Protesto çağrıları Tunus halkının güvenlik endişelerini artırıyor

Tunus’un başkentinde daha önce gerçekleşen bir protesto sırasında güvenlik güçleri ile göstericiler arasında arbede yaşanıyor (Reuters)
Tunus’un başkentinde daha önce gerçekleşen bir protesto sırasında güvenlik güçleri ile göstericiler arasında arbede yaşanıyor (Reuters)
TT

Protesto çağrıları Tunus halkının güvenlik endişelerini artırıyor

Tunus’un başkentinde daha önce gerçekleşen bir protesto sırasında güvenlik güçleri ile göstericiler arasında arbede yaşanıyor (Reuters)
Tunus’un başkentinde daha önce gerçekleşen bir protesto sırasında güvenlik güçleri ile göstericiler arasında arbede yaşanıyor (Reuters)

Demokrat Yurtseverler Birlik Partisi, bu haftayı “Suikast Haftası” ilan ederek pazar günü solcu ve ulusalcı partiler ve ulusal örgütlerden oluşan geniş bir grupla birlikte protesto düzenleyeceklerini ilan etti. Bu açıklamanın üzerinden çok geçmeden Nahda Hareketi, Cumhurbaşkanı Kays Said’in yürüttüğü sürece karşı çıkmaya çağırarak, Onur Koalisyonu Partisi, Tunus’un Kalbi partisi ve Darbe Karşıtı Vatandaşlar Hareketi başta olmak üzere kendisine destek veren partilerle aynı gün (pazar) gösteri düzenleyeceklerini duyurdu. Tunus kamuoyu, iki tarafın da gösterileri aynı gün düzenlemekte ısrar etmesi nedeniyle meydana gelecek çatışmaların yol açacağı sonuçlardan ve güvenlik ve sosyal durumun kontrolden çıkmasından endişe duyuyor.
2013 yılında suikasta uğrayan Solcu siyasetçi Şukri Belid’in kurduğu Demokrat Yurtseverler Birlik Partisi Genel Sekreteri Ziyad el-Ahdar, Belid’e yapılan suikastla ilgili dosyanın açılmasını ve bu siyasi suikastta parmağı olan, hukuki süreci engelleyen, suçluların ceza almaktan kurtulmasını sağlayan tüm tarafların yargılanmasını talep etti. Demokrat Yurtseverler Birlik Partisi, Belid’in suikastından Nahda Hareketi ve onun gizli servisini sorumlu tutuyor. Nahda Hareketi ve destekçileri ise 31 Aralık’ta İçişleri Bakanlığı kararıyla ev hapsine alınan hareketin yöneticilerinden Nureddin Bahiri ile dayanışma çağrısında bulunarak, Bahiri’nin derhal serbest bırakılması gerektiği konusunda kararlı olduğunu belirtti. Nahda zorla alıkonulan diğer vatandaşların da serbest bırakılmasını talep etmek ve hak ve özgürlüklere uzanan ihlalleri reddetmek için sokağa çıkacaklarını duyurdu. Nahda, eski rejimin düşmesinin 11’inci yıldönümü münasebetiyle 14 Ocak’ta da gösteriler düzenlemişti.
Gözlemcilere göre Nahda, sosyal ve siyasi çevrelerden destek toplamak için Bahiri’nin hukuk dosyası ile ülkenin sosyal meselelerini birbirine karıştırmaya çalışıyor. Nahda, yaptığı açıklamada, Tunus Başbakanı Necla Buden’in kurduğu hükümeti kötüleşen hayat koşullarından sorumlu tutarak, hükümeti, fiyat artışlarına, temel malzemelerin temininde yaşanan büyük sıkıntılara ve memur maaşlarının gecikmesine aldırış etmemekle suçladı.
İktidarın kötüleşen ekonomik ve sosyal koşullar ile siyasi krizin derinleşmesi hususunda sorumluluktan kaçmasını kınayan Nahda, parlamento çalışmalarının durdurulması, Anayasa’nın askıya alınması ve tüm yetkilerin tek elde toplanmasına rağmen iktidarın, ülkeyi yönetememesi ve durumu kurtarmak için verdiği vaatleri gerçekleştirmede başarısız olması nedeniyle suçu üzerine atacak birini aradığını belirtti.
Cevher bin Mübarek’in liderlik ettiği ve Cumhurbaşkanı Said’in seçeneklerine muhalefet eden Darbe Karşıtı Vatandaşlar Hareketi, eski Bakan, Milletvekili ve Nahda Hareketi yöneticisi Nureddin Bahiri’nin zorla alıkonulmasına tepki göstererek, hak ve özgürlüklere uzanan ağır ihlalleri reddetti. Hareket başkent şehir merkezinde gösteri düzenleme çağrısında bulundu.  
Hareketin temsilcileri “devrimi ve demokrasi inşa sürecini açık bir şekilde hedef alan tüm terör suçlarıyla ilgili gerçeklerin ortaya çıkarılması gerektiği” yönündeki kararlılıklarını vurgulayarak, “darbeyi, güvenlik kovuşturmalarını, aktivist ve sivilleri hedef alan gözaltı operasyonlarını” eleştirdi. Temsilciler ayrıca Yüksek Yargı Konseyi’ne destek vererek, “yargı üzerindeki baskıyı, yargıya boyun eğdirme girişimini ve bağımsızlığının hedef alınmasını” eleştirdi.
Öte yandan Tunus İşçi Sendikası’ndan kaynakların aktardığına göre, bu ay yapılması beklenen seçim kongresi kapsamında, İşçi Sendikası Yürütme Ofisi’ndeki 15 sandalye için yarışacak aday sayısı 40’ın üzerine çıktı. Kaynaklara göre, sendika yöneticileri, bir kişinin iki dönem üst üste aday olmasını engelleyen sendika tüzüğündeki 20’nci maddeye aykırı davranmaları sebebiyle eleştiriliyor. Kongrenin iptal edilmesi için çağrılar yapılıyor. Yargı bu sorunu 7 Şubat’ta yani ayın ortalarında yapılması beklenen kongreden önce karara bağlayacak.



Milislerle İsrail arasındaki çatışma: Bu son savaş mı?

Hizbullah medya ilişkileri yetkilisi Muhammed Afif, Beyrut'un güney banliyölerinde düzenlediği basın toplantısında (Reuters)
Hizbullah medya ilişkileri yetkilisi Muhammed Afif, Beyrut'un güney banliyölerinde düzenlediği basın toplantısında (Reuters)
TT

Milislerle İsrail arasındaki çatışma: Bu son savaş mı?

Hizbullah medya ilişkileri yetkilisi Muhammed Afif, Beyrut'un güney banliyölerinde düzenlediği basın toplantısında (Reuters)
Hizbullah medya ilişkileri yetkilisi Muhammed Afif, Beyrut'un güney banliyölerinde düzenlediği basın toplantısında (Reuters)

Mark Daou‎

Araplarla İsrail arasındaki savaşların gidişatında bir düşüş çizgisi olarak çizilebilecek net bir tablo var ve buradan, bugün Gazze ve Lübnan'da tanık olduklarımızın İsrail ile yapılan son Arap savaşları olabileceği sonucunu çıkarmak mümkün. İsrail-Arap savaşları 1948'de altı Arap ülkesinin katılımıyla başladı. 1956'daki savaşa tek ülke, 1967'deki savaşa üç ülke, 1973'teki savaşa ise Mısır ve Suriye katıldı. Bundan sonra Arap orduları savaşlara girişmeyi tamamen durdurdu ve özellikle 1967'den sonra düzensiz örgütler dönemi başladı.

1969'da Arap baskısı sonucunda Lübnan'ın egemenliğinden Filistin Kurtuluş Örgütü lehine vazgeçildi. Ürdün de benzer baskılara maruz kalmıştı ancak Haşimi Krallığı, 1970’deki Kara Eylül olaylarından sonra egemenliğini korudu. Lübnan ise devleti zayıflatan bir iç savaşa girdi. Filistinli örgütlerin Lübnan’daki silahlı faaliyetlerinin genişlemesi, 1978'de tampon bölge kurma bahanesiyle Güney Lübnan'ın İsrail tarafından işgal edilmesine yol açtı. Ardından 1982 yılında İsrail, Lübnan topraklarında ilerleyerek birkaç hafta içinde başkent Beyrut'u işgal etti. Hiçbir Arap ülkesinin katılmadığı bu savaşta Lübnan yalnız bırakıldı, hatta Esed rejiminin ordusunun sahadan çekildiği görüldü.

Gerçek şu ki, 1973 savaşı düzenli ordular arasındaki son Arap-İsrail savaşıydı.

Günümüzde devam eden savaş ve sahada İsrail lehine ortaya çıkan askeri sonuçlar ile birlikte, Lübnan devletinin ve Filistin Otoritesi'nin meşruiyetine karşı olan milis grupların askeri bir güç olduğu dönem kapandı

Ardından tüm cepheler kapatıldı ve geriye sadece Lübnan cephesi ile seksenli ve doksanlı yıllarda Filistin içindeki Batı Şeria, Gazze ve İsrail içindeki Arap bölgelerindeki halk ayaklanmaları kaldı. Daha sonra iki devletli çözüm süreci olarak bilinen sürecin temelini atan Oslo Anlaşması’nın imzalanmasının ardından bu ayaklanmalar da zayıfladı. Ancak İsrail ile yapılan Filistin ve Suriye barış müzakerelerinin, İsrail'in özellikle Filistinlilerin haklarını asgari düzeyde dahi kabul etmeyi reddetmesi nedeniyle başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, silahlı grupların Oslo'dan sonra  zayıflayan ivmesi yeniden güç kazandı. Suriye rejimi, İran'ın desteğiyle bu fırsatı kullanarak üç silahlı örgüte (Hamas, İslami Cihat ve Hizbullah) hakim oldu. İsrailliler ile müzakere pozisyonunu güçlendirmek için bu örgütlerden yararlandı. Aslında Suriye ve İran rejiminin niyeti, sahte sloganları gibi Filistin'i kurtarmak değildi. Daha ziyade bu örgütleri İran rejiminin ve Suriye rejiminin dış politika araçları olarak kullanmaktı. İran kazanımlar elde edip silahlarını geliştirmeyi, Suriye ise rejimi korumayı ve Golan'ı geri almayı amaçlıyordu. Suriye savaşından önce durum böyleydi ama sonrasında bu ağ tamamen İran'a sadık hale geldi. Yayılmacı Mollalar rejimi ile nükleer politikalarını savunmak için ona hizmet eder oldu.

2008 yılında Hizbullah ülkedeki ortaklarının aleyhine döndü ve onlara askeri bir saldırıda bulundu. Hamas da aynı şeyi Gazze Şeridi'nde yaptı, halkına saldırdı ve Gazze’nin kontrolünü ele geçirdi. Zamanla iki örgüt iktidardaki konumlarını güçlendirdi, güvenlik ve askeri kontrolü ele geçirdi ve İran'ın desteğiyle yeteneklerini geliştirdi. Hizbullah, İran'ın iradesi doğrultusunda Suriye rejimini savunmak için Suriye savaşında savaştı ve binlerce savaşçısını kaybetti. İsrail onları gözlemlerken, Filistin saflarının bölünmesi, Lübnan'daki çatırdamanın artması, daha fazla Suriyelinin kanının dökülmesi için onlara göz yumarken, Hizbullah ve Hamas’ın kendilerine olan güvenleri arttı.

Hamas Hareketi, büyüklüğünün, rolünün ve öneminin Tahran'ın bir aleti olmaktan çok daha büyük olduğunu düşünerek 7 Ekim 2023'teki saldırıyı düzenledi. Bu, en kötü radikal  ırkçı zihniyetin önderlik ettiği bir savaş ile birlikte İsrail cehenneminin kapılarının Filistin halkına açılmasına yol açtı. Aynı şekilde Hizbullah da İran nezdindeki konumunun ve direniş ekseni ile ilişkisinin kendisini Gazze'nin yaşadığı kaderi yaşamaktan koruyacağını düşündü, ancak kendisinin yalnızca İranlıların bir piyonu olduğunu keşfetti. Hizbullah, kendisini savunmak için binlerce Lübnanlı gencin canını feda ettiği Suriye rejiminin de kendisini terk ettiğini ve onun için hiçbir şey yapmadığını gördü.

Günümüzde devam eden savaş ve sahada İsrail lehine ortaya çıkan askeri sonuçlar ile birlikte, Lübnan devletinin ve Filistin Otoritesi'nin meşruiyetine karşı olan milis grupların askeri bir güç olduğu dönem kapandı. Tarihsel süreçten bunların bir daha geri dönülmez bir şekilde yok olacakları açıkça görülüyor. Zira kurtuluş, direniş ve arenalar birliği sloganlarının devrilmesi sonucunda halklar kendi çıkarlarını koruyacak şekilde hareket edecek, ülkeler ve liderleri kendi varlıklarını ve çıkarlarını koruyacak olanı benimseyecektir.

İsrail projesine karşı mücadele, Filistin halkının başkenti Kudüs olan bir devlet hakkını tamamen elde etmesi için devam etmelidir, çünkü bu, bölgenin ve ülkelerinin istikrarı için tek çözümdür.

İranlılar ve Suriyeliler, kendilerinden önceki tüm Araplar gibi, küresel olarak ABD, Avrupa, Çin, Hindistan, Rusya, Türkiye ve diğerleri tarafından çevrelenmiş olan İsraillilerle askeri çatışmaya girmenin hiçbir anlamı olmadığını anladılar. Özellikle İran tarafı, genişleme zamanının bittiğini, ülke dışında milyarlarca dolara mal olan, gerçek bir savaşı ancak birkaç hafta sürdürebilen, ardından kayda değer hiçbir etkisi olmadan zaman zaman atılan birkaç füze ve İHA ile birlikte yeniden yerel silahlı hareketlere dönüşen milis gruplara yatırım yapmanın bir anlamı olmadığının farkına vardı.

Araplarla İsrail arasındaki çözüm süreci, sabit bir stratejik tercih haline geldi ve bu seçim, Arap ülkelerinin ve halklarının korunmasına, kalkınmasına ve refahına olanak tanıyor. Onları dünyada daha değerli bir ortak haline getiriyor. 7 Ekim belki de Arapların bu seçeneğe yönelme eğilimlerini frenlemek içindi. Bu seçenekle birlikte Arap ülkelerinin gelişmesi, daha büyük ve temel küresel roller oynaması, sistematik bir diplomatik yaklaşım yoluyla Filistin halkının başkenti Kudüs olan bağımsız bir devlete sahip olma hakkını elde etme konusunda daha kudretli hale gelmesinin kapısı olabilir. Arap halklarına hiçbir başarı ve zafer kazandırmadan, Arap halklarına zarar veren, boş, gürültülü savaş söylemlerini sürdürmenin ise bunu sağlamayacağı kanıtlandı.

1973 yılı Arap orduları ile İsrail arasındaki son savaştı. 2024 yılı, devlet dışı milislerle İsrail arasındaki savaşların sonuncusu olabilir. İsrail projesine karşı mücadele, Filistin halkının başkenti Kudüs olan bir devlet hakkını tamamen elde etmesi için devam etmelidir, çünkü bu, bölgenin ve ülkelerinin istikrarı için tek çözümdür. Dolayısıyla diplomatik çözümü benimsemek ve Arapların küresel sahnedeki rolünü geliştirmek, günümüzde en uygun ve etkili seçenek olarak ortaya çıkan yaklaşımın iki unsurudur. Bu savaştan sonra yakın gelecekte Araplarla İsrail arasında savaş olmayacak. Aksine, gerçek mücadele Arapların kendi ülkelerini ve güçlerini inşa edebilmeleri olacaktır. O zaman küresel ülkelerin çıkarları İsraillileri değil Arapları memnun etmeye çalışma eğiliminde olacaktır.

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.