عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Sullivan, Washington Tahran'la anlaşmaya çalışırken İsraillilere güvence verdi

Sullivan 13 Ocak 2022'de Beyaz Saray'da düzenlediği basın toplantısında (Reuters)
Sullivan 13 Ocak 2022'de Beyaz Saray'da düzenlediği basın toplantısında (Reuters)
    Washington/Elie Yusuf
TT
TT

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Sullivan, Washington Tahran'la anlaşmaya çalışırken İsraillilere güvence verdi

Sullivan 13 Ocak 2022'de Beyaz Saray'da düzenlediği basın toplantısında (Reuters)
Sullivan 13 Ocak 2022'de Beyaz Saray'da düzenlediği basın toplantısında (Reuters)

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, İsrailli mevkidaşı Eyal Hulata'ya, ABD'nin İran'ın nükleer silah edinmesini önlemenin en iyi yolu olarak diplomasi yoluna bağlılığının, diplomasinin başarısız olması durumunda ortaklarıyla “alternatif seçenekler” hazırlamasını engellemeyeceğine dair güvence verdi. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamaya göre Sullivan'ın bu yorumları, iki akşam önce Hulata ile ABD ve İsrail arasındaki 'ABD-İsrail Stratejik Danışma Grubu (SCG)' çerçevesinde yaptığı sanal toplantı sırasında geldi.
Söz konusu açıklamada, toplantı esnasında yakın bir zamanda ortak askeri tatbikatlar yapılmasının tartışıldığı bildirildi. Ancak bu tatbikatların İran tesislerine yönelik bir saldırı başlatma senaryosunu simüle edip etmediği açıklanmadı.
ABD çevreleri toplantının, Rusya'nın İran'la geçici bir anlaşma imzalama önerisinin İsrail'de endişe uyandırdığına ilişkin haberlerin arkasından geldiğini belirtti. Aynı çevreler öneriyi ABD'nin İran Özel Temsilcisi Robert Malley'in yardımcısı Richard Nephew’in istifası ve ABD heyetinden iki üyenin Viyana müzakerelerini boykot etmesi ile de ilişkilendirdi. İki üye Tahran'a daha iyi şartlar elde etme ve yaptırımlar nedeniyle şu ana kadar dondurulan milyonlarca dolarlık varlıkları serbest bırakma şansı verebilecek ‘temel’ tavizler verilmesini, ABD’nin ulusal güvenliğini tehlikeye atacağı gerekçesiyle reddetmişti.
ABD çevreleri, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile birlikte ‘ılımlı’ Sullivan'ın, İsraillilere, İran'la yapılacak anlaşmanın ‘kendi aleyhlerine olmayacağına’ dair güvence vermek için Robert Malley'in verdiği ‘tavizleri’ hafifletmede rol oynadığını düşünüyorlar.
Bu çevreler, Biden yönetiminin İsrail koalisyon hükümetini çöküşten korumaya çalıştığını ve aralarındaki farklılıkların kamuoyuna açıklanmadığını ekliyor. Barack Obama döneminin sonunda ABD "Kongresi" önünde ateşli bir konuşma yaptığında olduğu gibi, Benjamin Netanyahu tarafından temsil edilen daha aşırıcı kanadın bunu istismar etmesini önlemek istediğini belirtiyorlar.
Geçtiğimiz hafta Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Viyana'daki görüşmelerin "karar aşamasına" ulaştığını ve Nükleer Anlaşma’yı canlandırmak için " bir fırsat penceresinin" açıldığını söyledi. ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Orta Doğu ve Kuzey Afrika Koordinatörü Brett McGurk da Carnegie Enstitüsü’nde dün (Perşembe) yapılan bir sempozyumda aynı noktaya dikkat çekerek “Viyana müzakereleri zirve noktasına ulaştı. Bir anlaşmaya ulaşılması olası” değerlendirmesinde bulundu.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

İran, Husiler ve İsrail: Washington karşısındaki üçlü ittifak

ABD Başkanı Donald Trump (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump (AFP)
TT
TT

İran, Husiler ve İsrail: Washington karşısındaki üçlü ittifak

ABD Başkanı Donald Trump (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump (AFP)

Hüda Rauf

İran ile ABD arasındaki müzakereler, her iki müzakereci ve arabulucu tarafın iyimser ve olumlu açıklamalarıyla ilerleyen üç turdan sonra durdu. Dördüncü turun ertelenmesi, ABD-İran arasında geçici veya kalıcı bir anlaşmaya varılma şansı konusunda soru işaretlerine yol açtı.

Donald Trump'ın göreve gelmesinden bu yana tüm göstergeler, hem İran hem de Amerikan tarafının bir anlaşma imzalamaya hazır ve niyetli olduğuna işaret etse de, şimdilik görüşmelerin üçüncü turda durmasının -ama bu geçici ve yakında dördüncü turla devam edecek gibi görünüyor- her bir tarafın istediği şeyin teknik ayrıntılarından ibaret olmayan başka nedenleri de vardı. Nitekim Washington'daki bazı taraflar İran'ın nükleer programının tamamen ortadan kaldırılmasından bahsederken, diğerleri ise sıfır zenginleştirmeden bahsediyor ve İran her ikisini de reddediyor.

Trump yönetiminin İran ile müzakerelerdeki temsilcisi Steve Witkoff, Tahran'ın uranyumu yüzde 3.67 oranında zenginleştirme hakkı olduğunu söylese de, ertesi gün İran'ın uranyum zenginleştirmemesi gerektiğini açıkladı. Ardından Dışişleri Bakanı Marco Rubio, İran'ın uranyum zenginleştiren tek nükleer olmayan ülke olmak istediğini söyledi.

Öte yandan İran'ın yüzde 3.67 oranında uranyum zenginleştirme imkânına sahip olması durumunda bu oranın barışçıl amaçlarla uyumlu olmadığı belirtiliyor. Zira birkaç hafta içinde yüzde 20, sonra yüzde 60 ve en sonunda da yüzde 90 zenginleştirme oranına ulaşabilir ki bu da silah üretmek için gereken oran.

Her iki taraftan gelen belirsiz açıklamalara rağmen İran ve Washington'un çok yakında bir anlaşmaya varma noktasında olduğu kesin. Ancak görüşmelerdeki duraklamanın bölgesel bir başka gelişmeyle bağlantılı olduğu anlaşılıyor. İran'da Recai Limanı’nda ağır kayıplara yol açan ve etkileri halen devam eden bir patlama meydana gelirken, Husilerin İsrail hedeflerine yönelik saldırısı gerçekleşti. Husilere ait bir insansız hava aracı İsrail'deki enerji merkezini çevreleyen köprünün yakınına düşerek geniş çaplı bir hasara yol açtı. İsrail güvenlik birimlerinin yaptığı değerlendirmelerde, Husilerin Ben Gurion Havalimanı'na yeni tip bir füze fırlattığı belirtiliyor. Saldırı üzerine İsrail, İran’ı hedef alma ve eleştirme bahanesi bulma fırsatını kaçırmayarak, Tahran’ı Husi saldırısının arkasında olmakla suçladı.

İran'ın yıllardır Husilere askeri, mali ve lojistik destek sağladığı biliniyor. Ancak İsrail, bu olayı İran'ı eleştirmek ve Washington ile yürüttüğü müzakereler kapsamında ona baskı yapmak için kullandı. Öte yandan İran da Husi saldırılarını, Washington'u Kızıldeniz'deki saldırıları durdurmaları için Husileri etkileme gücüne sahip olduğuna ikna etmek amacıyla kullanıyor ve bu, İran'ın bilinen meseleleri birbirine bağlama politikasıyla örtüşüyor.

Daha sonra üçüncü tur görüşmelerin ardından müzakereler durdu, ama dördüncü tur görüşmeler yakın. Trump da Husiler ile Kızıldeniz'de ABD gemilerine yönelik saldırıların durdurulması ve ABD’nin Yemen'deki Husilere yönelik saldırılarının durması konusunda anlaşmaya vardıklarını duyurdu.

Bilhassa saldırılardan zarar gören Mısır ve Suudi Arabistan gibi Kızıldeniz'e kıyısı olan bölge ülkeleri olduğu için, iki taraf arasındaki saldırıların durması, bölgede sükunetin sağlanması ve gerginliğin azalması için olumlu bir gösterge. Suudi Arabistan, Yemen'de gerginliğin azaltılması ve Yemen krizinin barışçıl bir şekilde çözülmesi amacıyla bu anlaşmaya mutlaka destek verecektir. Ancak anlaşma diğer yandan, Trump'ın övünebileceği herhangi bir başarı elde etmek isteyen Washington'a baskı yaparak, İran ve İsrail'in çıkarları doğrultusunda birbirlerini nasıl kullandıklarını da ortaya koydu.

Kaldı ki Washington ile Husiler arasındaki anlaşmaya ilişkin soru işaretleri de gündemde; anlaşma Trump'ın bölge ziyareti bitene kadar geçici mi olacak, yoksa devam mı edecek? Yemenli isyancılar sadece İsrail gemilerine saldırmaya devam ederse ne olacak? Bu durum İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarının durmasına yol açacak mı? Tüm bunlar önümüzdeki ziyaretten sonra cevapları daha da netleşebilecek sorular.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre İran, İsrail ve Husiler, mevcut süreçte çıkarlarını korumak için Amerikan rolünü kullanmayı, ondan faydalanmayı başardılar. Ancak gelişmeler henüz şekillenme aşamasında ve bunların kısa sürede çökecek geçici düzenlemelerle mi yoksa daha uzun süre devam edecek düzenlemelerle mi sonuçlanacağı belirsiz.