Tunus’ta siyasi sistem hakkında vatandaşların görüşlerine başvurulacak çevrimiçi istişare platformunun test süreci başladı

Nahda Hareketi, Raşid el-Gannuşi’nin Yardımcısı Nureddin el-Bahiri’nin tutulduğu yerin açıklanmasını talep etti.

Tunus makamları tarafından önceki gün tutuklanan ve bilinmeyen bir yere götürülen Nureddin el-Bahiri (AFP)
Tunus makamları tarafından önceki gün tutuklanan ve bilinmeyen bir yere götürülen Nureddin el-Bahiri (AFP)
TT

Tunus’ta siyasi sistem hakkında vatandaşların görüşlerine başvurulacak çevrimiçi istişare platformunun test süreci başladı

Tunus makamları tarafından önceki gün tutuklanan ve bilinmeyen bir yere götürülen Nureddin el-Bahiri (AFP)
Tunus makamları tarafından önceki gün tutuklanan ve bilinmeyen bir yere götürülen Nureddin el-Bahiri (AFP)

Tunus Teknoloji ve İletişim Bakanı Nizar bin Naci, ülkedeki siyasi sistemle ilgili vatandaşların görüşlerine başvurulacak çevrimiçi istişare platformunun iki haftalık test sürecinin başladığını ve 15 Ocak-20 Mart tarihleri arasında tüm vatandaşların erişimine açılacağını duyurdu.
Bakan Naci dün yaptığı açıklamada platformun test sürecinin başladığını bildirdi. Bu platform, Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said’in 13 Aralık’ta ilan ettiği siyasi yol haritasının ilk adımı olma özelliğine sahip. Platform aracılığıyla, Cumhurbaşkanı Said’in sunduğu anayasal ve hukuki reformlarla ilgili vatandaşın görüş ve önerilerinin alınması ve bunların mevcut siyasi sisteme dahil edilmesi hedefleniyor. Üyelerinin kimlerden oluştuğu henüz ilan edilmeyen yerel bir komite, farklı görüş, öneri ve taleplerden onay alanlara kanun metinlerinde yer vermek için çalışacak.
Bakan Naci Cumhurbaşkanı Said ile yaptığı son görüşmenin ardından yaptığı açıklamada platform hakkında bilgi verdi. Naci, “Bu istişare altı konudan oluşuyor. Her konu beş soru ve özgür düşüncesini ifade edebileceği bir alan içeriyor. Yani Tunuslulara 30 soru sunuluyor. Bu konular, ekonomi ve maliye, sağlık sektörü, hayat kalitesi ve sosyal duruma ek olarak siyaset, seçim, sürdürülebilir kalkınma, eğitim ve sağlıkla ilgili meseleleri içeriyor” dedi.

Vatandaşlara boykot etme çağrısı
Tunus Cumhuriyet Partisi, söz konusu istişare platformunu reddettiklerini belirterek, vatandaşlara platformu boykot etme çağrısında bulundu. Parti’den yapılan yazılı açıklamada, “Cumhurbaşkanlığı devlet imkanlarını ve kamu malını Cumhurbaşkanı’nın özel siyasi gündem maddelerini hayata geçirmek için seferber ediyor. (İstişarenin) sonuçları herkesçe bilinecek fakat meşruiyetten tamamen yoksun olacak” ifadeleri kullanıldı. Cumhuriyet Partisi, açıklamanın devamında Tunus’un içinden geçtiği siyasi, ekonomik ve toplumsal krizin çözümünün, katılımcı bir çerçeveye sahip olması ve ülkenin yaşadığı tıkanmışlık durumuna son verecek ulusal bir diyalog aracılığıyla anayasal sürece geri dönülmesi şeklinde gerçekleşmesi gerektiğini vurguladı.
Siyasi kaynaklar, Cumhurbaşkanı Said’in 17 Aralık 2022’de yapılması planlanan erken genel seçimlerin düzenlenmesinden önce yeni bir Seçim Yasası taslağı sunacağını doğruladı. Kaynaklara göre Said’in sunacağı taslakta meclisin temsil yapısı ve seçimlerde aday olma şartlarında değişiklikler olacak. Kaynaklar, taslağa Cumhurbaşkanlığı tarafından kurulacak bir komite tarafından son halinin verileceğini ve Cumhurbaşkanı Said’in bu taslağı ulusal istişare vizyonu kapsamında sunacağını belirtti. Kaynaklara göre taslakta, seçilen milletvekilin seçmenlerine karşı sorumlu olması vurgusu yapılıyor.
Öte yandan, Raşid el-Gannuşi liderliğindeki Nahda Hareketi’nin yanı sıra Munsif el-Merzuki’nin liderliğindeki Tunus İrade Hareketi ve bazı insan hakları örgütleri, ülkenin güvenlik ve yargı makamlarına Nahda Hareketi Başkan Yardımcısı Nureddin el-Bahiri’nin alıkonulduğu yeri açıklama çağrısında bulundu. Bahiri önceki gün tutuklanmış ve bilinmeyen bir yere götürülmüştü. Tunus İrade Hareketi dün yaptığı açıklamada, “Bu uygulamalar en basit insan haklarına karşı ciddi bir saldırı teşkil ediyor” ifadelerini kullandı.
İçişleri Bakanlığı daha önce yaptığı bir açıklamada, olağanüstü hal kanunu uyarınca, kamu güvenliği ve düzenini korumak amacıyla iki kişinin ev hapsine alındığını duyurdu. Kamu düzeninin korunmasını gerektiren mücbir sebeplerin ortadan kalkmasıyla ev hapsine son verileceği belirtilen açıklamada, bu süreçte Anayasa ve yürürlükteki yasaların ev hapsiyle ilgili sağladığı haklara bağlı kalındığını ve hakkında ev hapsi verilen söz konusu kişilere sağlıkla gerekli bilgilendirmelerin yapıldığı ifade edildi.
Nahda Hareketi’nin kadın yöneticilerinden Zeyneb el-Berahmi, yaşananların “tehlikeli bir olay” olduğunu belirterek, bu durumu “kaçırma eylemi” şeklinde niteledi. Berahmi, tutuklamanın “Bahiri’ye karşı herhangi hukuki yaptırım olmamasına rağmen gerçekleştiğini” söyledi.
Hukuk kaynakları, Bahiri ile eşzamanlı tutuklanan ikinci kişinin eski güvenlik yetkilisi olduğunu açıkladı.
Gözlemcilere göre, güvenlik birimleri Nureddin el-Bahiri’nin elinde Nahda Hareketi’nin gizli servisiyle ilgili bilgiler bulunduğundan, bu servisin yargı otoritesindeki bazı çevrelerle ilişkisi olduğundan ve aynı şekilde solcu siyasetçi Şukri Belid ile Milletvekili Muhammed el-Berahimi’ye yapılan suikastlara ilişkin belgelerin ortadan kaldırılması hakkında bilgi sahibi olabileceğinden şüpheleniyor.



Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından... Cep telefonlarımız uzaktan patlatılabilir mi?

Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
TT

Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından... Cep telefonlarımız uzaktan patlatılabilir mi?

Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)

Lübnan genelinde Hizbullah çağrı cihazları ve telsizlerine yönelik eşi benzeri görülmemiş güvenlik ihlali ve salı ile çarşamba günleri binlerce eş zamanlı patlama, kişisel cep telefonlarının ne kadar tehlikeli olduğu ve nasıl uzaktan patlatılabildiği konusunda birçok soruyu gündeme getirdi.

Cep telefonu bataryaları son derece yanıcı kimyasallardan üretilir, ancak bir kontrol ünitesi doğrudan bataryaya bağlıdır ve bataryayı güvende tutmak için özel bir yazılımla donatılmıştır.

DeepSAFE Technology'nin kurucusu ve McAfee, Intel ve Nokia'da güvenlik ve koruma araştırmaları eski başkanı olan Ahmed Sallam'a göre bu kontrol ünitesi, en önemlisi tüm üniteyi bataryanın sıcaklığını ateşleme noktasına yükseltebilecek kötü amaçlı yazılım içeren başka bir ünite ile değiştirmek olan çok sayıda hackleme yöntemi ile kötü niyetli olarak manipüle edilebilir. Bu, Lübnan vakasında olduğu gibi belirli cihazları hedef almak için yapılabilir.

grbtny
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarında hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninden (AFP)

Şarku’l Avsat'a konuşan Sallam, “Kötü niyetli bir şekilde üretilebilen bataryalar da var. Bunlar ya sıcaklığı belirli bir dereceye yükselterek ya da patlatma sistemini harekete geçiren bir ünite aracılığıyla ateşlenebilen patlayıcı maddeler içerirler. Tüm bunlar, radyo dalgaları ya da herhangi bir kablosuz elektrik dalgası yoluyla uzaktan sinyal alabilen harici bir iletişim ünitesi ile bataryaya içeriden bağlı çok küçük bir kontrol ünitesi yerleştirilerek yapılabilir” ifadelerini kullandı.

Sallam sözlerini şöyle sürdürdü: “Dış dünya ile iletişim olmasa da patlamalar senkronize edilebilir. Kötü amaçlı yazılım, tıpkı saatli bombaların çalıştığı gibi, tüm patlamaların aynı anda gerçekleşmesi için belirli bir anı bekleyebilir.”

Los Angeles'taki California Üniversitesi Kimya Bölümü'nde yardımcı doçent olan ve pil geliştirme ve üretiminde uzmanlaşmış bir ABD şirketi olan Nanotech Energy'nin bilim ve teknoloji şefi Maher el-Kady, “Lübnan'daki patlamalar tesadüfen değil, kasıtlı olarak meydana geldi. Büyük olasılıkla cihazlara uzaktan etkinleştirilen bir kontrol devresi yerleştirilmişti. Bu da patlamaların senkronizasyonunu açıklıyor” şeklinde konuştu.

cdvfgthy
Lübnan Ordusu tehlikeli gördüğü telsiz ve çağrı cihazlarını imha etmek üzere topluyor. (AFP)

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan el-Kady, “Herhangi bir bataryanın patlamasına yol açabilecek birkaç mekanizma vardır. Bunlardan ilki, mobil cihazın ya da elektrikli otomobilin bataryaya metal bir cismin girmesine yol açan bir kazaya maruz kalması ya da batarya parçalarının sıkışmasına ve parçalarının tahrip olmasına yol açan yüksek orandaki basınç yahut da bataryanın yüksek bir yerden düşerek parçalarının tahrip olmasıdır. İki olasılık daha var: Birincisi bataryanın sıcaklığının çok yüksek oranlara çıkmasına neden olarak patlamasına yol açan harici bir katalizörün varlığı ve ikincisi de bataryanın içindeki pozitif terminalin negatif terminale bağlanmasına yol açan harici bir etkileyicinin varlığıyla ilgili” ifadelerini kullandı.

Uzmanlara göre cep telefonları hacklenebilir. Ayrıca üretim ya da tedarik aşamalarından herhangi birinde ya da internet üzerinden erişilerek patlatılmak üzere içlerine kötü niyetli yazılımlar entegre edilebilir.

El-Kady, kasıtlı bir dış neden olmaksızın, üretim hataları nedeniyle bir pilin patlama olasılığının 10 milyon pil başına bir pili geçmediği konusunda kamuoyuna güvence verirken, pillerin 150 santigrat derecenin üzerine çıkabilen yüksek sıcaklıklara dayanmasını sağlamak için titiz testler yapıldığını da belirtti. Ancak bu durum, çağrı cihazlarında ve modern mobil cihazlarda bulunan lityum-iyon pilleri ‘saatli bomba’ olarak tanımlamasına engel olmadı. “Pil patlamalarının neden olduğu hasar, pilin boyutuna ve kullanıcının konumuna veya insan vücudunun hayati organlarından herhangi birine ne kadar yakın olduğuna bağlıdır” diyen el-Kady, elektrikli arabalar söz konusu olduğunda durumun daha da kötüleşeceğini, çünkü batarya boyutlarının bir cep telefonu bataryasının 5 bin ila 7 bin katına ulaşabileceğini belirtti.

Tedarik zincirleri

Yaşananların tekrarlanmasının nasıl önlenebileceği konusunda ise Sallam, tedarik zincirinin güvence altına alınması gerektiğine işaret ederek, Lübnan'a gelen cihazlarda olası değişiklikleri kontrol etmenin ve içlerine yeni bileşenler yerleştirilip yerleştirilmediğini test etmenin birçok yolu olduğunu açıkladı.

 

ascdvrg
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)

Teknik olarak, hassas bir terazi kullanılarak, ne kadar küçük olursa olsun cihazın ağırlığındaki herhangi bir değişiklik tespit edilebilir, böylece üzerinde herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığı anlaşılabilir. Bu hassas terazi, başta batarya olmak üzere her bir birimin ağırlığını doğru bir şekilde hesaplamak için kullanılmalıdır. X-ray ve CT Scan gibi radyolojik cihazların yanı sıra patlayıcılar için kimyasal tespit üniteleri de kullanılabilir ve tüm bu teknik araçlar genellikle havaalanlarının içinde kullanılır. “Lübnan örneğinde meselenin ele alınışında büyük bir güvenlik açığı olduğunu düşünüyorum” diyen Sallam, herhangi bir patlayıcı maddenin varlığını ya da yokluğunu teyit etmek için kullanılabilen teknolojilerin mevcut olduğunu vurguladı.

fvrbgty
Çağrı cihazı patlamalarının kurbanları (AP)

Medya kuruluşlarına göre, Lübnan'daki çağrı cihazları Tayvanlı bir şirket tarafından tasarlanmış ve Avrupa'da bilinmeyen başka bir şirkete üretim lisansı verilmişti. Bu nedenle üretim güvenliği ve uygulama kalitesi ile ilgili konular tespit edilememiş olabilir.

Genel olarak çağrı cihazları, ister alıcı uçta tek yönlü bir bağlantı olsun, ister alıcı ve verici uçta iki yönlü bir bağlantı olsun, iletişim sürecini kontrol etmek için bir sunucuya ihtiyaç duyar. Ancak Sallam'a göre bu sunucular veri tabanlarına sahip ve genellikle siber saldırılara ve hacklere karşı savunmasız olan dijital işletim sistemlerini çalıştırıyor.

“Çağrı cihazları tedarik zinciri boyunca değiştirilebilir, aynı şey sunucular için de geçerli olabilir” diyen Sallam, cihazların kendilerinin de değiştirilebileceğini ve üretim süreçleri ya da nakliye ve tedarik zincirleri sırasında ‘kötü niyetli’ yazılımlar eklenebileceğini açıkladı.