Pandeminin ilk yılında Los Angeles'taki evsiz ölümleri yüzde 50'den fazla arttı

Kovid'in yayılmasını kontrol altına almak için akıl sağlığı ve madde bağımlılığı tedavilerinin kesilmesinin ardından çoğu ölümün nedeni aşırı dozda uyuşturucu kullanımı oldu

Los Angeles County'deki bir evsiz kampı (AP)
Los Angeles County'deki bir evsiz kampı (AP)
TT

Pandeminin ilk yılında Los Angeles'taki evsiz ölümleri yüzde 50'den fazla arttı

Los Angeles County'deki bir evsiz kampı (AP)
Los Angeles County'deki bir evsiz kampı (AP)

Yetkililer, akıl sağlığı ve madde bağımlılığı tedavisi hizmetlerinin koranavirüsün yayılmasını engellemek için keskin bir şekilde azaltılmasının ardından pandeminin ilk yılında Los Angeles County'nin evsiz nüfusunda aşırı dozda uyuşturucu kullanımının arttığını bildiriyor.
LA County Halk Sağlığı Departmanı'nın raporu 1 Nisan 2020 ile 31 Mart 2021 arasında 1988 evsizin öldüğünü gösterirken, bu bir önceki yıla göre yüzde 56'lık artış anlamına geliyordu.
Pandeminin ilk yılında aşırı dozda uyuşturucu kullanımıyla yaşamını yitirenler yüzde 78 arttı. Pandemiden önceki yılda Halk Sağlığı Departmanı ölümle sonuçlanan 402 aşırı doz kullanımı bildirmişti. Rapordaysa salgından sonraki yılda bu sayının neredeyse iki katına çıkarak 715'e ulaştığı belirtildi.
Rapor, pandeminin ilk yılında koroner kalp hastalığının öne çıkan ikinci ölüm nedeni olduğunu, bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 30'luk artışla 309 ölüme yol açtığını gösterdi.
Raporda pandeminin ilk yılında 179 evsizin Kovid-19'dan öldüğü de ortaya kondu.
Yetkililer, fentanilin yaygınlığı nedeniyle halihazırda büyüyen uyuşturucu ve aşırı doz sorununu pandeminin muhtemelen daha da kötüleştirdiğini söylüyor. Ölümlerin çoğunda, yani yüzde 75'inde metamfetamin rol oynarken, bu oran bir önceki yılla yaklaşık olarak aynıydı.
Ancak rapor, aşırı doz ölümlerinde fentanilin rolünün neredeyse iki katına çıkarak yüzde 45'e ulaştığını belirtti.
LA County Heyeti'nin Birinci Bölge Sorumlusu Hilda L. Solis, "Rapordaki bulgular gerçek bir olağanüstü hali yansıtıyor" dedi.
Solis, "Uygar bir toplumdaki hiç kimsenin bu yılki evsiz ölüm raporunda belgelenen şok edici gereksinimler karşısında derinden rahatsızlık duymaması kabul edilebilir değil" ifadelerini kullandı. 
The Independent'ta yer alan habere göre Los Angeles County, yoksulluk ve uyuşturucuyla kötü namını duyurmuş Skid Row mahallesine ev sahipliği yapıyor. Bir zamanlar Los Angeles'taki evsiz nüfusunu büyük ölçüde bu mahalleye kapatılıyordu. Şimdiyse sıra sıra çadırlar, kartondan yapılma sığınaklar, hurdaya dönen karavanlar ve derme çatma kontrplak yapılar ABD'nin en kalabalık ikinci şehrinin geneli için tanıdık manzaralar haline geldi.

Los Angeles şehir merkezindeki kötü şöhretli Skid Row evsizler kampı yaklaşık 8 bin kişiye ev sahipliği yapıyor (AFP)​​​​​
ABD İskan ve Kentsel Kalkınma Bakanlığı'nın mecbur kıldığı 2020 evsiz kişi sayımına göre Kaliforniya, tahminen 161 bin kişiyle ülkedeki en büyük evsiz nüfusuna sahip ve bu sayının yaklaşık 4'te biri ciddi akıl hastalıklarından mustarip.
Los Angeles Halk Sağlığı Departmanı'nın başı Barbara Ferrer, "Kovid-19 pandemisinin evsizlikten mustarip kişiler üzerindeki etkisi açıkça bu yeni ve ölümcül virüsün doğrudan etkilerinin ötesine uzanıyor. Pandemi, halihazırda bu savunmasız nüfusa sıkıntı veren stres unsurlarını daha da kötüleştirdi" dedi.
San Francisco'daki evsiz ölümleriyle ilgili geçen ay yayımlanan araştırma da benzer bulgular gösterdi: University of California San Francisco ve şehrin Halk Sağlığı Departmanı'nın yaptığı çalışmaya göre Mart 2020 ile Mart 2021 arasında San Francisco'da 331 evsiz ölümü kaydedildi. Bu sayı, önceki yıllarınkinden iki kat fazlaydı ve ölüm nedenlerinin başında aşırı doz uyuşturucu kullanımı geliyordu.



Orkalar, Portekiz kıyılarında turist yatını batırdı

Fotoğraf: Temsili/AP
Fotoğraf: Temsili/AP
TT

Orkalar, Portekiz kıyılarında turist yatını batırdı

Fotoğraf: Temsili/AP
Fotoğraf: Temsili/AP

Portekiz açıklarında bir turist yatı, bir grup orkanın (katil balina) çarpması sonucu battı.

5 kişiyi taşıyan tekne, cumartesi günü gerçekleşen saldırının ardından Fonte da Telha plajı yakınlarında sulara gömüldü.

Yelkencilik şirketi Mercedes-Benz Oceanic Lounge'ın paylaştığı görüntülerde, bir orka yatın yan tarafına defalarca vurduktan sonra yatın sallanıp batmaya başladığı görülürken, bir tanığın "Aman Tanrım" dediği duyuluyor.

Nautic Squad kulübüne ait gemideki 5 mürettebat üyesi de yat batmadan kısa süre önce botlarla kurtarıldı.

Aynı günün ilerleyen saatlerinde Cascais Körfezi açıklarında bu sürüyle ikinci bir karşılaşma yaşandı ve 4 kişi yaralanmadan tekneden çıkarıldı.

Portekiz Ulusal Denizcilik Otoritesi, "orkalarla yaşanan bir etkileşim nedeniyle" 12.30'da bir uyarı aldığını açıkladı.

Kurum "Cascais cankurtaran istasyonu ve Lizbon Limanı Kaptanlığı ekipleri hemen harekete geçti" diye ekledi.

Olay yerine vardıklarında mürettebatın fiziksel açıdan iyi olduğu ve tıbbi yardıma ihtiyaç duymadığı, yakındaki bir deniz turizmi teknesinin yardımıyla kurtarıldığı tespit edildi.  

The Telegraph'a göre bazı tanıklar 4 orka gördüklerini söylerken bir kaptan, sadece bir balinanın teknenin dümenine çarptığını bildirdi.

Araştırmacılar, Mayıs 2020'den bu yana İber Yarımadası yakınlarında orkaların teknelere çarptığı yüzlerce olayı belgelerken, bu davranış eğiliminin artmasına dair çeşitli teoriler ve araştırmalar ortaya çıktı.  

Bu olay, önceki haftalarda İspanya açıklarında iki teknenin bir çift katil balina tarafından saldırıya uğramasının ardından yeni bir uyarı yayımlanmasından sonra meydana geldi.

Orkaların, Galiçya sularındaki teknelere sadece birkaç dakika arayla çarpmasının ardından bir İspanyol deniz kurtarma gemisi çağrılmıştı. 

Kurtarma ekipleri, orkaların hasar verdiği gemiyi limana çektikten sonra başka bir saldırı uyarısı almıştı.

Bir mürettebat üyesi, "Gerçek şu ki çok korktuk; katil balinaların tekneye vurduğunu fark ettiğimizde gerçekten çok 'korktuk'" demişti.

Independent Türkçe


Ryugu'dan gelen bulgular Güneş Sistemi'nin su tarihini baştan yazıyor

Yaklaşık 900 metre çapa sahip Ryugu, Dünya'ya yakın nesne ve tehlikeli olabilecek cisim sınıfında yer alıyor (JAXA)
Yaklaşık 900 metre çapa sahip Ryugu, Dünya'ya yakın nesne ve tehlikeli olabilecek cisim sınıfında yer alıyor (JAXA)
TT

Ryugu'dan gelen bulgular Güneş Sistemi'nin su tarihini baştan yazıyor

Yaklaşık 900 metre çapa sahip Ryugu, Dünya'ya yakın nesne ve tehlikeli olabilecek cisim sınıfında yer alıyor (JAXA)
Yaklaşık 900 metre çapa sahip Ryugu, Dünya'ya yakın nesne ve tehlikeli olabilecek cisim sınıfında yer alıyor (JAXA)

Asteroit Ryugu'nun koptuğu göktaşının, sanılandan çok daha uzun süre sıvı suya ev sahipliği yaptığı bulundu. Yeni çalışma, Dünya'daki suyun kökenine ışık tutuyor.

Ryugu gibi karbon zengini asteroitlerin, yaklaşık 4,6 milyar yıl önce Güneş ve çevresindeki gezegenler oluşurken, dış Güneş Sistemi'ndeki buz ve tozdan meydana geldiği uzun zamandır biliniyor. 

Diğer yandan bilim insanları, bu gökcisimlerindeki su aktivitesinin Güneş Sistemi'nin ilk dönemleriyle sınırlı olduğunu düşünüyordu.

Ancak Japonya Uzay Araştırma Ajansı'nın (JAXA) Hayabusa 2 aracının Ryugu'dan toplayarak 2020'de Dünya'ya getirdiği örnekler bu düşünceye meydan okudu. 

Tokyo Üniversitesi'nden Tsuyoshi Iizuka ve ekibi, Ryugu kaya örneklerindeki lutesyum (Lu) ve hafniyum (Hf) elementlerinin radyoaktif izotoplarını inceledi. Bu sayede radyoaktif bozunmaya bakarak örneklerin geçirdiği jeolojik süreçlere ışık tutabiliyorlar.

Bulguları hakemli dergi Nature'da 10 Eylül Çarşamba günü yayımlanan çalışmada incelenen örnekler, lutesyuma kıyasla çok daha yüksek oranda hafniyum içeriyordu. 

Araştırmacılar bu duruma, bazı sıvıların asteroitteki kayalardan lutesyumu alıp götürmesinin yol açtığını düşünüyor.

Iizuka, "Ryugu'nun kimyasal kayıtlarının, Dünya'da daha önce incelenen bazı meteoritlere benzeyeceğini düşünmüştük. Ancak sonuçlar tamamen farklıydı" ifadelerini kullanıyor. 

Dikkatli analizlerle diğer ihtimalleri eleyen ekip, gökcisminin oluşumundan 1 milyar yıl sonraya kadar sıvı su barındırdığını öne sürüyor.

Iizuka "En olası tetikleyici, Ryugu'nun ana asteroidine başka bir cismin çarpması. Bu çarpışma, kayayı kırarak içeride gömülü olan buzu eritti, böylece sıvı su yüzeye sızdı" diyerek ekliyor: 

Bu gerçekten sürpriz oldu! Bu çarpışma, ana cismin parçalanmasına ve ardından Ryugu'nun oluşmasına yol açmış olabilir.

Ryugu'nun bir zamanlar parçası olduğu asteroidin 1 milyar yıl boyunca sıvı su içermesi, karbon zengini diğer göktaşlarının da uzun süre sıvı suya ev sahipliği yapmış olma ihtimalini gündeme getiriyor.

 Dolayısıyla genç Dünya'ya çarpan asteroitler, sanılandan çok daha fazla su getirmiş olabilir. Araştırmacılar bunun, Dünya'nın ilk okyanusları ve atmosferi üzerinde önemli bir etki yaratmış olabileceğini söylüyor.

Dünya'daki suyun kökenine dair kesin bir fikir birliği sağlanmasa da genellikle göktaşları ve kuyrukluyıldızların gezegene çarpması sonucu geldiği tahmin ediliyor.

Iizuka, "Ryugu benzeri cisimlerin bu kadar uzun süre buz tuttuğu fikri dikkate değer" diyerek ekliyor: 

Bu, Dünya'nın yapıtaşlarının hayal ettiğimizden çok daha ıslak olduğunu gösteriyor. Bu da gezegenimizdeki suyun kökenine dair başlangıç koşullarını yeniden değerlendirmemiz gerektiğini gösteriyor.

Araştırmacılar Ryugu örneklerini detaylıca inceleyerek ana cisimde akan suyun geçmişini daha iyi anlamayı umuyor. Ayrıca son verileri, NASA'nın OSIRIS-REx göreviyle Bennu asteroidinden alınan örneklerle kıyaslamayı planlıyorlar.

Independent Türkçe, Space.com, Cosmos Magazine, Nature


Bilim insanları yanıtladı: Egzersiz kanserin nüksetmesini önleyebilir mi?

Bilim insanları egzersizin kanser hücrelerinin biyolojisini etkilediğini gözlemledi (Unsplash)
Bilim insanları egzersizin kanser hücrelerinin biyolojisini etkilediğini gözlemledi (Unsplash)
TT

Bilim insanları yanıtladı: Egzersiz kanserin nüksetmesini önleyebilir mi?

Bilim insanları egzersizin kanser hücrelerinin biyolojisini etkilediğini gözlemledi (Unsplash)
Bilim insanları egzersizin kanser hücrelerinin biyolojisini etkilediğini gözlemledi (Unsplash)

Bilim insanları egzersizle kanser hücrelerinin büyümesinin yavaşlatılabileceğini tespit etti.

Avustralya'daki Edith Cowan Üniversitesi'nden araştırmacıların çalışmasına meme kanserinden kurtulan 32 kadın katıldı.

Bilim insanları egzersiz sonrasında kasların miyokin adı verilen çok sayıda hormon ve biyokimyasal madde salgıladığına, bunun kanser hücrelerine karşı etkili olduğuna dikkat çekiyor.

Deneye katılan kadınların yarısı 45 dakikalık yüksek yoğunluklu interval antrenman yaptı. Egzersiz 30 saniyelik yüksek tempo, 30 saniyelik dinlenme ve toplamda 7 tekrardan oluşuyordu.

Diğer yarısıysa 45 dakika boyunca ağırlık kaldırdı. Tüm seanslar yüksek yoğunlukta geçti; katılımcılar bu antrenmanların zorluk seviyesini 10 üzerinden en az 7–8 olarak değerlendirdi.

Araştırmacılar, egzersizin hemen ardından ve 30 dakika sonra olmak üzere iki kez katılımcılardan kan aldı. Bunlar laboratuvarda meme kanseri hücrelerine eklendi. Moleküllerin, meme kanseri hücrelerinin büyümesini yavaşlattığı gözlemlendi.

Araştırmanın yazarlarından Robert Newton, "Çalışmamız, egzersizin kanser biyolojisini doğrudan etkileyerek güçlü moleküler sinyaller yoluyla tümörlerin büyümesini baskılayabildiğini gösteriyor" diyor.

Çalışma, egzersizin sadece kansere yakalanma riskini azaltmakla kalmadığını, kanserden kurtulma ihtimalini de artırdığını gösteren araştırmalara bir yenisini ekledi.

Geçmişteki araştırmalarda egzersizin bazı kanserlerin nüksetmesini engellemekte rol oynadığı belirlenmişti. Yeni çalışma egzersizin kas ve hücrelerin iç işleyişini nasıl değiştirdiğini gösteriyor.

Newton, egzersizin sadece kondisyonu artırmakla kalmadığını, aynı zamanda "antikanser sinyallerini" çoğalttığını belirtiyor. Araştırmacılar, hafif yürüyüş gibi düşük tempolu aktivitelerin de önemli olabileceğini ancak yoğun antrenmanların çok daha etkili sonuç verdiğini söylüyor.

Bilim insanı, egzersizin artık kemoterapi veya radyoterapiye "ek bir unsur" olmanın ötesine geçtiğini belirtiyor:

Egzersiz kolay, ucuz ve ulaşılabilir bir yöntem. Kanserin tekrarlama riskini azaltmak için önemli. Bu sadece yardımcı bir unsur değil; giderek kendi başına bir tedavi olarak tanınıyor.

Independent Türkçe, Washington Post, Prevention