Dibeybe ve Başağa Libyalıların öfkesini kontrol altına almak için seçim vaadini kullanıyor

Başağa ve Dibeybe Libyalıların öfkesini kontrol altına almak ve sokağa çıkmalarını engellemek için seçim vaadini kullanıyor.

Fethi Başağa (Başağa’nın basın ofisi)
Fethi Başağa (Başağa’nın basın ofisi)
TT

Dibeybe ve Başağa Libyalıların öfkesini kontrol altına almak için seçim vaadini kullanıyor

Fethi Başağa (Başağa’nın basın ofisi)
Fethi Başağa (Başağa’nın basın ofisi)

Libya’da geçtiğimiz günlerde vatandaşların geniş katılımlı gösteriler düzenlemesine sebep olan elektrik kesintileri başta olmak üzere temel hizmetlerdeki yetersizliğin devam ettiği bir dönemde, iktidar savaşı veren Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdülhamid Dibeybe ve İstikrar Hükümeti Başkanı Fethi Başağa, seçimleri düzenleme konusunda çokça taahhüt verdikleri için son günlerde halk tarafından eleştiriliyor.
Libyalı siyasetçiler Dibeybe ve Başağa’nın, başkent Trablus’ta kendilerine bağlı silahlı gruplar arasında çıkan çatışmalarla yetinmeyerek, seçim çağrısı yapma yetkileri olmamasına rağmen destek toplamak için seçimleri düzenleme gücüne sahip olduklarına dair yaptıkları açıklamalarla “soğuk çatışma” aşamasına geçtikleri görüşünde.
Devlet Yüksek Konseyi Üyesi Ebu’l Kasım Kuzeyt, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Hangi hükümetin seçimleri düzenleme gücüne sahip olduğuna dair başlayan tartışmalar yanlıştır. Çünkü bu yürütmenin değil, yasamanın yetkisindedir” dedi.
Kuzeyt, açıklamasının devamında şunları kaydetti:
“Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi uzlaşmadan seçimler yapılamaz. Bu iki kurum seçimlerin yasal zeminini oluşturmakla sorumludur. Dolayısıyla rakip iki hükümetin, seçimleri en kısa veya gelecekteki bir tarihte düzenleme konusunda verdikleri taahhüt, yerine getirebilecekleri bir taahhüt değildir. Bu yöndeki çağrılar yerel ve uluslararası kamuoyunu memnun etme çabasıdır. Dibeybe ve Başağa, Libyalıların büyük bir kesiminin, mevcut siyasi elitlere karşı alternatif aday olmak için parlamento seçimlerinin kapısının açılmasını büyük bir arzuyla istediğinin farkındalar. Bu nedenle özellikle bu kesimi hedefliyorlar ve değişim tarihi müjdesi veriyorlar. Ayrıca seçim ve demokrasi gibi sihirli sözcüklerle uluslararası topluma şirin gözükmeye çalışıyorlar. Dürüst bir hükümet ‘anayasal zemin tamamlandığında seçimleri destekleyeceğim’ demelidir. Dürüst bir hükümet kendi kadrolarının seçimde aday olmayacağını ilan etmelidir. Ancak şu an yaşananlar daha çok bu hükümetteki kadroların seçim propagandasına benziyor. Elbette Batı ülkeleri iki hükümete de güvenmiyor. Ancak politika güven veya güvensizlik üzerine inşa edilemez. Politika sadece çıkarlara bakar.”
Dibeybe, haziran ayı sonunda düzenlemeyi taahhüt ettiği seçimler için geçen Mart ayı sonunda “Halka Güvenin Teslimi” adında bir komite kurmuştu. Komite üyeleri, seçimlerin yakın zamanda yapılacağına dair işaretlerin olmaması üzerine istifa etmelerine rağmen Dibeybe parlamento seçimlerinin bu yılın sonunda yapılması için çabaladığını söylemeye devam ediyor.
Dibeybe’nin rakibi Başağa da parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin en kısa zamanda düzenlenmesine odaklanan bir yol haritası ilan etmişti. Başağa, seçimlerle ilgili gerekli teknik meseleler, tarihler ve adımlar üzerinde çalışması için “Seçimler ve Seçmen İşleri Yüksek Koordinatörü” makamı oluşturmuştu.
Seçimlerin yakın bir tarihte düzenlenmesine ihtimal vermeyen Kuzeyt, “Sadece parlamento seçimlerinin yapılmasını isteyenler veya hem parlamento hem de cumhurbaşkanlığı seçimlerinin aynı anda yapılmasını isteyenler var. Üzerinde çokça anlaşmazlığın olması nedeniyle seçimlerin yapılması bence çok zor” dedi. Cumhurbaşkanı adaylarıyla ilgili kriterler ve cumhurbaşkanına verilecek yetkiler konusunda yaşanan anlaşmazlıklara işaret eden Kuzeyt, “Tüm taraflar kendi destekçilerini esas alan detaylı seçimler istiyor. Dolayısıyla bir seçim zemini veya seçim kanunu üzerinde uzlaşı sağlanmasına ihtimal vermiyorum” dedi.
Siyasi Diyalog Forumu Üyesi Amal Bukaikas, Dibeybe ve Başağa’nın medyada seçimleri düzenleme konusunda giriştikleri rekabetin Temsilciler Meclisi ile Devlet Yüksek Konseyi’nin işine yarayan bir durum olduğunu söyledi.
Şarku’l Avsat’a konuşan Bukaikas, “Bazı medya kanalları ve siteleri iki adamın (Dibeybe ve Başağa) seçimleri yapma gücüne sahip olup olmadıklarıyla ilgili konuşuyor ve analizler yapıyor. Bu konuda ortaya koydukları planları gerçekleştirebilecek imkan ve potansiyelleri değerlendiriliyor. Anayasal bir zemin üzerinde uzlaşmaya varma hususunda başarısız olan Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi’nin mevcut krizin ömrünü uzatma konusundaki asıl sorumluluğunu unutanlar var. Başağa ve Dibeybe’nin seçimlerle ilgili planlarını öne çıkaran devasa medya imkanlarına rağmen bu mesele kendi işlerini yürütmekle uğraşan Libya sokağının büyük bir kesiminin dikkatini çekmiyor. Çünkü siyaset sahnesindeki çoğu aktörün seçimleri istemediğini gören halk, seçimlerin yakın bir tarihte olacağına inanmıyor” ifadelerini kullandı.
Sorbonne Üniversitesi'nde ve bir dizi Avrupa üniversitesinde siyaset bilimi öğretim görevlisi olarak çalışan Libyalı akademisyen Mebruk Derbaş, Dibeybe ve Başağa’nın seçim bahanesiyle mevcut geçiş sürecini uzatmaya çalıştığını belirtti.
Derbaş, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede şunları kaydetti:
“İki hükümetin davranışları, Libya sahnesinde kalabilmek için seçimleri bir araç olarak kullanma açısından yeni sayılmaz. Zira Libya daha önceki geçiş hükümetleri ve meclislerinin bu tür davranışlarına şahit oldu. Bunların hepsi yalnızca uluslararası baskı altında yetkilerinin sona erdiğini kabul etti ve mecburen iktidarı terk etti, isteyerek değil. Bu sahne 2012’de kurulan Ulusal Kongre’nin devamı niteliğindeki Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi tarafından tekrarlanıyor. İki tarafın medya gücü hükümetin rolünü anlamadıklarını gösteriyor. (Başağa ve Dibeybe) Hükümetin hizmet veren ve vatandaşların geçimiyle ilgilenen bir rol alması gerektiğini anlamıyor. Dibeybe ve Başağa’nın medyası Batı’dan kendilerine yapılan destek açıklamalarını, Avrupalı ve Amerikalı liderlerle yaptıkları görüşmeleri servis etmekle meşgul. Bu yöntem, Libya kriziyle ilgili karar alma sürecinde etkili değil. Mevcut durum aynen devam edecek. Sokakta silahlı gruplar ve korku olacak.”



Libya'daki ‘Rus nüfuzu’ ABD Özel Temsilcisi’nin güney ziyaretini gölgede bıraktı

ABD Libya Büyükelçiliği heyetinin Sebha'yı ziyaretinden (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)
ABD Libya Büyükelçiliği heyetinin Sebha'yı ziyaretinden (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)
TT

Libya'daki ‘Rus nüfuzu’ ABD Özel Temsilcisi’nin güney ziyaretini gölgede bıraktı

ABD Libya Büyükelçiliği heyetinin Sebha'yı ziyaretinden (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)
ABD Libya Büyükelçiliği heyetinin Sebha'yı ziyaretinden (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)

Libya'daki ‘Rus nüfuzu’, Libyalı analistlerin ABD Özel Temsilcisi Richard Norland'ın Libya'nın güneyine yaptığı benzeri görülmemiş ziyaretin sonuçlarına ilişkin değerlendirmelerini gölgede bıraktı.

Norland'ın bu hafta başında güneydeki Sebha kentinde Mareşal Halife Hafter'in oğlu Saddam Hafter ile yaptığı görüşmelerin ayrıntıları yeterince açıklanmadı. Ancak gözlemciler Norland'ın Sebha'ya yaptığı ziyaretin ‘sembolik’ olduğunu bildirdi. Derne Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü olan Yusuf el-Farisi, söz konusu ziyaretin ‘önceki güvensizlik dalgalarının ardından istikrarlı güvenlik koşulları ışığında bir ABD yetkilisinin güney kentine yaptığı ilk ziyaret’ olduğunu belirtti.

cdvfg
ABD'nin Libya Özel Temsilcisi Richard Norland, Sebha ziyareti sırasında gerçekleşen görüşmede konuşurken (ABD Libya Büyükelçiliği’nin X hesabı)

Johns Hopkins Üniversitesi Dış Politika Enstitüsü üyesi Hafız el-Guveyl'e göre, Libya'ya yönelik on yıllık stratejik planın ve Rus nüfuzunu sınırlama girişimlerinin gölgeleri, ABD Özel Temsilcisi’nin Güney Libya ziyaretinde de kendisini gösterdi. El-Guveyl'e göre Rusya'nın Libya'nın güneyindeki nüfuzunu arttırması, ABD'nin kırılgan bölgelere yönelik stratejisinden ve Norland'ın ziyaretinden daha uzak değil. Bu noktada, geçtiğimiz mart ayından bu yana Rus askeri kargo uçaklarının ülkenin güneyinde yer alan Brak eş-Şati Üssü’ne yönelik birden fazla hava ikmalinden söz eden sızıntıların ortaya çıktığını da belirtmek gerekir.

Xujık8
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid ed-Dibeybe ile CIA Direktörü William Burns arasında Trablus'ta daha önce yapılan bir görüşmeden (UBH)

İki yıldan kısa bir süre önce Biden yönetimi, ‘Çatışmayı Önlemek ve İstikrarı Teşvik Etmek için ABD Stratejisi - Libya için On Yıllık Stratejik Plan’ olarak bilinen planı başlattı. Bu plan, diğer hususların yanı sıra, Libya'nın tarihsel olarak marjinalleştirilmiş güneyini ulusal yapılara entegre etmeyi, daha geniş bir birleşmeye yol açmayı ve güney sınırını güvence altına almayı amaçlıyor.

Norland, Hafter'le görüştükten sonra Libya'nın güneyinin istikrara kavuşturulması, Libya'nın egemenliğinin korunması ve bölünmelerin aşılmasında oynadığı hayati rol hakkında genel bir konuşma yapmakla yetindi. Trablus Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörü olan Dr. Ahmed el-Atraş'a göre söz konusu ziyaret Moskova'nın nüfuz mücadelesi ve Rusya'nın bölgedeki genişlemesini keşfetme bağlamının ötesine geçemeyebilir.

Diğer yandan Norland’ın Libya'nın güvenlik kurumlarını birleştirme çabalarını ülkenin dört bir yanından Libyalı askeri liderlerle ilişki kurarak desteklemekten bahsetmesi de dikkat çekiyor. El-Atraş Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, bu ziyaretin gerçekleri gizlemek için yapıldığını belirtti. El-Atraş’a göre bu ziyaret öncelikle Moskova'yı hedef alıyor ve ülkenin batısından sorumlu İçişleri Bakanı İmad et-Trablusi ile Saddam arasında daha önce yapılan ve tek taraflı bir eylem olan görüşmeye dayanan vizyonları önemsizleştiriyor.

 sc
Rusya Savunma Bakanı Yardımcısı ve Rus hükümetinden üst düzey bir heyetin daha önce Bingazi'ye yaptığı ziyaretten (Şarku’l Avsat)

Öte yandan bir grup analist, Çin'in Libya'daki faaliyetlerinin genişlemesine ilişkin ABD'nin güçlü endişelerinden bahsetti. Siyasi analist İzzeddin Akil'e göre güney Libya, Çin İpek Yolu'nun kesilmesinde önemli bir istasyon olabilir ve aynı zamanda Afrika'da Çinlileri rahatsız etmek ve onlara karşı koymak için bir üs olarak kullanılabilir.

Akil, Washington yönetiminin Trablus Büyükelçisi olarak atanması planlanan Amerikalı diplomat Jennifer Gavito'nun brifinginde Çin hakkında söylenenleri esas aldı.

Gavito geçtiğimiz haziran ayında Senato Dış İlişkiler Komitesi önünde yaptığı açıklamada, Çin'le bağlantılı şirketlerin Libya'da bilgi ve iletişim teknolojileri sektöründe gösterdikleri derin başarılar konusunda uyarıda bulundu.

Infra Global Partners Vakfı danışmanı Jonathan Bass, Pekin'in Mareşal Halife Hafter'e verdiği desteğe işaret ederek, Çin'in daha önce eski Libya Başbakanı Fethi Başağa döneminde çok cazip koşullarla ülkenin güneyinde Libya altını çıkarma hakkını elde ettiğini söyledi.

Sahel bölgesinin son iki yılda Fransa'ya sadık bazı yerleşik rejimlerin devrilmesine tanık olması ve Rusya'nın yeni rejimlerin müttefiki olarak bölgeye müdahil olması da dikkat çekiyor.

Norland'ın Sebha'yı ziyaretinden bir gün sonra Rusya'nın Libya Büyükelçisi Aydar Aganin'in Rus askeri kamyonu Ural'ın direksiyonuna geçmesi ve Ural’ın Libya pazarına girişini kutlaması da önemli bir noktaydı.