İsrail hükümeti 'Ürdün Kapısı' projesini onayladı

Ürdün Kralı, geçen Çarşamba günü Amman'da İsrail Başbakanı'nı kabul etti (DPA)
Ürdün Kralı, geçen Çarşamba günü Amman'da İsrail Başbakanı'nı kabul etti (DPA)
TT

İsrail hükümeti 'Ürdün Kapısı' projesini onayladı

Ürdün Kralı, geçen Çarşamba günü Amman'da İsrail Başbakanı'nı kabul etti (DPA)
Ürdün Kralı, geçen Çarşamba günü Amman'da İsrail Başbakanı'nı kabul etti (DPA)

İsrail hükümeti dün (Pazar) olağan oturumunda “Ürdün Kapısı” projesinin uygulanmasını onayladı. İki ülke arasında dünya çapında işçileri, mühendisleri, yöneticileri ve pazarlamacıları içerecek projede ortak bir sanayi bölgesini yeniden inşa etmek ve büyük bir park ve bahçe kurmak hedefleniyor. 
İsrail Başbakanı Yair Lapid, bu kararı iki ülke arasında geçerli olması gereken normal ilişkilerde doğal bir sıçrama olarak değerlendirdi. Lapid, oturumda yaptığı konuşmada şunları söyledi: “Ürdün ile barış anlaşmasının imzalanmasından 28 yıl sonra iki ülke arasındaki iyi komşuluk ilişkilerini bir adım ileriye taşıyoruz ve bu, bölgenin kalkınmasına ve güçlenmesine büyük katkı sağlayacak bir atılımdır. Geçen hafta Amman'da Kral Abdullah'ı ziyaretim sırasında bu projenin nihai detayları üzerinde anlaşmaya varıldı. Şimdi tüm vaktimizi iki ülkeye çalışma alanları sağlayacak, ekonomik ve siyasi ilişkileri ilerletecek, barışı ve dostluğu derinleştirecek bu girişimi uygulamaya adayacağız” dedi. 
İsrail Başbakanı Lapid ve İsrail Bölgesel İşbirliği Bakanı İsavi Frej, hükümete bu projeyi sundular ve proje oybirliğiyle onaylandı. Freij'e göre, "Ürdün Kapısı", gümrüksüz operasyonel bir sanayi bölgesinin kurulması yoluyla iki ülke arasındaki ekonomik işbirliğini derinleştirmeyi ve güçlendirmeyi amaçlayan Ürdün ve İsrail arasındaki ortak bir proje. 
Freij sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu, ilk olarak güneş enerjisi karşılığında su ihraç etme anlaşması çerçevesinde, geçen yıl Ürdün ile ilişkileri güçlendirmede kaydettiğimiz büyük ilerlemenin bir parçası. Şimdi sadece yönetimler arasında değil, halklar arasında da sivil barış vizyonunu güçlendiren bu kararla aramızdaki barış, iki ülke vatandaşlarının meyvelerini almasına olanak tanıyan ekonomik ve sivil iş birliği olmadan tamamlanmış sayılmaz.” 
Proje, İsrail ve Ürdünlü girişimcilerin ve iş adamlarının doğrudan iletişim kurmasını sağlayacak, sınır boyunca yer alan ortak bir sanayi bölgesi ile ilgili. Ticaret, teknoloji ve yerel sanayi alanlarında da projeler üretilecek. 
Şarku’l Avsat’ın DPA’dan aktardığı habere göre İsrail Ulaştırma ve Yol Güvenliği Bakanı Merav Michaeli şunları söyledi: “Ürdün Krallığı ile ilişkileri geliştirecek her önlemi memnuniyetle karşılıyorum; Ürdün'ü tüm bölgenin istikrarı için kritik öneme sahip stratejik bir ortak olarak görüyoruz.” 
İsrail hükümetinin açıklamasına göre, yeni planda ortak bir milli parkın kurulması ve geliştirilmesi, engellerin kaldırılması, planlama ve yasal konuların modernizasyonu da yer alıyor. Bazı bakanlar, Binyamin Netanyahu döneminde bozuk olan Ürdün ile ilişkileri geliştiren bu hükümetteki son girişimin öneminden bahsetti. 
Müzakereler sırasında, alternatif Başbakan Naftali Bennett, kabine toplantısının kapalı bölümünde şunları söyledi: “Netanyahu, iki Ürdünlü'yü vurarak öldüren korumayla yan yana fotoğrafını Instagram’da paylaşarak Ürdün ile İsrail’in arasının açılmasına neden oldu.”  
Bennett bununla, 2017'de Amman'daki İsrail büyükelçiliğinde görev yapan bir korumanın iki Ürdün vatandaşını öldürdüğü sırada meydana gelen olayı kastediyor. 
Ürdün makamları, söz konusu İsrailli korumanın sınır dışı edilmesine karar vererek iki ülke arasında derin bir krize neden oldu. 
O sırada Ürdün Kralı 2. Abdullah şu açıklamayı yapmıştı: “Netanyahu'nun kışkırtıcı davranışı bölgesel güvenliği tehdit ediyor ve aşırılık yanlılarını kışkırtıyor. İsrail hükümeti suçu siyasi bir gösteri olarak görmek yerine sorumluluklarını üstlenmeli ve katilin yargılanmasını da içeren önlemler almalı.” 



Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
TT

Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)

Filistinli yetkililere göre Gazze'de ateşkes görüşmeleri çıkmaza girdi. 

Kimliğinin açıklanmaması şartıyla BBC'ye konuşan kaynaklar, Tel Aviv yönetiminin Katar'ın başkenti Doha'daki müzakerelere, ihtilaflı konularda karar vermeye yanaşmayan bir heyet gönderdiğini savunuyor. 

Ayrıca yetkililer, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ABD ziyaretiyle "zaman kazanmaya" çalıştığını ve süreci tıkadığını ileri sürüyor. 

Netanyahu, 7-10 Temmuz'da gerçekleştirdiği ziyarette ABD Başkanı Donald Trump'la bir araya gelmişti. Ancak beklenen 60 günlük ateşkesin sağlandığına dair bir açıklama yapılmamıştı.

Filistinli yetkililer, İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesi ve bölgeye yardım girişleri gibi konularda uzlaşma sağlanamadığını belirtiyor. 

BBC, özellikle İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah ve Han Yunus kentlerini ayıran Morag Koridoru'nda işgali sürdürme ısrarının henüz aşılamadığını aktarıyor. İsrail ordusunun Gazze'nin 1 ila 1,5 kilometre içine giren bir alandaki "tampon bölgeleri" bırakmak istemediği ifade ediliyor.

Diğer yandan Hamas'ın tampon bölgelere ait haritaları istediği ve sözkonusu alanın söylenenden çok daha büyük olduğunun ortaya çıktığı aktarılıyor. Buna göre İsrail ordusu, bazı noktalarda Gazze'nin 3 kilometre kadar içine giren tampon bölgeler inşa etmeyi planlıyor. 

Filistinli örgütün ilk etapta bu konuda taviz vermeyi düşündüğü fakat haritaları görünce bundan vazgeçtiği ifade ediliyor. Tel Aviv yönetiminin, Gazze'nin Mısır sınırındaki Refah kentinin tamamında işgalini sürdürmeyi planladığı aktarılıyor.

Kaynaklardan biri, Netanyahu yönetiminin tutumuna dair şunları söylüyor: 

Bu görüşmeleri hiçbir zaman ciddiye almadılar. Bunları zaman kazanmak ve sahte bir ilerleme görüntüsü vermek için kullandılar.

Diğer yandan New York Times'ın (NYT) analizinde, Netanyahu'nun Gazze savaşını iktidarını sürdürmek için kullandığına dikkat çekiliyor. 

Netanyahu'nun, savaşın sürmesini isteyen Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir gibi radikal sağcı koalisyon ortaklarını memnun etmek için ateşkese yanaşmadığı ifade ediliyor. 

Analizde, Netanyahu'nun Nisan 2024'te ateşkes yapmayı düşündüğü fakat yine aynı baskılar nedeniyle geri adım attığı belirtiliyor. Bazı Amerikalı yetkililerin, Netanyahu'yla İsrail halkının yüzde 50'sinin savaş yerine rehine takası anlaşmasını istediğine dair anket sonuçları paylaştığı, İsrail liderininse şöyle yanıt verdiği aktarılıyor: 

Evet ama bu yüzde 50'lik kesim benim seçmenlerimden oluşmuyor.

Başbakanın yargı reformu paketinin 2023'te büyük protestolara yol açtığı, hatta yedek askerlerin greve gittiği anımsatılıyor. Bunlara ek olarak Netanyahu hakkında yolsuzluk ve rüşvet suçlamalarıyla açılan davaların sürdüğü hatırlatılıyor. 

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) de Gazze'de işlenen "savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar" nedeniyle Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında Kasım 2024'te tutuklama emri çıkarmıştı. 

Analizde, Netanyahu'nun Gazze savaşını uzatarak bu davalardan kendini korumaya çalıştığı belirtiliyor. "İsrail hiç olmadığı kadar güvensiz bir konumda" denen analizde, başbakanın hamlelerinin ülke tarihinin en karanlık sayfalarından birini oluşturduğu ifade ediliyor: 

Netanyahu, 21. yüzyılın felaketlerinden birinin mimarı ve bu felaket, İsrail'in adını muhtemelen onlarca yıl lekeleyecek.

Independent Türkçe, BBC, Times of Israel, New York Times