İspanya Başbakanı Sanchez ve Danimarka Başbakanı Frederiksen Kiev’de temaslarda bulundu

İspanya Başbakanı ve Danimarkalı mevkidaşı Kiev'de (AP)
İspanya Başbakanı ve Danimarkalı mevkidaşı Kiev'de (AP)
TT

İspanya Başbakanı Sanchez ve Danimarka Başbakanı Frederiksen Kiev’de temaslarda bulundu

İspanya Başbakanı ve Danimarkalı mevkidaşı Kiev'de (AP)
İspanya Başbakanı ve Danimarkalı mevkidaşı Kiev'de (AP)

İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen dün Ukrayna'nın başkenti Kiev'e gitti. İki lider başkentte Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ile bir araya geldi.
Kiev ziyaretinde açıklamalarda bulunan İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in başlattığı savaşın neden olduğu dehşet ve vahşet karşısında derinden etkilendiğini söyledi. İspanya Başbakanı ayrıca, Ukrayna halkının kendini savunmasında ‘Avrupa’nın sağlam dayanışmasına’ vurgu yaptı.
Sanchez ve Frederiksen, Kiev'e yaptıkları ziyaret kapsamında, başkent yakınlarındaki Borodyanka kasabasına da gittiler.
İspanya Başbakanı, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, ‘Ukraynalıların Rus işgaline karşı koyma ve topraklarını savunmadaki cesaretine’ olan hayranlığını dile getirdi. Sanchez ayrıca, İspanya'nın Ukrayna'ya en büyük askeri teçhizat ve silah sevkiyatını gönderdiğini duyururken, 200 tondan fazla silah, mühimmat ve zırhlı araç taşıyan lojistik destek gemisi ‘Isabel’in Polonya limanına doğru yola çıktığı belirtildi.
Danimarka Başbakanı, ise ülkesinin Ukrayna'ya askeri ve insani yardım sağlamaya devam edeceğini açıkladı.
Avrupa'nın ülkesine verdiği desteğe teşekkür eden Zelenskiy, gerekli yardımın bir an önce sağlanması halinde Rus saldırganlığına karşı zaferin yakın olduğunu vurguladı.

Almanya’ya Ukrayna tepkisi
Öte yandan Rusya-Ukrayna savaşında Almanya'nın tutumu eleştiri konusu olmaya devam ediyor. Berlin, Rusya'ya uygulanan Batı yaptırımlarına petrol ve doğalgazı dahil etmeyi reddetmekte ısrar ediyor. Almanya hükümeti ayrıca Ukrayna silahlı kuvvetlerine ağır silah tedarikinde de yavaş adım atıyor. Tüm bunlar Avrupalı ve Batılı müttefiklerinin Berlin'e karşı giderek artan bir hoşnutsuzluk duygusuna neden oldu. Bu bağlamda Ukraynalı yetkililer Alman Şansölyesi Olaf Scholz'un konumundan duydukları hayal kırıklığını dile getirdiler.
Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel, dün akşam Ukrayna Devlet Başkanı ile Kiev'de düzenlediği ortak basın toplantısında Almanya’nın tutumu konusunda yorum yapmaktan kaçındı. Michel, "Avrupa yaptırımlarının er ya da geç Rusya'dan petrol ve gaz tedarikini içereceğine yönelik tam bir kanaate sahibim" dedi.
Avrupa Konseyi Başkanı, “Kremlin'in Avrupalı ortakları ayırma çabalarına rağmen, üye devletler, Rusya'ya karşı şimdiye kadar 5 yaptırım paketi ve birliğin kuruluşundan bu yana ilk kez üçüncü bir ülkeye silah gönderilmesi konusunda oybirliğiyle anlaştılar. Rusya, Ukrayna'nın egemenliğini ortadan kaldıramayacak ve Avrupalılar arasında anlaşmazlık çıkaramayacak” dedi.
Almanya ve Macaristan'ın, Avrupa Birliği'nin Rusya'ya karşı hazırladığı altıncı yaptırım paketine hidrokarbonları dahil etmeyi reddetmesi üzerine Michel, "Yaptırımların amacı, üye ülkelerin aleyhine olmaksızın Rusya'ya zarar vermektir” dedi.
Avrupa Birliği, ABD ve İngiltere'nin Almanya’ya yönelik baskılarının arttığını söyleyen Zelenskiy, bu durumun Alman şansölyesinin pozisyonunu değiştirmesine neden olacağını ifade etti. Ukrayna lideri, Avrupa Birliği üyesi ülkelerin Rus petrolünü yaptırımlara dahil etmeye hazır olduklarını sözlerine ekledi.
Ukrayna'nın Avrupa Birliği'ne katılımıyla ilgili olarak Zelenskiy, geçtiğimiz günlerde görüştüğü Avrupa Birliği liderlerinin çoğundan güçlü destek gördüğünü söyledi. Ancak üye ülkeler arasında konuyla ilgili hâlâ farklı görüşlerin olduğu sır değil.
Ukrayna silahlı kuvvetlerinin Rus işgalini püskürtmek ve Kremlin'in hedeflerine ulaşmasını engellemek için ihtiyaç duyduğu silahlar konusunda Avrupa ülkelerinin net bir çizgide olduğunu söyleyen Zelenskiy, bu silahların zamanında gelmesinin önemini vurguladı.

Putin’e insani kriz suçlaması
İrlanda Başbakanı Michael Martin, Perşembe günü Dublin'de yaptığı açıklamada, Rusya Devlet Başkanı Putin'in Afrika'dan Avrupa'ya yoğun göç yoluyla küresel bir insani kriz yaratmayı planladığını ileri sürdü. Söz konusu insani krizin birçok yoksul ülkede ekmek gibi temel gıdaların fiyatlarını artırarak gıda krizine yol açacağı tahmin ediliyor.
Martin, Rus kuvvetlerinin Ukrayna'daki bir dizi büyük tahıl deposunu imha ettiğini ve bu depoları stratejik bir hedef olarak gördüğünü belirtti. Martin, “Bu, Ukrayna'nın tahıl kaynaklarına bağımlı ülkelerde gıda konusunda bir acil durum zincirine yol açacaktır. Bu durum ayrıca, demokratik hükümetler üzerinde baskı oluşturmak üzere Afrika'dan Avrupa'ya doğru büyük bir göç dalgasına sebebiyet verecektir” dedi.
Avrupa Komisyonu, Moskova'yı, Sovyet rejiminin Stalin döneminin başında Rusya'nın komşusu olan ülkeleri boyunduruk altına almak için yaptığına benzer şekilde, Ukrayna'ya karşı savaşında ‘gıdayı silah olarak kullanmak ve tarımsal altyapıyı vurmakla’ suçluyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) bu haftanın başlarında, gıda fiyat endeksinin geçen ay bir önceki aya göre yüzde 12,6 artış ile rekor kaydettiğini bildirmişti. Bu 30 yılda ulaşılan en yüksek seviye.
BM, Dünya Gıda Programı ve FAO tarafından yayınlanan bir raporda, Ortadoğu ve Sahra Altı Afrika'daki 26 ülkenin Ukrayna ve Rusya'dan ithal edilen gıda maddelerine yüzde 50 bağımlı olduğu hatırlatıldı. Yeterli gıda satın alamayan 16 milyon nüfusa ek olarak 6 milyon çocuk da yetersiz beslenmeden mustarip.
Öte yandan, Ukrayna Senfoni Orkestrası, yarın Polonya'nın başkenti Varşova'da başlayacak ve önümüzdeki ayın ortasında Brüksel'de sona erecek olan Avrupa turnesinde konserlerine devam edeceğini duyurdu.



Trump: Nobel Ödülü ve uzak barış

ABD Başkanı seçilen Donald Trump (AP)
ABD Başkanı seçilen Donald Trump (AP)
TT

Trump: Nobel Ödülü ve uzak barış

ABD Başkanı seçilen Donald Trump (AP)
ABD Başkanı seçilen Donald Trump (AP)

İbrahim Hamidi

ABD Başkanı seçilen Donald Trump, Nobel Barış Ödülü'nü istiyor. Peki, kim istemiyor ki? Trump, Ortadoğu'da İbrahim Anlaşmaları’nın imzalanmasını sağlamadaki rolü nedeniyle ilk başkanlık dönemi sırasında ödülü almayı istemişti. Bu sefer dünya barışını sağlamadaki rolü nedeniyle ödülü almayı daha çok istiyor.

Trump ödülü almak istiyor ve bunun görev süresinin ilk yılında, Ekim 2009'da, “uluslararası diplomasiyi ve halklar arasındaki iş birliğini güçlendirme çabaları" nedeniyle ödül alan eski ABD başkanı Barack Obama gibi, erken bir dönemde gerçekleşmesini istiyor. ABD'nin eski büyükelçisi ve ABD iç işlerinde uzman Robert Ford'un meslektaşı Conn Coughlin'in moderatörlüğünde düzenlenen sempozyumda söylediğine göre bu, Trump'ın Nobel Ödülü'nü alma tutkusunda kilit bir etken. Bahsi geçen sempozyum ise bir grup meslektaşın, diplomatın, uluslararası ilişkiler ve Ortadoğu bölgesi uzmanının katılımıyla, Suudi Arabistan Araştırma ve Pazarlama Grubu (SRMG) bünyesinde yer alan Mecelle ve THINK Merkezi tarafından Londra'daki Frontline Gazeteciler Kulübü'nde düzenlendi.

2013'te Obama'nın ödülünün iptal edilmesi çağrısında bulunan bir tweet atan Trump, anlaşma ve uzlaşılara imza atarak Oslo yolunun taşlarını döşemek istiyor. Ukrayna, Gazze ve Lübnan'daki savaşları sona erdirmek, Tahran'ı yaptırımlar ve azami baskı ile Pekin'i ise ticaret savaşıyla yorma planlarına rağmen, Tayvan ve İran'da askeri savaşlardan kaçınmayı amaçlıyor.

İkinci Trump’ı Birinci Trump’tan ayıran iki nitelik var; sadakat ve kişisel ilişkiler. İlk yönetiminde uzun deneyime sahip üst düzey yetkilileri atamış, ancak sürpriz bir tweet ile onları hızla kovmuştu. Ancak şimdi atadığı veya aday gösterdiği kişilerin çoğu, hatta belki de tamamı ona veya Trumpizm’e sadık. Bazıları, kanaatleri ne olursa olsun “Sayın Başkan”ın isteklerini yerine getireceklerini açıkça ifade ettiler. Dünya liderleri ise Trump ile kişisel ilişki kurma konusunda hızlı davrandılar. Ekibin sadakati karşısında liderle ilişki çok önemlidir.

Bu iki niteliğe ilave olarak iki faktör daha var; birincisi, Trump'ın bu sefer halk oyları ile Seçiciler Kurulu oylarının çoğunu elde ederek kazanması, Cumhuriyetçi Parti’nin Kongre'nin iki kanadı Senato ve Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğa sahip olmasıdır.  İkincisi, Trump ekibini oluşturmakta acele ediyor ve bir an önce dünyayı ve ABD'yi hayal ettiği gibi şekillendirmeye başlamak istiyor. Cumhuriyetçi Parti içindeki bazı eğilimlerin çekincelerini önlemek için bazı adayların Senato'da oylamaya sunulmasını engellemeye çalışıyor.

Ortadoğu, sadece Filistin meselesi ve sağcı İsrail hükümeti ve planları açısından değil, bölgesel ilişkiler açısından da İbrahim Anlaşmaları’nın imzalandığı dönemden farklı.

Dünya Trump’ın saf özünü yudumlamaya ve önümüzdeki iki ayın sancılarını yaşamaya hazırlanıyor. Tüm taraflar müzakere pozisyonlarını iyileştirmek veya Trump'ın tercihlerini zorlaştıracak oldu bittiler yaratmak istiyor.

Lübnan'da müzakerelerle karşılıklı darbeler arasında bir yarış yaşanıyor. Netanyahu ya en iyi anlaşmayı elde etmek ya da Hizbullah'a müzakere pozisyonunu zayıflatacak güçlü askeri darbeler indirmek istiyor. İran da Tahran’a “azami baskı” uygulamak isteyen Trump ile ilişkilerini iyileştirmek için İsrail'i Hizbullah füzeleriyle hedef almaya devam etmek istiyor. Biden ise Lübnan'da 60 günlük ateşkesi sağlayarak görev süresini tamamlayıp, adını tarihe yazdırmayı ve büyük anlaşmanın unsurlarını tamamlama işini Trump'a bırakmayı hedefliyor.

Ateşkes ve rehineler takası müzakerelerinin yeniden başlatılması yönünde çağrıların yenilendiği Gazze'de de durum aynı. Ancak buradaki anlaşmanın unsurları daha karmaşık ve geniş kapsamlı, çünkü Filistin meselesine dokunuyor. Trump'ı beklerken düzenlenen Riyad zirvesinde “iki devletli çözüm”ü ve Filistin devletinin tanınmasını gündeme getirmeye yönelik Arap-İslam çabalarının önemi de buradan kaynaklanıyor.

Ortadoğu, yalnızca Filistin meselesi ve sağcı İsrail hükümetinin yapısı ve planları açısından değil, bölgesel ilişkiler açısından da birkaç yıl önce İbrahim Anlaşmaları’nın imzalandığı dönemden farklı. Çin himayesinde gerçekleşen Suudi Arabistan-İran yakınlaşması ve bunu sürdürmeye bağlılık, İkinci Trump’ın karşısında bulacağı sahnenin temel direğidir.

Batı'nın silahlanması Beyaz Saray'dan gelen rüzgarlara ilişkin korkuları yansıtıyor ve hiç şüphe yok ki bu korkular, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte'nin iki gün önce Trump ile yaptığı görüşmenin merkezinde de yer alıyordu.

Uluslararası sahne de daha az karmaşık değil. Trump, Putin ile kişisel ilişkisi sayesinde Ukrayna'daki “savaşı hızla sonlandırabileceğini” söyledi. Trump'ın sunmayı planladığı planlar sızdırıldı ve bunlar arasında oldu bittinin, yani Rusya'nın doğu Ukrayna bölgeleri üzerindeki kontrolünün tanınması, bir tampon bölgenin kurulması ve Ukrayna'nın 20 yıl boyunca Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne (NATO) girmeme taahhüdü yer alıyor.

Zelenskiy ve Avrupa ülkeleri Trump'ın niyetini biliyorlar, bu nedenle Rusya'ya karşı Amerikan ve Avrupa füzelerinin kullanılmasına ilişkin vetoyu kaldırmakta acele ettiler. Dahası Fransa Dışişleri Bakanı, Kiev'in silahlandırılması düzeyinde “kırmızı çizgilerin” olmadığını söyledi. Amaç Rusya'yı yenmek değil, Trump’ın müzakere zamanı geldiğinde Kiev'in müzakere koşullarını iyileştirmek. Şarku’l Avsat’ın Majalla'dan aktardığı analize göre Batı'nın silahlanması, Beyaz Saray'dan gelen rüzgarlara ilişkin korkuları yansıtıyor ve hiç şüphe yok ki bu korkular NATO Genel Sekreteri Mark Rutte'nin iki gün önce Trump ile yaptığı görüşmenin ve Avrupalı ​​liderlerin daha yeni başkan göreve gelmeden önce yapmakta acele ettikleri temasların da merkezinde yer alıyordu. Avrupa ve Arap ülkeleri Trump'ın izolasyoncu olduğunu biliyor. Hızlı ve ani saldırıları, cesur suikastları, büyük ticari ve askeri anlaşmaları kabul edebilir, ancak askeri taahhütlerden ve uzun savaşlardan oldukça uzaktır.

Trump'ın geride bıraktığı 2021 dünyası, öncülük edeceği ve Nobel Barış Ödülü'nü almak istediği 2025 dünyasından farklı. Uluslararası çatışmalar daha şiddetli, barış ise daha uzakta.

Çin’e gelince sahne iç içe geçmiş görünüyor. Trump ve ekibinin Pekin'e yönelik düşmanca tutumu net. Amerikan endüstrilerini canlandırmak için Çin mallarına yüzde 60'a varan vergiler getirme niyetleri var. Ancak bu, Tayvan uğruna askeri bir çatışmaya girileceği anlamına gelmiyor. Bu denklemi uygulamak, Çin mallarına ve özellikle de hassas askeri bileşenler içeren mallara bağımlı olan veya Pekin ile büyük bir ticaret dengesine sahip olan birçok Arap ve Avrupa ülkesi için zor ve yorucu olacak.

Biden döneminde Çin ile ilişki üç yönlüydü; ticari rekabet, iklim konusunda ortaklık ve jeopolitik çatışma. Biden da Brezilya'daki G20 Zirvesi oturum aralarında Başkan Şi Cinping ile yaptığı veda görüşmesinde bunu dile getirdi. Ancak büyük ihtimalle Trump ile ilişkiler ikili veya tek yönlü olacak; iki ülke için maliyetli, iki kutbun müttefikleri için ise yorucu bir rekabet.

Trump'ın geride bıraktığı 2021 dünyası, öncülük edeceği ve Nobel Barış Ödülü'nü almak istediği 2025 dünyasından farklı. Uluslararası çatışmalar daha şiddetli, barış ise daha uzakta.

Trump, Roosevelt, Wilson, Carter ve Obama'dan sonra Nobel Ödülü alan beşinci Amerikan başkanı olacak mı? Obama gibi erken mi, yoksa Carter gibi geç bir dönemde mi ödülü alacak? Yahut kaderi, İkinci Dünya Savaşı'nı sona erdirme çabaları nedeniyle 1945'te ve 1948'de iki kez ödüle aday gösterilen ama alamayan Sovyet lideri Joseph Stalin gibi mi olacak?

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.