Yemen’deki bazı ürünlerin fiyatı Ukrayna savaşı nedeniyle 7 katına çıktı

Fotoğraf  (AFP)
Fotoğraf (AFP)
TT

Yemen’deki bazı ürünlerin fiyatı Ukrayna savaşı nedeniyle 7 katına çıktı

Fotoğraf  (AFP)
Fotoğraf (AFP)

Dünya Gıda Programı (WFP), Ukrayna’daki savaşın Yemen’deki ürün fiyatlarının önemli ölçüde artmasına neden olduğunu, bazılarının fiyatının 7 katına çıktığını bildirdi. WFP açlık koşullarında yaşayanlarınsayısının, 31 bin olduğunu, bu yılın sonunda kadar 161 bine yükseleceğini ve Ukrayna’daki savaşın, küresel gıda arzını etkilemesi sebebiyle binlerce Yemenlinin açlıkla karşı karşıya kalacağını vurguladı.
WFP Genel Direktörü David Beasley konuya dair yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Yemen’deki krizin boyutu gerçekten şaşırtıcı. Çok geç olmadan, en fazla yardıma ihtiyaç duyan milyonlarca insana ulaşmak için acilen finansman sağlamaya ihtiyacımız var.”
Ukrayna’daki savaşın başlamasından bu yana Yemen’deki bazı ürünlerin fiyatlarının 7 katına çıktığını belirten Beasley, bu durumu halihazırda uçurumun kenarında yaşayan aileler açısından ‘yıkıcı bir darbe’ olarak nitelendirdi.
WFP Genel Direktörü geri dönüşü olmayan noktaya gelme riskinin alınamayacağını belirttiği açıklamasında ayrıca Avrupa Birliği’nin (AB) Yemen’deki açlık kriziyle mücadele için 45 milyon euroluk yeni bir katkı da bulunmasını da memnuniyetle karşıladı. AB’nin bu adımının, WFP’nin milyonlarca Yemenlinin hayatını etkileyen gıda güvensizliğinin endişe verici artışına yanıt olarak acil yardım ve gıda desteği sağlamaya devam etmesine katkıda bulunacağını kaydetti.
Sanaa sakinlerinin Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamalara göre esnafın çoğu gıda ürünü fiyatını önemli ölçüde artırdı. Geçen ayki fiyatı 850 riyal olan bir kilogram pirincin fiyatın bin riyal, 50 kg’lık bir çuval buğdayın fiyatı yılbaşında 16 bin iken şimdi 21 bin riyale yükseldi. Yemeklerde kullanılan 5 litrelik yağ fiyatı da 3 bin 800 riyalden 8 bin riyale (milis kontrolündeki bölgelerde bir dolar yaklaşık 600 riyale denk geliyor) ulaştı.
Şehirde yaşayanalar, meşru hükümetin kontrolünde olan bölgelerdeki fiyatlarda yüzde 50’ye varan düşüşler yaşanırken, Husi milislerin yönetiminin, fiyat artışlarını sadece satıcılara şantaj yapmak için kullandığını vuruladı. Özellikle de ABD dolarının fiyatı sabit olduğu ve değişmediği için etiketlerin eski eski haline döndürülmediğini kaydetti.
Aden’de ticaretle uğraşanların Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamalara göre Yemen buğday ihtiyacının yaklaşık yüzde 28’ini Ukrayna’dan, yüzde 30’unu Rusya’dan, geri kalanını da Avustralya’dan ithal ediyor. Kaynaklar açıklamalarında alınan buğdayların maliyetinin çoğunun WFP tarafından ödendiğini aktardılar.
Aynı kaynaklara göre Yemen, Malezya’da paketlenen ve satılan bitkisel yağların yanı sıra komşu ülkelerden, özellikle Suudi Arabistan ve BAE’den de yağ ithal ediyor. Kaynaklar, fiyat artışının nedenlerini Ukrayna’daki üretimin durdurmasına ve diğer ihracatçı ülkelere yönelik küresel talebin artmasına bağladı.
WFP bu yıl Yemen’deki durumun daha da kötüleştiğini zira şu an gıda yardımına ihtiyaç duyan 17,4 milyon kişi olduğunu ve son tahminlere göre asgari düzeyde beslenme ihtiyacını karşılayamayanların sayısının 19 milyona ulaşacağını bildirdi.
Açlığa yakın koşullarla yüzleşen kişi sayısının bu yılın ikinci yarısında, 5 kat (31 bin kişiden 161 bin kişiye) artabileceğini dikkat çeken WFP’nin açıklamasında şu ifadeler yer aldı:
“Binlerce Yemenli halihazırda açlık sınırının eşiğinde bulunuyor. Birçoğu yoğun çatışma tehdidi altında. Ülke, küresel gıda arzını etkileyen Ukrayna’daki savaş sonucu gıda fiyatlarının artması sebebiyle de sıkıntı çekiyor.”
AB Kriz Yönetimi Komiseri Janez Lenarcic de duruma ilişkin şunları söyledi:
“AB, Yemen’i desteklemeye devam edecek. Yedi yıllık çatışmadan sonra ülkenin acısı tarif edilemez bir hale geldi. İnsani müdahalede finansman endişe verici bir seviyede yetersiz kalıyor.”
Lenarcic açıklamasında ayrıca uluslararası toplumun finansmanını artırması ve savaşan tarafların bu çatışmayı sona erdirmesi için zamanın uygun olduğunu belirtti. WFP ise AB’nin desteğini alarak, gıda yardımı sağlamak üzere nakit transferlerini kullanmaya devam edeceğini, bunun yardım alan kişilerin tercih ettikleri yiyeceğe karar vermelerini sağlayacağını bildirdi. Program tarafından yapılan açıklamada nakit transferlerinin sıkıntı çeken ailelere anında rahatlama sağlarken aynı zamanda yerel ekonomiye de dayanıklılık sağladığı kaydedildi.
AB son 7 yılda, insani ihtiyaçlar için sağladığı toplam 827 milyon euronun yaklaşık 300 milyon eurosunu, WFP’nin Yemen’deki çalışmalarına bağışladı. Küçük çocuklar ve anneler arasında akut yetersiz beslenme durumu artarken AB en son desteğinde, özellikle savunmasız Yemenlilere beslenme desteği için 45 milyon euro katkıda bulundu.
WFP, Yemen’de bu yıl sunacağı acil gıda yardımı ile 12,9 milyon kişiye ulaşmayı planlıyor. Bu bağlamda, yetersiz beslenme ve tedavi eksikliği sebebiyle sıkıntı çeken 3,7 milyon çocuk ve anneye, okul beslenme programlarında 2,4 milyon öğrenciye ve geçim programlarında 1,5 milyon kişiye yardım sağlanması bekleniyor.



Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından... Cep telefonlarımız uzaktan patlatılabilir mi?

Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
TT

Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından... Cep telefonlarımız uzaktan patlatılabilir mi?

Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)

Lübnan genelinde Hizbullah çağrı cihazları ve telsizlerine yönelik eşi benzeri görülmemiş güvenlik ihlali ve salı ile çarşamba günleri binlerce eş zamanlı patlama, kişisel cep telefonlarının ne kadar tehlikeli olduğu ve nasıl uzaktan patlatılabildiği konusunda birçok soruyu gündeme getirdi.

Cep telefonu bataryaları son derece yanıcı kimyasallardan üretilir, ancak bir kontrol ünitesi doğrudan bataryaya bağlıdır ve bataryayı güvende tutmak için özel bir yazılımla donatılmıştır.

DeepSAFE Technology'nin kurucusu ve McAfee, Intel ve Nokia'da güvenlik ve koruma araştırmaları eski başkanı olan Ahmed Sallam'a göre bu kontrol ünitesi, en önemlisi tüm üniteyi bataryanın sıcaklığını ateşleme noktasına yükseltebilecek kötü amaçlı yazılım içeren başka bir ünite ile değiştirmek olan çok sayıda hackleme yöntemi ile kötü niyetli olarak manipüle edilebilir. Bu, Lübnan vakasında olduğu gibi belirli cihazları hedef almak için yapılabilir.

grbtny
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarında hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninden (AFP)

Şarku’l Avsat'a konuşan Sallam, “Kötü niyetli bir şekilde üretilebilen bataryalar da var. Bunlar ya sıcaklığı belirli bir dereceye yükselterek ya da patlatma sistemini harekete geçiren bir ünite aracılığıyla ateşlenebilen patlayıcı maddeler içerirler. Tüm bunlar, radyo dalgaları ya da herhangi bir kablosuz elektrik dalgası yoluyla uzaktan sinyal alabilen harici bir iletişim ünitesi ile bataryaya içeriden bağlı çok küçük bir kontrol ünitesi yerleştirilerek yapılabilir” ifadelerini kullandı.

Sallam sözlerini şöyle sürdürdü: “Dış dünya ile iletişim olmasa da patlamalar senkronize edilebilir. Kötü amaçlı yazılım, tıpkı saatli bombaların çalıştığı gibi, tüm patlamaların aynı anda gerçekleşmesi için belirli bir anı bekleyebilir.”

Los Angeles'taki California Üniversitesi Kimya Bölümü'nde yardımcı doçent olan ve pil geliştirme ve üretiminde uzmanlaşmış bir ABD şirketi olan Nanotech Energy'nin bilim ve teknoloji şefi Maher el-Kady, “Lübnan'daki patlamalar tesadüfen değil, kasıtlı olarak meydana geldi. Büyük olasılıkla cihazlara uzaktan etkinleştirilen bir kontrol devresi yerleştirilmişti. Bu da patlamaların senkronizasyonunu açıklıyor” şeklinde konuştu.

cdvfgthy
Lübnan Ordusu tehlikeli gördüğü telsiz ve çağrı cihazlarını imha etmek üzere topluyor. (AFP)

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan el-Kady, “Herhangi bir bataryanın patlamasına yol açabilecek birkaç mekanizma vardır. Bunlardan ilki, mobil cihazın ya da elektrikli otomobilin bataryaya metal bir cismin girmesine yol açan bir kazaya maruz kalması ya da batarya parçalarının sıkışmasına ve parçalarının tahrip olmasına yol açan yüksek orandaki basınç yahut da bataryanın yüksek bir yerden düşerek parçalarının tahrip olmasıdır. İki olasılık daha var: Birincisi bataryanın sıcaklığının çok yüksek oranlara çıkmasına neden olarak patlamasına yol açan harici bir katalizörün varlığı ve ikincisi de bataryanın içindeki pozitif terminalin negatif terminale bağlanmasına yol açan harici bir etkileyicinin varlığıyla ilgili” ifadelerini kullandı.

Uzmanlara göre cep telefonları hacklenebilir. Ayrıca üretim ya da tedarik aşamalarından herhangi birinde ya da internet üzerinden erişilerek patlatılmak üzere içlerine kötü niyetli yazılımlar entegre edilebilir.

El-Kady, kasıtlı bir dış neden olmaksızın, üretim hataları nedeniyle bir pilin patlama olasılığının 10 milyon pil başına bir pili geçmediği konusunda kamuoyuna güvence verirken, pillerin 150 santigrat derecenin üzerine çıkabilen yüksek sıcaklıklara dayanmasını sağlamak için titiz testler yapıldığını da belirtti. Ancak bu durum, çağrı cihazlarında ve modern mobil cihazlarda bulunan lityum-iyon pilleri ‘saatli bomba’ olarak tanımlamasına engel olmadı. “Pil patlamalarının neden olduğu hasar, pilin boyutuna ve kullanıcının konumuna veya insan vücudunun hayati organlarından herhangi birine ne kadar yakın olduğuna bağlıdır” diyen el-Kady, elektrikli arabalar söz konusu olduğunda durumun daha da kötüleşeceğini, çünkü batarya boyutlarının bir cep telefonu bataryasının 5 bin ila 7 bin katına ulaşabileceğini belirtti.

Tedarik zincirleri

Yaşananların tekrarlanmasının nasıl önlenebileceği konusunda ise Sallam, tedarik zincirinin güvence altına alınması gerektiğine işaret ederek, Lübnan'a gelen cihazlarda olası değişiklikleri kontrol etmenin ve içlerine yeni bileşenler yerleştirilip yerleştirilmediğini test etmenin birçok yolu olduğunu açıkladı.

 

ascdvrg
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)

Teknik olarak, hassas bir terazi kullanılarak, ne kadar küçük olursa olsun cihazın ağırlığındaki herhangi bir değişiklik tespit edilebilir, böylece üzerinde herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığı anlaşılabilir. Bu hassas terazi, başta batarya olmak üzere her bir birimin ağırlığını doğru bir şekilde hesaplamak için kullanılmalıdır. X-ray ve CT Scan gibi radyolojik cihazların yanı sıra patlayıcılar için kimyasal tespit üniteleri de kullanılabilir ve tüm bu teknik araçlar genellikle havaalanlarının içinde kullanılır. “Lübnan örneğinde meselenin ele alınışında büyük bir güvenlik açığı olduğunu düşünüyorum” diyen Sallam, herhangi bir patlayıcı maddenin varlığını ya da yokluğunu teyit etmek için kullanılabilen teknolojilerin mevcut olduğunu vurguladı.

fvrbgty
Çağrı cihazı patlamalarının kurbanları (AP)

Medya kuruluşlarına göre, Lübnan'daki çağrı cihazları Tayvanlı bir şirket tarafından tasarlanmış ve Avrupa'da bilinmeyen başka bir şirkete üretim lisansı verilmişti. Bu nedenle üretim güvenliği ve uygulama kalitesi ile ilgili konular tespit edilememiş olabilir.

Genel olarak çağrı cihazları, ister alıcı uçta tek yönlü bir bağlantı olsun, ister alıcı ve verici uçta iki yönlü bir bağlantı olsun, iletişim sürecini kontrol etmek için bir sunucuya ihtiyaç duyar. Ancak Sallam'a göre bu sunucular veri tabanlarına sahip ve genellikle siber saldırılara ve hacklere karşı savunmasız olan dijital işletim sistemlerini çalıştırıyor.

“Çağrı cihazları tedarik zinciri boyunca değiştirilebilir, aynı şey sunucular için de geçerli olabilir” diyen Sallam, cihazların kendilerinin de değiştirilebileceğini ve üretim süreçleri ya da nakliye ve tedarik zincirleri sırasında ‘kötü niyetli’ yazılımlar eklenebileceğini açıkladı.