Irak’ı toz fırtınası vurdu

Irak’ın başkenti Bağdat’ta çıkan toz fırtınası tüm sokakları ve caddeleri etkisi altına aldı. (Irak Haber Ajansı)
Irak’ın başkenti Bağdat’ta çıkan toz fırtınası tüm sokakları ve caddeleri etkisi altına aldı. (Irak Haber Ajansı)
TT

Irak’ı toz fırtınası vurdu

Irak’ın başkenti Bağdat’ta çıkan toz fırtınası tüm sokakları ve caddeleri etkisi altına aldı. (Irak Haber Ajansı)
Irak’ın başkenti Bağdat’ta çıkan toz fırtınası tüm sokakları ve caddeleri etkisi altına aldı. (Irak Haber Ajansı)

Irak’ın birçok bölgesinde dün yeni bir toz fırtınası daha koptu. Toz fırtınası, siyasi güçlerin hükûmet kurma çabalarının sekteye uğraması sonucu aylardır ülkede etkili olan siyasi fırtınanın da adeta bir uzantısı gibiydi.
Dünkü fırtına son haftalardakine benzer, neredeyse sürekli görülenlerin devamı niteliğindeydi. Fırtına, binlerce kişinin rahatsızlanmasına sebep oldu. Sağlık yetkilileri yaralananları tedavi etmek için seferber olurken fırtınalar ayrıca Bağdat Uluslararası Havalimanı’nda uçuşların askıya alınmasına yol açtı.
Sivil Havacılık Otoritesi sözcüsü Cihad el-Divan şu açıklamada bulundu:
“Bağdat Havalimanı’ndaki tüm uçuşların kötü hava koşulları nedeniyle askıya alınmasına karar verildi. Bu durum, hava şartları düzelene kadar devam edecek.”
Sözcü ayrıca önlemin, yolcuların ve personellerin güvenliği için alındığına dikkat çekti.
Toz fırtınalarının yoğunluğu bölgeden bölgeye değişiyor. Fırtınalar bazı bölgelerde ciddi görme sıkıntısına neden olarak vatandaşların hayatını felç etti. Bağdat’ın bazı kesimlerinde ise sokaklar boşaldı.
Hava ve çevre uzmanları, ülkeyi yıllardır etkisi altına alan çölleşme ve zayıf toprak örtüsü sorunlarını şiddetlendiren yağışlardaki azalma ve kuraklığın ve toz fırtınalarının artmasına önemli ölçüde katkıda bulunan faktörler olduğunu düşünüyor.
İklim uzmanı Ali el Musavi konuya dair şunları söyledi:
“Şafak vakti ülkeyi vuran hafif ve orta şiddetteki toz dalgası, rüzgârın kuzeybatıya ilerlemesi sonucunda Anbar’ın merkezi Selahaddin’i ve Musul’un güneyini tehdit eder hale geldi. Soğuk hava cephesinin kuzeybatıdan Irak topraklarına girmesi sonucu rüzgarın hızı saatte 55 kilometreyi aştı.”
Anbar Valiliği bir süre önce, toz fırtınasının Kerkük, Musul’un bazı bölümleri ve Kürt bölgesindeki Erbil ve Süleymaniye şehirlerine ek olarak başkent Bağdat da dahil olmak üzere ülke merkezindeki tüm şehirleri etkileyeceği yönünde uyarı yapmıştı.
El-Musavi duruma dair açıklamasında “Selahaddin, Diyala ve kuzeydoğu Anbar’da toz fırtınasının yoğun olması, diğer şehirlerde de tozun hafif ve yarı orta yoğunlukta olması bekleniyordu.”
El-Musavi ayrıca, Musul’un güneyinde ve Irak-Suriye sınırına yakın bölgelerde ikinci bir orta yoğunlukta toz dalgası görüldüğünü belirterek önümüzdeki birkaç saat içinde toz dalgalarının Selahaddin, Diyala ve Kerkük’ün güneyini etkilemesi ihtimali bulunduğuna işaret etti.
Meteoroloji dün, toz fırtınasının hafta sonuna kadar şiddetini artırmaya devam etmesinin beklendiğini kaydetti.
Sivil Savunma Müdürlüğü dün, toz fırtınalarına karşı koymak için bir dizi tavsiye ve talimat yayınlayarak ‘yerleşim alanları içinde olsa bile, yoğun tozlu yollarda hareketin mümkün olduğunca azaltılması ve hareket ederken son derece dikkatli ve tedbirli olunması’ çağrısında bulundu. Açıklamada “Özellikle dış yollarda araç kullanırken çok dikkatli olun ve gerekli tüm ışık ve sinyalleri kullanın” denildi.
Müdürlük, ‘evlerde ve hastanelerde astım krizi geçirenler için özel ilaçlar hazırlanması, evin dışında hava süpürgesi çalıştırılması ve toz girişini azaltmak için evlerin tüm pencere ve kapılarının tamamen kapatılması gerektiğini’ vurguladı. Kurum ayrıca solunum sistemini korumak için toz fırtınası sırasında maske takılmasını ihmal etmemek gerektiğini belirtti.



Bir gözü savaşta, diğer gözü kaderinde olan Gazze’nin ‘kafa karışıklığı’

Hamas'a göre Gazze'de ateşkes umutları giderek azalıyor (AFP)
Hamas'a göre Gazze'de ateşkes umutları giderek azalıyor (AFP)
TT

Bir gözü savaşta, diğer gözü kaderinde olan Gazze’nin ‘kafa karışıklığı’

Hamas'a göre Gazze'de ateşkes umutları giderek azalıyor (AFP)
Hamas'a göre Gazze'de ateşkes umutları giderek azalıyor (AFP)

İzzettin Ebu Ayşe

ABD Başkanı Donald Trump, İsrail'in İran'a karşı başlattığı saldırıdan önce, ABD, İsrail, Hamas ve İran arasında Gazze konusunda geniş kapsamlı müzakereler yürütüldüğünü açıklamıştı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da Gazze'de tutulan rehinelerin durumuyla ilgili ciddi ilerlemeler kaydedildiğini doğruladı.

Ancak İsrail'in İran'a sert bir askeri darbe indirmesi, Gazze meselesinin çözülmesine ve ateşkes anlaşmasına varılmasına katkıda mı bulunacak, yoksa bölgedeki ateşkes müzakerelerini olumsuz yönde mi etkileyecek?

Darbe öncesi çabalar

İsrail, İran'ı 7 Ekim 2023 saldırılarını finanse etmekle suçluyor. Bu suçlamayı dayandırdığı nedenlerden biri Hamas Hareketi’nin Tahran'ın bölgedeki uzantılarından biri olarak görmesi ve Hamas ile İran arasında uzun soluklu ve güçlü ilişkiler olmasıdır.

Mevcut bilgilere göre ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff ve Filistin asıllı Amerikalı akademisyen ve siyasi aktivist Bishara Bahbah, İsrail İran'a ağır bir darbe indirmeden önce, ABD ile İran arasında İran’ın nükleer programına ilişkin müzakerelerle eş zamanlı olarak Gazze konusunda bir anlaşma metni üzerinde çalışmalarını yoğunlaştırmışlardı. Bu çabalar, ABD ile İran arasındaki müzakerelerle eş zamanlı olarak yürütülüyordu.

İsrail'in İran'a yönelik askeri saldırısı öncesinde, arabulucular Katar ve Mısır, ABD ile Gazze ve İran meselelerine dair görüşmeler yaptılar. Mısır Dışişleri Bakanı Bedir Abdulati, Washington ile Tahran arasındaki müzakerelerin gelişmeleri ve Gazze'deki savaşı sona erdirecek bir anlaşmaya varılması için Witkoff ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi.

Tüm bu çabalar, Katar'ın Witkoff'un ateşkes önerisine ilişkin yenilikçi ve değiştirilmiş bir formül sunmasının ardından gerçekleşti. O sırada Hamas'ın geçici lideri Halil el-Hayya, "Gazze'deki savaşı durdurmaya yönelik bir dizi fikir aldık. Witkoff'un önerisine açığız. Ancak savaşı kalıcı olarak sona erdirmek ve İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesini sağlamak için daha güçlü güvenlik garantileri gerekiyor” açıklamasında bulundu.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia'dan aktardığı habere göre bu çabalar Tahran'ın doğrudan bilgisi dahilinde gerçekleştirildi. Trump, ilk kez Gazze'de ateşkes dosyasına doğrudan müdahale ederken bunu, “Gazze şu anda bizim, Hamas ve İsrail arasında yürütülen büyük müzakerelerin ortasında ve İran da bu müzakerelere katılıyor. Gazze'de neler olacağını göreceğiz. Rehineleri geri almak istiyoruz” şeklindeki heyecan verici açıklamasıyla duyurdu.

Ardından Netanyahu, esir takası ve Gazze'deki ateşkes müzakerelerinde önemli ilerleme kaydedildiğini söyledi ve ardından üst düzey bakanlarıyla bir toplantı yaptı. İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Sa'ar, rehinelerle ilgili anlaşmayı sağlamaya kararlı olduklarını ve ilerleme kaydedildiğini söyledi.

İsrail şartlarını koyuyor

Ancak İsrail'in İran'a saldırmasının ardından Gazze dosyasıyla ilgili tüm bu gelişmelere endişeyle bakılırken, Hamas bu eksene olan bağlılığını yeniden teyit etti ve tutumunda değişiklik yapmadı. Hamas liderlerinden İzzet Rişk, İsrail'in İran'a yönelik saldırısının tehlikeli olduğunu, bölgede patlamaya yol açabileceğini ve bunun Netanyahu'nun bölgeyi açıkça bir savaşa sürükleme konusundaki kararlılığını yansıttığını söyledi.

İsrail'in saldırısı, Gazze'deki savaşın gidişatını etkiliyor. Siyasi ve askeri gözlemciler, savaşın gidişatı ve ateşkesin Tahran ile Tel Aviv arasındaki askeri gelişmelere bağlı olarak değişebileceğini ve bir anlaşmaya varılabileceği gibi, tarafların tutumlarının sertleşebileceğini belirtiyorlar.

Siyasi araştırmacı Macid Ebu Herbid, değerlendirmesinde şunları söyledi:

“İsrail, bölgede zaferler kazandığına ve İran'a karşı ezici bir galibiyet elde ettiğine inanıyor. Bu durum Netanyahu'yu, kazanan tarafın şartları belirlediği kuralına göre şartlarını ve taleplerini sertleştirmeye iten bir coşkuya kapılmasını sağlarken Gazze konusunda yenilgiye uğradığına inandığı Hamas'ın bu şartlara uyması gerektiğini düşünüyor.”

Ebu Herbid, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Hamas her şeyi kaybettiğini düşünüyor olabilir ve bu yüzden tek seferde kapsamlı bir anlaşma imzalamakta ısrarcı bir tutum sergileyebilir. Bu durum toprak üzerindeki kontrolünü kaybettikten sonra kaybedecek başka bir şeyi kalmadığından kaynaklanıyor."

Ebu Herbid'e göre İsrail'in İran'a yönelik saldırıları Gazze dosyası üzerinde hızla etkili olmayacak. Yani ne Hamas ateşkes için acele edecek ne de İsrail anlaşmaya varmak ve rehinelerin serbest bırakılması için acele edecek. Siyasi araştırmacı, her iki tarafın da önceliklerini değiştirmek için Tahran'daki çatışmalardaki gelişmeleri beklediğini belirtti.

“İran ateşkesi engelleyebilir”

Askeri bilimler alanında öğretim görevlisi Muaviye Vasif ise İsrail ile İran arasındaki gerginliğin Gazze'deki ateşkes sürecine hizmet etmediğini söyledi. Vasif’e göre Netanyahu, Tahran'ı vurma planlarıyla meşgulken, Hamas durumu izliyor ve müzakere edecek birini bulamıyor. Bu yüzden Gazze'deki durum olduğu gibi kalabilir.

Vasif, değerlendirmesini şöyle sürdürdü:

“Trump'ın açıkladığına göre İran, İsrail ile Hamas arasında Gazze konusunda yürütülen görüşmelere dahil olduğundan, herhangi bir öneriyi reddederek Hamas’ı etkileyecektir. Ayrıca ABD ile yürüttüğü görüşme ve müzakerelerde şartlarını sertleştiriyor ve bunları hiçbiri, kısa süreliğine de olsa bir ateşkese varılmasını isteyen Gazze halkının yararına olmayacak.”

Hamas'ın şu anda zayıf bir konumda olduğunu ve Tel Aviv'in İran'la savaşla meşgul olması nedeniyle İsrail'e Gazze'de ateşkes için baskı yapamayacağını söyleyen Vasif, Tahran'daki gerginliğin Gazze'deki çatışmaları hafifletebileceğini, ancak Netanyahu'nun şu anda zafer kazandığına inandığı için ateşkes görüşmelerini etkilemeyeceğini belirtti.

Güvenlik araştırmacısı Vail el-Mubeyyed ise farklı bir görüşe sahip. İsrailli bakanların İran'a yönelik saldırıyla meşgul oldukları bir ortamda Netanyahu'nun Gazze'deki ateşkes dosyasını gündeme getirebileceğini söyleyen Mubeyyed, “Tel Aviv hükümetindeki aşırı sağcı bakanlar İsrail'in Tahran'a yönelik saldırılarıyla meşguller ve şu an Gazze ile ilgili hiçbir şeye karşı çıkmıyorlar. Bu yüzden yakında Gazze'de bir ateşkes sağlanabilir” değerlendirmesinde bulundu.

Hamas ne düşünüyor?

Hamas'a göre Gazze'de ateşkes umutları yok oluyor. Hamas liderlerinden İzzet Rişk, İsrail'in İran'a yönelik saldırısının Gazze'deki sükuneti bozduğunu, Netanyahu'nun kibirli bir tavır sergilediğini ve Gazze'deki krizi kasıtlı olarak derinleştirerek bölgedeki gelişmelerle ilişkilendirdiğini söyledi.

İran’a yönelik saldırının Gazze'ye bazı yansımaları söz konusu ve Netanyahu, Hamas'ın müzakere turlarında gösterdiği esnekliğe rağmen savaşı sona erdirmek istemiyor. İsrail'e göre Gazze'deki savaşın sona ermesi bölgesel meselelerle ilişkili ve Tel Aviv bölge haritasını kendi istediği şekilde yeniden çizmeyi planlıyor. Gazze'de olanlar da bu planın sadece bir parçası.