عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

IGAD, Sudan krizini çözmek için zirve düzenleyecek

Sudan'da protestolar devam ediyor. (AFP)
Sudan'da protestolar devam ediyor. (AFP)
    Hartum/Muhammed Emin Yasin
TT
TT

IGAD, Sudan krizini çözmek için zirve düzenleyecek

Sudan'da protestolar devam ediyor. (AFP)
Sudan'da protestolar devam ediyor. (AFP)

Afrika Boynuzu bölgesinde barışı destekleyen Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi (IGAD) liderleri, önümüzdeki haftalarda Sudan'daki durum hakkında devlet ve hükümet başkanları düzeyinde bir zirve düzenleme kararı aldı. Dün Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da düzenlenen Afrika Birliği (AfB) Zirvesi’ne katılan liderler, geçtiğimiz hafta Sudan’ı ziyaret eden IGAD Genel Sekreteri Workneh Gebeyehu’nun sunduğu raporu dinledi.
Bu bağlamda Sudan Egemenlik Konseyi üyesi Malik Agar dün başkent Hartum’daki Cumhuriyet Sarayı’nda IGAD büyükelçileri ile bir araya gelerek yetkililere barış sürecindeki gelişmeler ve geçiş hükümetinin Sudan'da barış ve istikrarı teşvik etme çabaları hakkında bilgi verdi. Agar, büyükelçilere ülkesinin Sudan'daki barış sürecini hızlandırmak için IGAD'ın desteğini ve aktif rolünü sabırsızlıkla beklediğini söyledi.
Kenya’nın Hartum Büyükelçisi Ngewa Mukala, düzenlenen basın toplantısında yaptığı açıklamada görüşmenin Agar’ın IGAD büyükelçilerine Sudan'daki barış sürecinin ilerleyişi hakkında bilgi verme daveti üzerine geldiğini bildirdi. Mukala, büyükelçilerin, Sudan'da barışı sivil demokratik dönüşüm yönünde ileriye götüren bir yol haritası hazırlamak için edindikleri bilgileri başkentlerine ileteceklerini kaydetti.
Sudan’a geçtiğimiz hafta üç günlük bir ziyaret gerçekleştiren Workneh Gebeyehu, Sudan Ordu Komutanı Abdulfettah el-Burhan’dan ülkedeki siyasi geçişi sağlamak için tüm taraflarla diyalogu sürdürmeye dair güvence aldı. IGAD Genel Sekreteri, çatışan iki taraf arasındaki görüşleri yakınlaştırmak amacıyla siviller ve ordu dahil tüm siyasi aktörlerle istişarelerde bulundu.
IGAD’ın Sudan’daki misyon şefi Osman Hasan Belil geçtiğimiz ocak ayında, mevcut krizde çıkmak için IGAD’ın AfB ile koordineli olarak Sudan’daki siyasi sürecin taraflarıyla müzakere etmeyi kabul ettiğini açıkladı. Workneh Gebeyehu  da Hartum ziyareti sırasında, Sudan'daki Birleşmiş Milletler Entegre Geçiş Yardım Misyonu (UNITAMS) Başkanı ve BM Sudan Temsilcisi Volker Peretz ve Avrupa Birliği (AB) Trokya ülkeleri temsilcileri ile bir araya gelerek, siyasi krizi çözmenin yanı sıra demokrasi ve barışa yönelik sürdürülebilir bir ilerleme yolu üzerinde anlaşmaya yönelik Birleşmiş Milletler girişiminin ilerletilmesine katkıda bulunma olasılığını ele aldı.
IGAD'ın hamleleri, Geçiş Dönemi Egemenlik Konseyi'nin, Sudanlı ortaklar arasında diyaloğu kolaylaştırmak için Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen girişimi desteklemek için Afrika Birliği'nin katılımını talep etmesinin ardından geldi.
Görevinden istifa eden Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk, merkezi Cibuti’de bulunan ve Etiyopya, Kenya, Uganda, Somali, Cibuti, Eritre, Sudan ve Güney Sudan'ı kapsayan IGAD’ın başkanı.
AfB geçtiğimiz ekim ayında, ordunun sivil hükümeti devirmesinin ardından, geçiş yetkisinin sivillere devri yeniden başlatılana kadar kararın yürürlükte kalması şartıyla Sudan'ın üyeliğini askıya aldı.
Afrika Birliği Barış ve Güvenlik Konseyi, Sudan'daki tüm tarafları ve paydaşları Afrika Birliği'nin Sudan krizinin çözümünde daha büyük bir rol alması yoluyla her türlü anlaşmazlığı barışçıl yollarla çözmeye davet etti.
Konsey, Afrika Birliği'nin Sudan'da barışı, istikrarı ve ekonomik iyileşmeyi yeniden sağlamayı amaçlayan çabaları güçlendirmeye yönelik atılan her adıma ve danışmada bulunma kararlılığını yinelerken Sudan hükümetinin, Afrika Birliği ve IGAD'ın tüm Sudanlı taraflar arasında arabuluculuk yapma rolünü memnuniyetle karşıladı.
Sudan’daki ana muhalefet koalisyonu Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) daha önce Afrika ve Arap ülkelerinin yanı sıra AB ve Trokya ülkelerini Sudan’daki krizi çözmek için BM tarafından başlatılan siyasi süreci destekleme çağrısında bulundu. Peretz önceki gün Sudan 24 kanalına verdiği röportajda, UNITAMS’ın Sudanlı taraflar arasında diyalogu kolaylaştırmasının Sudan'daki geçiş sürecini destekleme görevi kapsamında olduğunu söyledi. Muhalefet güçlerinin orduyla müzakere etmeyi ve doğrudan diyalog kurmayı reddetmesine atıfta bulun yetkili, misyonun tarafları aynı masaya oturmaya zorlamayacağını vurguladı.
Diğer yandan SUNA haber ajansı, Agar’ın dün Cumhuriyet Sarayı’ndaki ofisinde IGAD büyükelçileriyle yaptığı görüşmede, Sudan'ın ülkedeki barış sürecini hızlandırmak için IGAD'ın desteğini ve aktif rolünü beklediğini söyledi. Agar, büyükelçilerin Sudan'da barışı ilerletecek bir yol haritası hazırlamak için aktardığı bilgileri başkentlerine ileteceklerini aktardı.
Sudan, geçtiğimiz ekim ayında Hamduk ve çok sayıda bakanın gözaltına alınmasının ardından yaşanan kriz sebebiyle sık sık gösterilere ve gerginliklere sahne oluyor. Taraflar arasında, Ömer el Beşir’in Nisan 2019’da devrilmesinin ardından anayasal belge imzalandı. Sudan'daki kriz, ordunun yönetimi ele geçirmesinin ve iktidarın ana ortağı olan sivil güçleri devirmesinin ardından dördüncü ayına girdi. UNITAMS internet sitesinden, dördüncü haftasına giren BM arabuluculuğunu başarılı kılmak için çeşitli sivil toplum kuruluşlarını, kadın hakları örgütlerini, siyasi partileri, akademisyenleri ve ulusal çapta uzmanları temsil eden 20'den fazla grupla istişarelerde bulunduğunu duyurdu.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Libya'daki ‘Rus nüfuzu’ ABD Özel Temsilcisi’nin güney ziyaretini gölgede bıraktı

ABD Libya Büyükelçiliği heyetinin Sebha'yı ziyaretinden (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)
ABD Libya Büyükelçiliği heyetinin Sebha'yı ziyaretinden (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)
TT
TT

Libya'daki ‘Rus nüfuzu’ ABD Özel Temsilcisi’nin güney ziyaretini gölgede bıraktı

ABD Libya Büyükelçiliği heyetinin Sebha'yı ziyaretinden (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)
ABD Libya Büyükelçiliği heyetinin Sebha'yı ziyaretinden (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)

Libya'daki ‘Rus nüfuzu’, Libyalı analistlerin ABD Özel Temsilcisi Richard Norland'ın Libya'nın güneyine yaptığı benzeri görülmemiş ziyaretin sonuçlarına ilişkin değerlendirmelerini gölgede bıraktı.

Norland'ın bu hafta başında güneydeki Sebha kentinde Mareşal Halife Hafter'in oğlu Saddam Hafter ile yaptığı görüşmelerin ayrıntıları yeterince açıklanmadı. Ancak gözlemciler Norland'ın Sebha'ya yaptığı ziyaretin ‘sembolik’ olduğunu bildirdi. Derne Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü olan Yusuf el-Farisi, söz konusu ziyaretin ‘önceki güvensizlik dalgalarının ardından istikrarlı güvenlik koşulları ışığında bir ABD yetkilisinin güney kentine yaptığı ilk ziyaret’ olduğunu belirtti.

cdvfg
ABD'nin Libya Özel Temsilcisi Richard Norland, Sebha ziyareti sırasında gerçekleşen görüşmede konuşurken (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)

Johns Hopkins Üniversitesi Dış Politika Enstitüsü üyesi Hafız el-Guveyl'e göre, Libya'ya yönelik on yıllık stratejik planın ve Rus nüfuzunu sınırlama girişimlerinin gölgeleri, ABD Özel Temsilcisi’nin Güney Libya ziyaretinde de kendisini gösterdi. El-Guveyl'e göre Rusya'nın Libya'nın güneyindeki nüfuzunu arttırması, ABD'nin kırılgan bölgelere yönelik stratejisinden ve Norland'ın ziyaretinden daha uzak değil. Bu noktada, geçtiğimiz mart ayından bu yana Rus askeri kargo uçaklarının ülkenin güneyinde yer alan Brak eş-Şati Üssü’ne yönelik birden fazla hava ikmalinden söz eden sızıntıların ortaya çıktığını da belirtmek gerekir.

Xujık8
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid ed-Dibeybe ile CIA Direktörü William Burns arasında Trablus'ta daha önce yapılan bir görüşmeden (UBH)

İki yıldan kısa bir süre önce Biden yönetimi, ‘Çatışmayı Önlemek ve İstikrarı Teşvik Etmek için ABD Stratejisi - Libya için On Yıllık Stratejik Plan’ olarak bilinen planı başlattı. Bu plan, diğer hususların yanı sıra, Libya'nın tarihsel olarak marjinalleştirilmiş güneyini ulusal yapılara entegre etmeyi, daha geniş bir birleşmeye yol açmayı ve güney sınırını güvence altına almayı amaçlıyor.

Norland, Hafter'le görüştükten sonra Libya'nın güneyinin istikrara kavuşturulması, Libya'nın egemenliğinin korunması ve bölünmelerin aşılmasında oynadığı hayati rol hakkında genel bir konuşma yapmakla yetindi. Trablus Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörü olan Dr. Ahmed el-Atraş'a göre söz konusu ziyaret Moskova'nın nüfuz mücadelesi ve Rusya'nın bölgedeki genişlemesini keşfetme bağlamının ötesine geçemeyebilir.

Diğer yandan Norland’ın Libya'nın güvenlik kurumlarını birleştirme çabalarını ülkenin dört bir yanından Libyalı askeri liderlerle ilişki kurarak desteklemekten bahsetmesi de dikkat çekiyor. El-Atraş Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, bu ziyaretin gerçekleri gizlemek için yapıldığını belirtti. El-Atraş’a göre bu ziyaret öncelikle Moskova'yı hedef alıyor ve ülkenin batısından sorumlu İçişleri Bakanı İmad et-Trablusi ile Saddam arasında daha önce yapılan ve tek taraflı bir eylem olan görüşmeye dayanan vizyonları önemsizleştiriyor.

sc
Rusya Savunma Bakanı Yardımcısı ve Rus hükümetinden üst düzey bir heyetin daha önce Bingazi'ye yaptığı ziyaretten (Şarku’l Avsat)

Öte yandan bir grup analist, Çin'in Libya'daki faaliyetlerinin genişlemesine ilişkin ABD'nin güçlü endişelerinden bahsetti. Siyasi analist İzzeddin Akil'e göre güney Libya, Çin İpek Yolu'nun kesilmesinde önemli bir istasyon olabilir ve aynı zamanda Afrika'da Çinlileri rahatsız etmek ve onlara karşı koymak için bir üs olarak kullanılabilir.

Akil, Washington yönetiminin Trablus Büyükelçisi olarak atanması planlanan Amerikalı diplomat Jennifer Gavito'nun brifinginde Çin hakkında söylenenleri esas aldı.

Gavito geçtiğimiz haziran ayında Senato Dış İlişkiler Komitesi önünde yaptığı açıklamada, Çin'le bağlantılı şirketlerin Libya'da bilgi ve iletişim teknolojileri sektöründe gösterdikleri derin başarılar konusunda uyarıda bulundu.

Infra Global Partners Vakfı danışmanı Jonathan Bass, Pekin'in Mareşal Halife Hafter'e verdiği desteğe işaret ederek, Çin'in daha önce eski Libya Başbakanı Fethi Başağa döneminde çok cazip koşullarla ülkenin güneyinde Libya altını çıkarma hakkını elde ettiğini söyledi.

Sahel bölgesinin son iki yılda Fransa'ya sadık bazı yerleşik rejimlerin devrilmesine tanık olması ve Rusya'nın yeni rejimlerin müttefiki olarak bölgeye müdahil olması da dikkat çekiyor.

Norland'ın Sebha'yı ziyaretinden bir gün sonra Rusya'nın Libya Büyükelçisi Aydar Aganin'in Rus askeri kamyonu Ural'ın direksiyonuna geçmesi ve Ural’ın Libya pazarına girişini kutlaması da önemli bir noktaydı.