BM’den Libya’da ‘paralel hükümetler kurulmasına’ karşı uyarı

BM Genel Sekreteri’nin Libya Özel Danışmanı Stephanie Williams. (AFP)
BM Genel Sekreteri’nin Libya Özel Danışmanı Stephanie Williams. (AFP)
TT

BM’den Libya’da ‘paralel hükümetler kurulmasına’ karşı uyarı

BM Genel Sekreteri’nin Libya Özel Danışmanı Stephanie Williams. (AFP)
BM Genel Sekreteri’nin Libya Özel Danışmanı Stephanie Williams. (AFP)

BM Siyasi İşler ve Barış İnşası Genel Sekreter Yardımcısı Rosemary DiCarlo 16 Mart’ta Birleşmş Milletler Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) Libya’daki yürütme otoritesinin kontrolü üzerindeki çatışma krizinin, ülkenin istikrarsızlaşmasına ve paralel hükümetlerin kurulmasına yol açabileceğini söyledi.
Reuters haber ajansının aktardığına göre DiCarlo, Libya’nın şu an ‘kurumlarının bir kez daha bölünmesini ve son iki yılda elde edilen kazanımları heba edilmesini tehdit eden’ yeni bir siyasi kutuplaşma karşı karşıya olduğunu söyledi.
Libya’daki siyasi kriz geçen aralık ayında yapılması planlanan seçimlerin gerçekleştirilememesinin ardından derinleşti. Seçimler, NATO destekli, 2011 ayaklanmasının ardından yıllarca süren kaos ve savaştan sonra ülkeyi yeniden birleştirmeyi amaçlayan barış sürecinin bir parçasıydı.
Parlamento, seçimleri denetlemesi gereken geçici Birlik Hükümeti’nin görev süresinin sona erdiğini duyurdu ve bu ay yeni başbakan olarak Fethi Başağa’yı atadı. Ancak Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, iktidarı devretmeye karşı çıktı. Bu durumsa her iki taraftan silahlı grupların başkent içinde ve çevresinde güçlerini seferber etmesine neden oldu.
DiCarlo, konuya ilişkin yaptığı açıklamada “Libya’nın batısında tehdit dilinin arttığını, siyasi gerginliğin tırmandığını ve silahlı gruplar arasındaki yandaşlığın bölündüğünü gördük” dedi. Yetkili, Libya’da iç hat uçuşlarının askıya alınması ve her iki tarafı destekleyen güçlerin geçen hafta başkente doğru hareket etmesi de dahil olmak üzere endişe verici gelişmeler yaşandığını vurguladı.
Diğer yandan Devlet Yüksek Konseyi’nin anayasal düzenlemeyi hazırlamakla görevli komitesi, 16 Mart'ta Yüksek Konsey'in başkan ve başkan yardımcısı ile görüştü. Konseyin medya ofisine göre komitenin ilk toplantısında, Temsilciler Meclisi'nin diğer ilgili komitesi ile görüşmesinde odaklanması gereken temel başlıklar gündeme geldi. Toplantıda ayrıca çalışmaların bir an önce ve eksiksiz olarak tamamlanması için iki komitenin faaliyetlerini engelleyebilecek tüm sorunlar ve bunların nasıl aşılabileceği ele alındı.
BM Genel Sekreteri’nin Libya Özel Danışmanı Stephanie Williams tarafından Libya konusunda başlatılan bir BM girişimi doğrultusunda Temsilciler Meclisi’nin, tarihi henüz kararlaştırılmamış olan Libya seçimlerinin dayandırılacağı anayasal bir temel oluşturmak için Yüksek Konsey komitesine benzer bir komite oluşturması bekleniyor.
Temsilciler Meclisi geçen ay onayladığı yol haritasına bağlılığını koruyor. Yol haritası, her iki konseyden de benzer bir komitenin anayasa taslağını değiştirip referanduma sunmasını öngörüyor.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.