ABD, Libya’ya 2011 ayaklanmasının akabinde çalınan dokuz antik eseri iade ettihttps://turkish.aawsat.com/home/article/3568491/abd-libya%E2%80%99ya-2011-ayaklanmas%C4%B1n%C4%B1n-akabinde-%C3%A7al%C4%B1nan-dokuz-antik-eseri-iade-etti
ABD, Libya’ya 2011 ayaklanmasının akabinde çalınan dokuz antik eseri iade etti
Libya Hükümeti Eski Eserler Dairesi, ABD makamlarının Libya'dan çalınan bir grup antika eseri iade etmesi münasebetiyle bir tören düzenledi (Reuters)
Trablus/Şarku’l Avsat
TT
TT
ABD, Libya’ya 2011 ayaklanmasının akabinde çalınan dokuz antik eseri iade etti
Libya Hükümeti Eski Eserler Dairesi, ABD makamlarının Libya'dan çalınan bir grup antika eseri iade etmesi münasebetiyle bir tören düzenledi (Reuters)
Libya makamları, ABD'nin Libya'dan kaçırıldıktan sonra Trablus'a iade ettiği mezar stelleri, kavanoz ve çanak çömlek parçaları da dahil olmak üzere dokuz eseri teslim aldıklarını bildirdi.
Tüm parçalar yasadışı bir şekilde kazılıp çıkarılmış ve ABD’ye gönderilmişti. Ancak parçalar New York'taki Manhattan Bölge Savcılığı Ofisi ile çalışan arkeologlar tarafından tespit edildi ve Trablus'taki Libya Müzesi'ne iade edildi.
Libya Hükümeti Eski Eserler Dairesi Başkanı Muhammed Ferec Muhammed, geri alınan parçalar için “Müzelerden çalınmadılar ve bizde kayıtlı değillerdi. Ancak özel bir şekle sahip oldukları için geri alma süreci bir nevi basit geçti” dedi.
Libya'ya iade edilen en büyük parçalar arasında dört mezar steli ve heykeltıraşın yüzünden süzülüp gidiyormuş gibi narin bir peçe işleyerek yaptığı bir büst de dahil olmak üzere mermer büstler yer alıyordu.
Toprak kaplar arasında desenli kavanozlar da vardı. Tüm parçalar, 1969 yılında devrilen Kral İdris'in Trablus'un merkezindeki sarayında bulunan ve 2011 ayaklanmasından bu yana halka kapalı olan müzede bulunuyor.
Libya’nın, çok sayıda arkeolojik alanı ve müzelerinin sahip olmakla övündüğü eski hazineleri var. Ülke bir zamanlar Roma İmparatorluğu'nun önemli bir parçasıydı ve muhteşem kıyı kalıntılarına ev sahipliği yapıyordu. Ancak Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) tarafından desteklenen 2011 ayaklanmasını takip eden kaos yıllarında, çeşitli yerlerde kazı yapan hazine avcıları tarafından pek çok antika parça çalınmış ve bazı müzeler yağmalanmıştı.
ABD'nin 2003'te Irak'ı işgal etmesinin ardından ve Suriye'de 2011'deki ayaklanmanın akabinde savaş patlak verdiği sırada büyük antika parçaların yağmalanmasından sonra, militan gruplar antika ticareti yaparak büyük paralar topladı. Bu durum polis müdahalesini daha da artırdı.
Birleşmiş Milletler (BM) Bölgelerarası Suç ve Adalet Araştırmaları Enstitüsü Direktörü Antonia Marie de Meo konuya ilişkin yaptığı açıklamada “Kültürel antika parçalarını geri iade etme süreci inanılmaz derecede karmaşıktır. Ciddi bir ortaklık yapılması gerekiyor. Bu vakada ABD makamlarıyla bir ortaklık söz konusuydu” ifadelerini kullandı.
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
Lübnan genelinde Hizbullah çağrı cihazları ve telsizlerine yönelik eşi benzeri görülmemiş güvenlik ihlali ve salı ile çarşamba günleri binlerce eş zamanlı patlama, kişisel cep telefonlarının ne kadar tehlikeli olduğu ve nasıl uzaktan patlatılabildiği konusunda birçok soruyu gündeme getirdi.
Cep telefonu bataryaları son derece yanıcı kimyasallardan üretilir, ancak bir kontrol ünitesi doğrudan bataryaya bağlıdır ve bataryayı güvende tutmak için özel bir yazılımla donatılmıştır.
DeepSAFE Technology'nin kurucusu ve McAfee, Intel ve Nokia'da güvenlik ve koruma araştırmaları eski başkanı olan Ahmed Sallam'a göre bu kontrol ünitesi, en önemlisi tüm üniteyi bataryanın sıcaklığını ateşleme noktasına yükseltebilecek kötü amaçlı yazılım içeren başka bir ünite ile değiştirmek olan çok sayıda hackleme yöntemi ile kötü niyetli olarak manipüle edilebilir. Bu, Lübnan vakasında olduğu gibi belirli cihazları hedef almak için yapılabilir.
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarında hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninden (AFP)
Şarku’l Avsat'a konuşan Sallam, “Kötü niyetli bir şekilde üretilebilen bataryalar da var. Bunlar ya sıcaklığı belirli bir dereceye yükselterek ya da patlatma sistemini harekete geçiren bir ünite aracılığıyla ateşlenebilen patlayıcı maddeler içerirler. Tüm bunlar, radyo dalgaları ya da herhangi bir kablosuz elektrik dalgası yoluyla uzaktan sinyal alabilen harici bir iletişim ünitesi ile bataryaya içeriden bağlı çok küçük bir kontrol ünitesi yerleştirilerek yapılabilir” ifadelerini kullandı.
Sallam sözlerini şöyle sürdürdü: “Dış dünya ile iletişim olmasa da patlamalar senkronize edilebilir. Kötü amaçlı yazılım, tıpkı saatli bombaların çalıştığı gibi, tüm patlamaların aynı anda gerçekleşmesi için belirli bir anı bekleyebilir.”
Los Angeles'taki California Üniversitesi Kimya Bölümü'nde yardımcı doçent olan ve pil geliştirme ve üretiminde uzmanlaşmış bir ABD şirketi olan Nanotech Energy'nin bilim ve teknoloji şefi Maher el-Kady, “Lübnan'daki patlamalar tesadüfen değil, kasıtlı olarak meydana geldi. Büyük olasılıkla cihazlara uzaktan etkinleştirilen bir kontrol devresi yerleştirilmişti. Bu da patlamaların senkronizasyonunu açıklıyor” şeklinde konuştu.
Lübnan Ordusu tehlikeli gördüğü telsiz ve çağrı cihazlarını imha etmek üzere topluyor. (AFP)
Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan el-Kady, “Herhangi bir bataryanın patlamasına yol açabilecek birkaç mekanizma vardır. Bunlardan ilki, mobil cihazın ya da elektrikli otomobilin bataryaya metal bir cismin girmesine yol açan bir kazaya maruz kalması ya da batarya parçalarının sıkışmasına ve parçalarının tahrip olmasına yol açan yüksek orandaki basınç yahut da bataryanın yüksek bir yerden düşerek parçalarının tahrip olmasıdır. İki olasılık daha var: Birincisi bataryanın sıcaklığının çok yüksek oranlara çıkmasına neden olarak patlamasına yol açan harici bir katalizörün varlığı ve ikincisi de bataryanın içindeki pozitif terminalin negatif terminale bağlanmasına yol açan harici bir etkileyicinin varlığıyla ilgili” ifadelerini kullandı.
Uzmanlara göre cep telefonları hacklenebilir. Ayrıca üretim ya da tedarik aşamalarından herhangi birinde ya da internet üzerinden erişilerek patlatılmak üzere içlerine kötü niyetli yazılımlar entegre edilebilir.
El-Kady, kasıtlı bir dış neden olmaksızın, üretim hataları nedeniyle bir pilin patlama olasılığının 10 milyon pil başına bir pili geçmediği konusunda kamuoyuna güvence verirken, pillerin 150 santigrat derecenin üzerine çıkabilen yüksek sıcaklıklara dayanmasını sağlamak için titiz testler yapıldığını da belirtti. Ancak bu durum, çağrı cihazlarında ve modern mobil cihazlarda bulunan lityum-iyon pilleri ‘saatli bomba’ olarak tanımlamasına engel olmadı. “Pil patlamalarının neden olduğu hasar, pilin boyutuna ve kullanıcının konumuna veya insan vücudunun hayati organlarından herhangi birine ne kadar yakın olduğuna bağlıdır” diyen el-Kady, elektrikli arabalar söz konusu olduğunda durumun daha da kötüleşeceğini, çünkü batarya boyutlarının bir cep telefonu bataryasının 5 bin ila 7 bin katına ulaşabileceğini belirtti.
Tedarik zincirleri
Yaşananların tekrarlanmasının nasıl önlenebileceği konusunda ise Sallam, tedarik zincirinin güvence altına alınması gerektiğine işaret ederek, Lübnan'a gelen cihazlarda olası değişiklikleri kontrol etmenin ve içlerine yeni bileşenler yerleştirilip yerleştirilmediğini test etmenin birçok yolu olduğunu açıkladı.
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
Teknik olarak, hassas bir terazi kullanılarak, ne kadar küçük olursa olsun cihazın ağırlığındaki herhangi bir değişiklik tespit edilebilir, böylece üzerinde herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığı anlaşılabilir. Bu hassas terazi, başta batarya olmak üzere her bir birimin ağırlığını doğru bir şekilde hesaplamak için kullanılmalıdır. X-ray ve CT Scan gibi radyolojik cihazların yanı sıra patlayıcılar için kimyasal tespit üniteleri de kullanılabilir ve tüm bu teknik araçlar genellikle havaalanlarının içinde kullanılır. “Lübnan örneğinde meselenin ele alınışında büyük bir güvenlik açığı olduğunu düşünüyorum” diyen Sallam, herhangi bir patlayıcı maddenin varlığını ya da yokluğunu teyit etmek için kullanılabilen teknolojilerin mevcut olduğunu vurguladı.
Çağrı cihazı patlamalarının kurbanları (AP)
Medya kuruluşlarına göre, Lübnan'daki çağrı cihazları Tayvanlı bir şirket tarafından tasarlanmış ve Avrupa'da bilinmeyen başka bir şirkete üretim lisansı verilmişti. Bu nedenle üretim güvenliği ve uygulama kalitesi ile ilgili konular tespit edilememiş olabilir.
Genel olarak çağrı cihazları, ister alıcı uçta tek yönlü bir bağlantı olsun, ister alıcı ve verici uçta iki yönlü bir bağlantı olsun, iletişim sürecini kontrol etmek için bir sunucuya ihtiyaç duyar. Ancak Sallam'a göre bu sunucular veri tabanlarına sahip ve genellikle siber saldırılara ve hacklere karşı savunmasız olan dijital işletim sistemlerini çalıştırıyor.
“Çağrı cihazları tedarik zinciri boyunca değiştirilebilir, aynı şey sunucular için de geçerli olabilir” diyen Sallam, cihazların kendilerinin de değiştirilebileceğini ve üretim süreçleri ya da nakliye ve tedarik zincirleri sırasında ‘kötü niyetli’ yazılımlar eklenebileceğini açıkladı.
