını korumak için etraflarını çitle çeviriyor (Jim Fyfe)
Yetkililer hayvanları korumak için gerekli önlemleri alsa da denizaslanlarının nerede görülebileceğini öngörmek zor.
Bu nedenle yaban hayatı uzmanları ve koruculardan alınan verilerle bir algoritma geliştiren bilim insanları şu anda denizaslanlarının gidebileceği olası rotaları tahmin etmeye çalışıyor.
Michigan Eyalet Üniversitesi'nden ekolog Veronica Frans, "Dişi deniz aslanlarının anakarada nereye gideceğini kesin olarak bilemesek de, faydalı tahminler yapmak için modelleri kullanabiliriz" ifadelerini kullanıyor.
Uzmanlar ülkenin güneyinde her yaz 20 yavrunun dünyaya geldiğini belirtiyor.
Nesli tükenme tehlikesi altındaki türün şu anda yaklaşık 10 bin üyesinin hayatta olduğu tahmin ediliyor. Ancak bu üyeler de balıkçılığın olumsuz etkileri ve hastalık riskiyle karşı karşıya.

Independent Türkçe, Gizmodo, Washington Post



Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
TT

Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)

Bilim insanları, gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biri olan Betelgeuse'in yalnız olmayabileceğini öne sürdü. 

Orion Takımyıldızı'nda Dünya'dan 427 ışık yılı uzaktaki Betelgeuse, yeryüzüne en yakın kırmızı üstdev. 

Evrendeki en büyük hacme sahip bu yıldızların kütlesi, boyutuna oranla daha az oluyor. Betelgeuse de Güneş'in 700 katı büyüklüğe ve 15 katı kütleye sahip.

Dünya'dan görülebilen en parlak yıldızlar arasındaki Betelgeuse, gökbilimciler tarafından da epey detaylı bir şekilde inceleniyor. Ancak yeni bir araştırmaya göre çok önemli bir şey gözden kaçmış olabilir. 

Betelgeuse gibi yıldızlar, belirli periyotlar halinde şişip iniyor. Yıldızın çekirdeğindeki gazın ısınıp yüzeye çıkması ve ardından soğuyarak geri inmesi sonucu bu döngü yaşanıyor. 

Yapılan gözlemlerde Betelgeuse'in bu türden 400 günlük döngülere girdiği ve bu nedenle parlaklığının artıp azaldığı kaydediliyor. 

Ancak gökbilimciler Betelgeuse'in 2 bin 170 gün süren daha yavaş bir döngüde de parlaklığının artıp azaldığını gözlemliyor. 

Bilim insanları, uzun ikincil periyot (long secondary period / LSP) dedikleri bu ikinci döngünün sebebini saptayamıyor. 

Henüz hakem denetiminden geçmeyen ve ön baskı sunucusu arXiv'de yayımlanan araştırmaya göre, Güneş'in yaklaşık 1,7 katı kütleye sahip bir yıldız bu uzun periyoda yol açıyor olabilir. 

2019 sonu ila 2020 başında Betelgeuse'in parlaklığında ciddi bir düşüş yaşanmıştı. Bu olayı yıldızın ömrünün sonuna geldiği ve süpernova patlaması geçireceği şeklinde yorumlayanlar olmuştu. 

Fakat daha sonra araştırmacılar, çok yüksek ihtimalle Dünya'yla Betelgeuse arasına büyük bir toz bulutu girmesinin parlaklıktaki muazzam düşüşe yol açtığı sonucuna varmıştı.

Yeni çalışmayı yürüten ekip LSP'yi açıklayabilecek farklı senaryolar üzerinden çeşitli hesaplamalar yaptı. 

Hesaplamalar, başka bir yıldızın Betelgeuse'i çevreleyen toz bulutunun içinden geçmesinin 2 bin 170 günlük döngüyü açıklayabileceğine işaret ediyor.

Ekip, yoldaş yıldızın bu döngü içinde toz bulutunu kısa süreliğine dağıtarak Betelgeuse'in parlaklığını artırdığını öne sürüyor. 

Betelgeuse'in bir yoldaşı olabileceği ihtimali daha önce de ortaya atılmıştı. Ancak yeni araştırmayı yürüten ekip 2020'deki parlaklık düşüşünden sonraki gözlemlerin bu teoriyi güçlendirdiğini savunuyor. 

Bilim insanları ayrıca yıldızın çok uzun bir süre boyunca daha süpernova patlaması geçirmeyeceğini düşünüyor.

Araştırmacılar yoldaş yıldızın Güneş'in 1,7 katı kütleye sahip olduğunu tahmin ediyor ancak bir nötron yıldızı da olabilir. 

Bazı yıldızların süpernova patlamasından sonra kendi içine çökmesiyle oluşan nötron yıldızları çok daha yoğun oluyor. 

Yeni çalışmada öne sürülen teori Betelgeuse'le ilgili önemli bir soru işaretini giderme potansiyeli taşısa da doğrulanması için gözlem verilerine ihtiyaç var. 

Independent Türkçe, Live Science, EarthSky, Evrim Ağacı, arXiv