Irak nüfus artışının getirdiği zorluklarla karşı karşıya

Irak, Ocak 2022'de 3,619 milyon varil petrol ihraç etti. Son 10 yılın en yüksek aylık gelirleri elde edildi.

Irak’ın nüfusu 41 milyonu geçti. (Reuters)
Irak’ın nüfusu 41 milyonu geçti. (Reuters)
TT

Irak nüfus artışının getirdiği zorluklarla karşı karşıya

Irak’ın nüfusu 41 milyonu geçti. (Reuters)
Irak’ın nüfusu 41 milyonu geçti. (Reuters)

Şeza el-Amili
Irak, eski savaşların ve 2003 sonrası dönemde yaşananların yanı sıra özellikle ülke nüfusunun 41 milyonu geçmesiyle oldukça zor durumda. Ülkede nüfus artışına uygun bir ekonomi inşa edilememesi ve ekonomik planlamanın olmamasının getirdiği zorluklar her geçen gün artıyor. Planlama Bakanlığı'nın verilerine göre ülke nüfusu her yıl 900 bin ila bir milyon arasında bir artış gösteriyor.
Irak'taki nüfus artışının etkileri ve hayatın çeşitli alanlarında karşılaşılan eksikliklerin, ülkenin zengin kaynaklarıyla giderilemeyeceğini düşünenler olabilir. Ancak hükümet, Bağdat, Basra ve Musul gibi büyük şehirlerde dahi aşiret kökenli Irak toplumunun doğası gereği nüfus artışını kontrol edemiyor.
Sürdürülebilir kalkınma alanında uzman isimlerden Raad Sami, Irak’ta kaynak geliştirme ile ilgili gerçekçi ekonomi politikalarının bulunmadığını, buna tarım arazilerinin çölleşmesi ve erozyonunun yanı sıra hükümetin genel olarak tarımsal ve ekonomik kaynakların yokluğuna neden olan bu krize karşı sessizliğinin de eşlik ettiğini söyledi. Irak’ta devlet inşasında önemli bir ortak olan özel sektörün olmayışının nedenlerine değinen Sami, “Ülkede var olan idari ve mali yolsuzluklar sonucunda ne yazık ki özel sektör halen rayına oturabilmiş değil” ifadelerini kullandı.

Gerçek bir duruş
Tüm bunları, hükümetin ve liderlerin yoksulluğu ortadan kaldırmak ve iyi bir çevre sağlamak da dahil Birleşmiş Milletler (BM) tarafından kabul edilen 16 kalkınma hedefi çerçevesinde, ekonomiyi sağlam temeller üzerinde yeniden inşa etmek için gerçek bir duruş sergilemesini gerektiren sürdürülebilir kalkınmaya dayalı bir ekonomi inşa etme planının olmamasına bağlayan Sami, “Ülkede bu hedefleri hayata geçirecek bir vizyon ve stratejik planlar olmasını temenni ediyoruz”  dedi.
Irak’ın ekonomik ilişkileri konusunda uzman olan Ziya el-Muhsin meselenin boyutlarını birkaç maddede detaylandırdığı değerlendirmesinde şunları söyledi:
“Öncelikle mesele, devletin 1990-2003 yılları arasında, yani ekonomik abluka altında olduğu dönemde Irak pazarının ihtiyaçlarını karşılamaya katkıda bulunan tarım sektörünü teşvik edememesiyle ilgili. Saddam Hüseyin rejimi o dönem çiftçileri, en yüksek fiyattan mahsul satın alarak ve tarım için gerekli araçları dağıtmanın yanı sıra devlet tarafından sübvanse edilen fiyatlarla tohum, böcek ilacı ve gübre dağıtarak  çeşitli mali ve lojistik katkılarla destekledi. Ancak 2003 yılından sonra devletin çiftçilere bu yönde herhangi bir desteği olmadı.”

Çiftçilere yapılması gereken ödemelerin gecikmesi
Hem çiftçilerin ödemelerini uzun süre ertelemenin hem de büyük zararlar görmelerine neden olan komşu ülkelerden tarım ürünlerinin Irak'taki emsallerinden çok daha düşük fiyatlarla iç pazara sürülmesinin tarım ile uğraşanları isteksizleştirdiğini vurgulayan Muhsin, aynı durumun eskiden iç pazar ihtiyacının büyük bir kısmını karşılayan ve fazlası yurt dışına ihraç edilerek gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYİH) ve bütçeye önemli katkı sağlayan petrokimya endüstrileriyle bağlantılı olan tarımsal üretim ve imalat endüstrileri için de geçerli olduğunu vurguladı.
Ekonomik alanda, fosfat, magnezyum, kükürt, silikat ve diğer maddeler gibi Irak'ın kuzeyinde ve batısında bulunan alanlarda sanayi sektöründe sonsuz kaynak olduğunu söyleyen Muhsin, ardı ardına göreve gelen hükümetlerin, bu kaynakları değerlendirmeye ve ulusal ekonomiyi ve Irak vatandaşının geçimini iyileştirmeye yönelik mali getirilerini kullanmaya önem vermediklerini de sözlerine ekledi.
Muhsin, değerlendirmelerini şöyle sürdürdü:
“Peş peşe göreve gelen hükümetler, yalnızca petrol gelirlerine bel bağladılar. Buradaki en büyük felaket, petrolle ilgili önemli bir kaynağın ihmal edilimesidir. Ülkenin günde 12 saatten fazla süren elektrik kesintilerinden şikayet ettiği bir dönemde elektrik enerjisi üretiminde kullanılmayan ve değeri üç milyar doları aşan doğalgaz yakılarak boşa harcandı.”
Nüfus artışının nedenlerinin komşu ülkelere kıyasla kıt olduğu düşünülen kaynakları olumsuz yönde etkilediğini belirten Muhsin, l-şunları söyledi:
“Örneğin Irak'taki buğday ve arpa mahsulleri için bir dönüm (bin metrekare) başına 500 kilograma kadar verim alıyoruz. Oysa birçok ülkede, hatta İmam Hüseyin Türbesi projelerinde dahi bu mahsullerin dönüm başına bin kilogramı aştığını görüyoruz.”
Muhsin, bu farkın nedeninin diğer ülkelerde çiftçilerin sahip olduğu tarım kültürünün yanı sıra sulama ve toprağa uygun miktarda gübre atılması noktasında modern teknolojilere dayanan bir tarım politikası olduğunu kaydetti.

Yüksek tuzluluk oranı
Toprağın yanlış işlem görmesinin tuzluluk oranını artırdığına işaret eden Muhsin, buna çiftçilerin kültür eksikliğinin yanı sıra Tarım Bakanlığı'nın çiftçileri verimi artırmak için izlenmesi gereken doğru yöntemler konusunda eğitmeye çalışmamasının neden olduğunu söyledi. Hükümetin güvenliği sağlama ve özel sektör projelerini organize suç çetelerinden koruma yeteneğiyle doğrudan bağlantılı olan özel sektörün canlandırılmasının yanı sıra Yerli Ürün Koruma Yasası, Tüketicinin Korunması Yasası ve İhracatı Destekleme Yasası'nın uygulanması gerektiğinin altını çizen Muhsin sözlerini şöyle sürdürdü:
“Iraklı üreticiler arasında terörü yaymaya çalışan bu organize suç çetelerinin dış bağlantıları nedeniyle bunu sağlamak mümkün değil. Sonuç olarak Iraklı üreticilerin çoğu, ya komşu ülkelere ya da Güneydoğu Asya ülkelerine gittiler.”
Sorunun kaynak eksikliğinden daha büyük olduğuna işaret eden Muhsin, gerçek sorunun insanların hayatlarını her alanda iyileştirmek için bu kaynakları ve serveti uygun şekilde kullanan iyi bir yönetimin olmadığına işaret etti.  

Kamu maliyesinin yanlış yönetimi sorunu
Iraklı siyasi aktivist Hamza el-Cevahiri, Planlama Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı'nın çeşitli imkanlarıyla ülkenin ihtiyacına göre kaynak dağıtmasından ötürü hatanın kamu maliyesinin yönetiminde yattığını belirterek bundan Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) ve Bağdat’taki bakanlıklardan alttaki memura kadar tüm yetkilileri sorumlu tuttu. Cevahiri şu değerlendirmede bulundu:
“Irak'ın devlet kurumlarındaki yolsuzluk belasından büyük zarar gördüğünü çok iyi biliyoruz. Iraklıların yaşadığı yoksulluğun başlıca nedeni budur. Bu nedenle kamu maliyesi, sürdürülebilir kalkınmaya veya vatandaşa hizmet eden altyapıya asla yönlendirilmeyecek.”

Değerlere ve ahlaka dayalı bir sistemin olmayışı
Kaynak eksikliği sorununun Irak'ın Baas Partisi'nin yönetimi altında olduğu dönemde kaybedilen değerlere ve ahlaka dayalı sistemin geri gelmesine ihtiyaç duyduğunu belirten Cevahiri sözlerini şöyle sürdürdü:
“Vatana ya da aileye değil, Baas Partisi’ne sadakat duyuluyordu. Sadece Baas partisine… Baasçı olmayan bir Iraklının çalışması, okuması, istihdam edilmesi ya da rejime bağlı güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında hizmet etmeye ve partinin onayını almak için büyük fedakarlıklar yapmaya hazır olduğunu ifade etmesi oldukça zordu. Irak'taki değerlere ve ahlaka dayalı sistem bu noktadan yara almaya başladı. Gördüklerimiz ve yaşadıklarımız değerlere ve ahlaka dayalı sistemin yıkılmasının bir sonucudur. Geriye, onun gerçek değerleri yerine sadece söylemleri kalmış ve her şey mübah hale gelmiştir.”

Ülke nüfusundaki doğal artış
Planlama Bakanlığı'nın Bilgi Ofisi Direktörü Abd ez-Zehra tarafından açıklanan 2021 yılı bakanlık verilerine göre Irak'ta yıllık artışın yaklaşık yüzde 3,5 olduğu 10 yıl öncesine göre düşük olan nüfusun doğal artışı, son yıllarda yıllık yüzde 2,5 oldu.

Planlama Bakanlığı verileri
Bakanlığın 2021 yılı verilerine göre Irak’ın nüfusu, yüzde 51’ini oluşturan 20 milyon 810 bin 479’u erkek olmak üzere 41 milyon 190 bin 658 kişiye ulaştı. Toplam nüfusun yüzde 49'unu ise 20 milyon 380 bin 179 ile kadınlar oluşturuyor.
Planlama Bakanlığı Bilgi Ofisi Direktörü Zehra, kaynak kıtlığıyla ilgili olarak da Irak'ın kaynak kıtlığı ile karşı karşıya olmadığını, ancak sorunun bu kaynakların yönetiminde kaynaklandığını söyledi. Irak’ın gerek petrol zenginliği, gerekse tarım, sanayi, turizm ve diğerler alanlar gibi önemli kalkınma sektörleriyle iyi bir ekonomik potansiyele sahip zengin bir ülke olduğunu belirten Zehra, bakanlığın, bu yüzden nüfus artışlarını karşılamak ve kalkınmanın üzerinde bir yük olmaktan çıkarıp faydalı motor güçlere dönüştürmek çerçevesinde 2020 yılında patlak veren yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgının yansımaları ve Irak'ın tanık olduğu değişikliklerle uyumlu birçok politikanın gözden geçirilmesini gerektiren mali kriz nedeniyle daha önce başlattığı ancak durdurmak zorunda kaldığı nüfus artışlarına ilişkin ulusal planı yeniden gözden geçirdiğini kaydetti.

Kalkınma politikaları
Bu geniş kapsamlı politikalar, özel sektörü ortaklık yaparak, başta gençlere iş fırsatları yaratma konusunda teşvik ederek, onu güçlendirerek ve devlet kurumlarındakine benzer şekilde özel sektördeki işçilere gerekli garantileri sağlamak olan bir takım temellere dayanıyor. Sağlık sektörünün iyileştirilmesi ise bu alandaki tesislerin, binaların veya tıbbi personelin şartlarının iyileştirilmesinden geçiyor.
Eğitim alanın geliştirilmesi için de bir takım politikalar oluşturuldu.  Gerek başkent Bağdat gerekse ülkedeki diğer iller, bu alanda hem devlet hem de özel çok sayıda projenin hayata geçirilmesine tanık oldu. Ülkedeki konut krizini ve bu sektördeki boşluğu kapatmak için çalışılması gerektiği de unutulmamalı. En sonuncusu ‘Dari’ (Evim) adlı proje olan konut projelerinin tamamlanmasının ardından bu sektörün önümüzdeki dönemde konut fiyatlarında düşüşe tanık olacağı düşünülüyor. Dari projesinde 15 bin konut yer alırken, dileyen vatandaşlar, Merkez Bankası’ndan ve diğer bankalardan bu konutları satın almakta kullanabilecekleri krediler alabilecekler.

Kovid-19 salgının yansımalarından kurtulma planı
Şarku’L Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı haberde açıklamalarda bulunan Planlama Bakanlığı Bilgi Ofisi Direktör Zehra, bakanlığın Kovid-19 salgının 2021-2023 yılları arasındaki yansımalarından kurtulmak için bir plan uygulamaya koyduğuna dikkati çekti. Iraklı yetkili planın, özel sektörü destekleyen ekonomiyi, sağlık ve eğitim alanında iyileştirmeleri, sosyal dokunun korunmasını, yerinden edilenleri geri dönüşünü ve kadınların güçlendirilmesini amaçlayan sosyal hayat ve bakanlık tarafından yapılan anketlere ve çalışmalara dayanan kalkınma haritasına göre illerdeki kalkınma ile ilgili boşlukları gidermeyi amaçlayan bir takım politikaları içeren konut ekseni olmak üzere üç önemli sac ayağını kapsadığını belirtti.

Irak'ın petrol ihracatı
Irak, Ocak 2022'de 3,619 milyon varil petrol ihraç etti. Petrol fiyatlarındaki artışla birlikte son 10 yılın en yüksek aylık gelirleri elde edildi.

Sürdürülebilirlik
Irak, Başbakan Mustafa el-Kazımi'nin küresel pazara açılmaya yönelik direktiflerinin yanı sıra diğer ülkelerle çeşitli düzeylerde ortaklık ilişkileri geliştirmenin ve dünya ülkeleri ile yeni iletişim kanalları açmanın önemi çerçevesinde, çeşitli ülkelerle ticari ve ekonomik ilişkilerini güçlendirme konusunda oldukça istekli bir ülke olarak ön plana çıkıyor.



Suriye zorlu iki yıllık bir Amerikan sınavı dönemine mi giriyor?

Washington'da, Trump'ın yaptığı gibi Suriye'ye yönelik yaptırımları sonlandırmak konusunda aceleci davranıldığı mı sorgulanıyor (AFP)
Washington'da, Trump'ın yaptığı gibi Suriye'ye yönelik yaptırımları sonlandırmak konusunda aceleci davranıldığı mı sorgulanıyor (AFP)
TT

Suriye zorlu iki yıllık bir Amerikan sınavı dönemine mi giriyor?

Washington'da, Trump'ın yaptığı gibi Suriye'ye yönelik yaptırımları sonlandırmak konusunda aceleci davranıldığı mı sorgulanıyor (AFP)
Washington'da, Trump'ın yaptığı gibi Suriye'ye yönelik yaptırımları sonlandırmak konusunda aceleci davranıldığı mı sorgulanıyor (AFP)

Sevsen Mehenna

Suriye, sahil bölgesindeki kanlı olaylarla ilgili soruşturma raporunu yayınladığı sırada, ABD Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi, ABD'nin Suriye'ye uyguladığı yaptırımları düzenleyen Sezar Yasası'nı yürürlükten kaldırmak yerine, yeniden düzenleyen bir yasa tasarısını onayladı. “Suriye Yaptırımları Sorumluluk Yasası” başlıklı yasa tasarısı, 31 kabul, 23 aleyhte oyla kabul edildi. Bu onayla birlikte, yasa tasarısı yürürlüğe girmesi için geçmesi gereken bir sonraki aşamaya geçiş yaptı.

 

Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu Ortadoğu ve Kuzey Afrika Alt Komitesi Başkanı Cumhuriyetçi Senatör Michael Lawler tarafından 16 Temmuz'da sunulan yasa tasarısı, bankacılık kısıtlamalarını gözden geçirmeyi, kara para aklamayla mücadele imkânlarını artırmayı ve Sezar Yasası'nı kalıcı olarak yürürlükten kaldırmak için insan hakları ile ilgili şartlar koşmayı amaçlıyor. Lawler, tasarının Kongre'nin Suriye'ye yönelik tüm yaptırımları sonlandırmak için benimsemeyi planladığı icraatları gözden geçirmek amacıyla, “azınlıkların ve dini özgürlüklerin korunması ve Captagon ticaretiyle mücadele” çağrısında bulunduğunu belirtti.

Yasa tasarısı neyi öngörüyor?

Ayrıntılı olarak yasa tasarısı, yaptırım muafiyet süresinin 180 günden iki tam yıla uzatılmasını öngörüyor. Ayrıca, ABD yönetiminin Suriye hükümetinin belirtilen koşullara uyumunu iki yıl üst üste veya 2029 sonuna kadar teyit etmesi halinde Sezar Yasası'nın tamamen feshedilmesini de öngörüyor.

Tasarı ek olarak, ABD yönetiminin Kongre'yi Suriye Merkez Bankası'na tanınan düzenleyici ve idari kolaylıklar konusunda bilgilendirmesini gerektiren bir madde de içeriyor. Yasa tasarısı Temsilciler Meclisi Maliye Komitesi'nden geçmiş olsa da, yasalaşmadan önce Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi tarafından incelenmesi ve hem Temsilciler Meclisi'nde hem de Kongre'de nihai olarak oylanması da dahil olmak üzere atılması gereken birkaç adım var.

Bu arada, ABD’deki medya kuruluşları Suriye hükümetini güneyde, özellikle Suveyda şehrinde yaşanan son olaylar nedeniyle eleştirdi. Wall Street Journal başyazısında, “Suriye Özel Temsilcisi Büyükelçi Tom Barrack'ın tekrar tekrar yaptığı merkezileşme yanlısı yorumlar, Suriye hükümetini İsrail'in uyarılarına rağmen Suveyda'ya asker göndermek için yeşil ışık yaktığına inandırdı” ifadeleri yer aldı. Gazete, Kongre'de bazı kişilerin “ABD'nin Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara'yı destekleme konusunda daha fazla temkinli olması gerektiğini” belirttiğine de işaret etti. Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi'nin tasarıyı değerlendirmesinin bir denetim mekanizması oluşturacağı ve Suriye'ye yönelik yaptırımların daha fazlasının sonlandırılması için gereken koşulları belirleyeceği de belirtildi.

Beyaz Saray, Temmuz ayı başlarında Başkan Donald Trump'ın Suriye'ye yönelik yaptırımları sonlandıran bir başkanlık kararnamesi imzaladığını duyurmuştu. Bu başkanlık kararnamesi, eski Suriye devlet başkanı Beşşar Esed, yardımcıları, DEAŞ ve Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt'in “İran'ın vekilleri” olarak tanımladığı gruplara yönelik yaptırımları ise sonlandırmadı.

Peki Finansal Hizmetler Komitesi, Sezar Yasası’nı feshetmek yerine neden yeniden düzenlenmesini onayladı?

Birçok Suriyeli muhalif, Şara'nın Suriye'de iktidara gelmesinden bu yana, Alevileri hedef alan sahil olaylarıyla başlayan, daha sonra Ceramana ve Sahnaya'da ve son olarak Suveyda'da devam eden kanlı olayların hız kesmeden devam ettiğini düşünüyor. Bu nedenle Washington, Şam'ın yeni bir istikrar dönemine doğru ilerlediğine halen şüpheyle yaklaşıyor. Bu sebeple de Kongre Finansal Hizmetler Komitesi, Sezar Yasası'nı yürürlükten kaldırmak yerine “Suriye Yaptırımları Sorumluluk Yasası” başlığı altında yeniden düzenlemeyi tercih ederek iki mesaj verdi; ihlaller devam ettiği sürece Suriye yaptırımlardan muaf tutulmayacaktır. Bununla birlikte Şam hükümeti suçları durdurma, azınlıkları koruma ve bölgesel nüfuz eksenlerinden kurtulma konusunda gerçek bir istek gösterirse, kapı açık kalmaya devam edecektir.

Esed sonrası Suriye’ye yeni Amerikan bakışı

Bu düzenleme, yeni Suriye'nin ne savaş kartlarının ne de barışın ana hatlarının belirlenmediği bir savaş arenası olmayı sürdürdüğü konusundaki Amerikan algısını yansıtıyor. Şara'nın iktidara gelmesinden itibaren, ABD'nin Şam'a yaklaşımı değişti. Washington artık Suriye’de durumu eskisi gibi, devrik cumhurbaşkanına bağlı tek bir blok olarak görmüyor. Aksine, Suriye'yi siyasi değişim ve iç reform belirtileri gösterirse uluslararası sisteme kademeli olarak yeniden entegre edilebilecek bir ülke olarak görüyor. Bu nedenle, Finansal Hizmetler Komitesi, Sezar Yasası'nı feshetmek yerine yeniden düzenlemenin ABD yönetimine siyasi ve ekonomik esneklik sağlayacağını, yaptırımları Suriye'yi tamamen tecrit eden bir kılıç yerine seçici bir baskı aracı olarak kullanmasına olanak tanıyacağını düşündü.

Hızlı ve şaşırtıcı bir öneri

Şam henüz yasa tasarısı hakkında resmi bir açıklama yapmamış olsa da, Suriye-Amerikan Konseyi, Sezar Yasası'nı yeniden düzenleyen yasa tasarısına açıkça karşı çıktığını duyurdu. Bu tasarının yaptırımları örtülü bir şekilde genişlettiği ve yaptırımları tamamen sonlandırma çabalarına doğrudan bir tehdit oluşturduğu konusunda uyardı. Özünde, Suriye'nin istikrar, yeniden inşa ve mültecilerin geri dönüşü yönünde temkinli adımlar atmaya başladığı bir dönemde yaptırım sisteminin daha da güçlendirilmesi anlamına geldiğini belirtti.

Eski ABD Dışişleri Bakanlığı danışmanı ve Cumhuriyetçi Parti üyesi Hazem Ghabra, yasa tasarısının çok hızlı ve ani bir şekilde sunulduğunu söyledi. Güneybatı Suriye'de, özellikle de Suveyda kentinde yaşananların bir sonucu gibi göründüğünü ifade etti. Washington'da, Trump'ın Suriye'ye yönelik yaptırımları aceleyle sonlandırması gibi, yaptırımları sonlandırmakta acele etmek ile ilgili soruların  gündemde olduğunu ve yaptırımların kaldırılmasının temel amacının, siyasi nedenler değil, ekonomik ilerleme ve toparlanmanın önündeki engellerin kaldırılması olduğunu kaydetti.

Sözlerini sürdüren Ghabra, Suriye hükümetinin yurt dışına yönelmek ve uluslararası diplomatik çalışmalara katılmak için gerekli iç, siyasi ve sosyal reform sürecini başlatmak amacıyla attığı adımların ne olduğunu, başka bir deyişle, dış diplomatik aktivizmin, geçen hafta diplomatik faaliyetlerin çoğuyla birlikte kısmen çöken kırılgan bir iç yapıya mı dayandığını sorguladı.

Ghabra, bazı Kongre üyelerinin bir tür denetim uygulanması ve Suriye hükümetine, Suveyda'da yaşananlara yol açan kötü bir yönetimin varlığı halinde kaybedecek bir şeyleri olacağının altının çizilmesinin gerektiğini düşündüklerini belirtti. Buradan hareketle, bu yasayı sunma ihtiyacı, bu soruları ele almanın ve Sezar Yasası’nın yürürlükten kaldırılması sürecini planlamanın bir yolu olarak öne çıktı. Böyle bir yasa yürürlüğe girdiğinde, Dışişleri Bakanlığı ve Hazine Bakanlığı gibi ABD hükümet kurumlarının, Suriye hükümetinin yaptıkları ile yapmadıklarının sürekli ve açıkça tanımlanmış bir şekilde denetlenmesine yönelik çalışmalarını aktifleştirecektir. Oylamadan geçeceğine çok güvenilmese de, bunun ABD’deki siyasetçilerin büyük bir kesiminin düşünce yapısının bir göstergesi olduğu biliniyor.

Suveyda olayları ve etkileri

Sosyal medyada, silahlı kişilerin aralarında Husam Saraya adlı bir ABD vatandaşının da bulunduğu aynı aileden sekiz erkeği, göz altına aldıktan sonra öldürdüklerini gösteren videolar dolaşıma girmişti. ABD Dışişleri Bakanlığı da vatandaşlarından birinin ölümünü doğrulayarak endişelerini dile getirdi ve hesap sorulması çağrısında bulundu. Bu arada, İnsan Hakları İzleme Örgütü, hükümet güçleri de dahil olmak üzere tüm tarafları ihlallerde bulunmakla suçlayan bir rapor yayınladı.

Bu nedenle, özellikle Dürzi azınlığı etkileyen son olaylar, yaptırımların tamamen sonlandırılmasına yönelik herhangi bir tartışmanın engellenmesinde önemli bir rol oynadı. Bu olaylar, yeni hükümetin güvenliği sağlama veya mezhepsel kaosu önleme becerisine dair şüpheci olmak ve daha önce eski rejime atfedilen rastgele tasfiye taktiklerinin devam ettiğinin kanıtı olarak görüldü.

Paris'te yaşayan Suriyeli avukat ve siyasi aktivist Zeyd el-Azm, temsilciler ve Pentagon da dahil olmak üzere Amerikan kurumlarının, yeni rejimin mezhep, din veya etnik kökenlerine bakılmaksızın tüm Suriyelileri kapsayabileceği konusunda kendisine tam ve yeterli bir şekilde güvenemediğini söyledi. “Trump'ın danışmanları ve terörle mücadele yetkilileri aracılığıyla daha ilk günden gözlemlediğimiz de buydu. Yeni geçiş dönemi otoritesine şartlar koşulması gerektiğini, çünkü bu otoritenin diğer Suriyeli unsurlara karşı ihlallerde bulunmayacağının garantisi olmadığını söylediler” dedi.

“Son aylarda, Mart ayında Suriye sahilinde, Nisan ayında Sahnaya'da ve en son Suveyda'da olmak üzere birçok olay yaşandı. ABD'de yeni Suriye makamlarının davranışları konusunda şüpheleri olanlar, şüphelerinde haklıydı. Bu konular, bazı milletvekillerini ve temsilcileri, yeni Suriye makamlarının davranışlarını izlemek için iki yıllık bir süre belirleme konusunu gündeme getirmeye yöneltti.”

Baskı kartı

Hem Cumhuriyetçi hem de Demokrat partilerden etkili Kongre üyeleri, yaptırımları düzenleyerek devam ettirmeyi haklı çıkarmak için medyadaki haberleri ve insan hakları ihlalleri ve cinayetlerle ilgili raporları gerekçe gösteriyorlar. Sivilleri korumadaki tam yetersizlikler göz önüne alındığında, yaptırımların garantiler olmadan kaldırılmasının, Amerikan hükümetinin suç ortağı sayılmasına yol açacağını savunuyorlar. Düzeltilen yasa, yaptırımların herhangi bir şekilde hafifletilmesinin, ister silahlı gruplar ister Suriye güvenlik güçleri olsun, suç işleyenler için gerçek bir hesap sorma mekanizmaları kurulması ile bağlantılı olduğunu vurgulayan maddeler ekledi.

Suriye güçleri Suveyda'ya girmedi

ABD'nin Suriye ve Lübnan Özel Temsilcisi Tom Barrack, Suveyda'daki olaylara atıfta bulunarak yaşanan korkunç olaylardan dolayı Suriye hükümeti hesap vermelidir dedi ve Suriye'deki azınlıkların yönetime entegre edilmesi çağrısında bulundu.

Ülkesinin “Suveyda'daki gelişmelere belli bir ölçüde endişe, acı ve yardımla karşılık verdiğini” belirten Barrack, ülkesinin “düşmanca koşulların bulunduğu hiçbir yere daha fazla asker göndermeyeceğini” ekledi.

Associated Press, Barrack'ın “İsrail'in Suriye'ye müdahalesi çok kötü bir zamanda gerçekleşti... Ülkeyi birleştirmek için mevcut Suriye makamlarıyla birlikte çalışmak dışında alternatif bir plan yok” dediğini ve “Suriye ve İsrail arasında deklare edilen ateşkesin yalnızca Suveyda ile ilgili bir anlaşma olduğunu” belirttiğini aktardı.

Şarku’l Avsat’ın Reuters'tan aktardığı röportaja göre Barrack “mevcut hükümete uygulanabilir bir alternatifin ve alternatif bir planın olmaması durumunda risklerin yüksek olduğunu, Suriye hükümetinin başarısız olması halinde, onu kasıtlı olarak devirmeye çalışanlar olacağını, ancak asıl sorunun neden olacağını” belirtti. Suriye'nin Libya veya Afganistan gibi bir felaket senaryosu ile karşı karşıya kalma olasılığı ile ilgili soruya ise ABD Özel Temsilcisi, “evet, hatta belki daha kötüsü de olabilir” yanıtını verdi.

Sivil barış kurumunun yeniden kurulması

Avukat Zeyd Azm, Suriye'de sivil barışı koruyan bir kurumun, yani ordunun yeniden kurulması gerektiğini söyledi. “18 aylık bir geçiş dönemi belirleyen BM’nin 2254 sayılı kararına geri dönmeliyiz. Bu ideal olmasa da, Şara’ya verilen beş yıllık süreden çok daha iyi” dedi.

Yine bazıları, ABD'nin Sezar Yasası’nı yürürlükten kaldırmak yerine düzenlemeyi onaylayarak, yeni Suriye hükümetine ihlalleri durdurması ve milisler üzerinde devlet kontrolünü sağlaması için baskı yapmaya çalıştığını düşünüyor. Bunun amacı, Suriye'nin tamamen tecrit edilmesini önlemek ve böylece tamamen Rusya, Türkiye ve İran'ın bölgesel nüfuz alanına dönüşmesini engellemektir. Son olaylar, yaptırımların sürdürülmesini meşrulaştırmak için siyasi bir koz olarak kullanılıyor ve her türlü ekonomik rahatlama, sivilleri ve azınlıkları korumak ve daha kapsayıcı bir siyasi sistem inşa etmek için atılacak somut adımlara bağlanıyor. Bunun dışında Sezar Yasası’nın tamamen yürürlükten kaldırılması Suriye ve müttefiklerine verilecek karşılıksız bir armağan olacaktır.