İsrail meclisi Knesset’de Arapça gündemde. Arap milletvekillerinin oturum konuşmalarında kullandıkları Arapça ifadeleri anlayabilmeleri için Yahudi milletvekillerine içinde bir takım Arapça terimlerin olduğu bir kitapçık dağıtıldı.
Karar, İslami Hareket’in ana bileşeni olduğu Birleşik Arap Listesi’nin iki milletvekili Mansur Abbas ve Velid Taha ile Ortak Liste milletvekillerinin çıkardığı tartışmanın ardından Knesset Başkanı Gil Segal tarafından alındı. Ortak Liste temsilcilerinden Eymen Udeh, Ahmed Et-Tibi ve Sami Ebu Şehade geçen ay Arapça konuşmalar yapmışlardı.
Arapça, Yahudi Ulusu Yasası kapsamında İsrail’de resmi dil olarak kabul edilmese de Knesset'te halen resmi olarak kullanılıyor ve kabul ediliyor. İsrail parlamentosunun iç tüzüğüne göre, milletvekilleri kürsüden Arapça konuşabiliyor. Ancak konuşulanların bütçe yetersizliği sebebiyle simultane tercüme edilmemesi Yahudi milletvekillerini rahatsız ediyor ve itirazlarına sebep oluyor.
Knesset'in oturumları televizyondan canlı olarak yayınlanıyor ve halk konuşulanları canlı olarak izleyebiliyor. Arap milletvekilleri de oturumlarda genelde İbranice konuşuyorlar. Ancak bazen Arap milletvekilleri mesajlarını Arap dinleyicilerine iletmek istediklerinde konuşmalarını Arapça yapmayı tercih ediyorlar.
Kimi zaman Yahudi vekiller de Arapça konuşmalar yaparak, mesajlarını Arap kamuoyuna iletebiliyorlar. Knesset'in ileri gelen üyelerinden Rus asıllı olan ve Arapça konuşabilen Yariv Levin, Arapça olarak yaptığı bir konuşmada İslami Hareket’i hedef alarak onun Kur’an-ı Kerim’in diline zarar verdiğini iddia etti. Vekilin bu konuşmasının video kaydı İsrail ve Arap ülkelerindeki Arap kamuoyu arasında yayıldı. Bu durum Likud Partisi'nin aşırı sağcı bir üyesi olmasına rağmen Levin’in Arap diline ve Kur’an'a gerçekten meraklı olduğunu düşündürdü. Levin, bu konuşmasıyla sağdaki taraftarlarınca beğenilirken aynı kişiler Arapça konuşan Arap milletvekillerine karşı bir kampanya başlatarak Arapça konuşulmasının yasaklanmasını istediler. Daha sonra, Knesset Başkanı araştırma departmanına Knesset'in Arapça çalışmaları hakkında temel terimleri içeren bir kitapçık hazırlaması talimatını verdi. Bunun üzerine Yahudi temsilciler, dün meclise gittiklerinde masalarının üzerinde, ‘Genel Terimler-2 başlığıyla yazılmış ve meclis çalışmalarıyla ilgili onlarca kelime ve cümlenin Arapça – İbranice ve İbranice – Arapça karşılıklı anlamlarının olduğu bir kitapçık buldular. Kitapçıkta; Knesset iç tüzüğü, Knesset Başkanı, Knesset Başkanlığı, Başbakan, Muhalefet Başkanı, Parlamento Soruşturma Komitesi, vb. gibi terimlerin Arapça karşılıkları bulunuyor.
Kitapçık mecliste genel olarak iyi karşılanırken uygulama ile alay eden veya tepki gösteren milletvekilleri de oldu. Aşırı sağcı Siyonist Partisi Milletvekili Itamar Ben Gvir şunları söyledi: “Yakında burada azınlık kalacak Yahudi temsilciler için İbranice bir tercüme yapmak zorunda kalacaklar. Arap milletvekilleri konuşmalarını İsrail'deki tek resmi dil olan İbranice olarak yapmaya zorlamak yerine, bu dili kenara atmak istiyorlar."
Ülke nüfusunun 9 milyona ulaştığı İsrail’de nüfusun yaklaşık 2 milyonunun "İsrailli Araplar" olarak tanımlanan İsrail vatandaşı Filistinlilerden oluştuğu belirtiliyor.
İsrail vatandaşı Filistinliler ülke nüfusunun yüzde 20'sine tekabül ediyor. Tel Aviv rejiminin "İsrailli Araplar" Filistin tarafının ise “1948 Filistinlileri” olarak tanımladığı vatandaşlar, 1948'deki savaş ve sonrasında yaşanan işgale rağmen yurtlarında kalarak İsrail vatandaşı olan Filistinlilerden oluşuyor. Bu nüfusun dışında kalan ve İsrail vatandaşı olmayan Filistinliler ise Gazze ve Batı Şeria’da yaşıyor.
Knesset’te Filistin siyaseti
İsrail vatandaşı Filistinliler tarafından kurulan Filistin 1948 İslami Hareketi’nin güney kanadının siyasi uzantısı "Birleşik Arap Listesi (Raam)", Mart 2021’de düzenlenen son genel seçimlerde büyük bir sürprizle Meclise 5 milletvekili göndermeyi başardı. Üç partiden oluşan Eymen Avde liderliğindeki Ortak Arap Listesi Bloku 6, Raam ise 5 milletvekili çıkarmış oldu. Raam, Haziran 2021’de 8 partiden oluşan koalisyon hükümetinin ortağı oldu. İsrail meclisi Knesset’te en az 11 milletvekiliyle temsil edilen İsrail vatandaşı Filistinlilerin partileri, İsrail siyasetindeki önemli rollerini koruyor.
