İsrail ve İslami Cihad arasındaki çatışmada sık sık gündeme gelen Bessam Saadi kimdir?

Bessam Saadi (AFP-Arşiv)
Bessam Saadi (AFP-Arşiv)
TT

İsrail ve İslami Cihad arasındaki çatışmada sık sık gündeme gelen Bessam Saadi kimdir?

Bessam Saadi (AFP-Arşiv)
Bessam Saadi (AFP-Arşiv)

İsrail ile Filistin İslami Cihad hareketi arasında 5 Ağustos’ta patlak veren çatışmadan önce, İslami Cihad hareketinin üst düzey liderlerinden Bessam Saadi, Cenin Mülteci Kampı’ndaki evine düzenlenen baskında yaralandıktan sonra gözaltına alındı.
Bu olay gerilimin tırmanacağına dair korkulara yol açarken, İslami Cihad hareketi, Saadi’nin gözaltına alınmasına yanıt vermekle tehdit etti.
İsrail ise, Gazze Şeridi’ne saldırı başlattı. Üç gün süren karşılıklı çatışmalar sonucu Gazze’de kayıplar ve yıkımlar meydana geldi.
Mısır arabuluculuğunda ateşkese varıldığında da, Saadi yine manşetlere çıktı.
İslami Cihad, ateşkes için Saadi ve 161 gündür tutukluluğunu protesto etmek için açlık grevinde olan Halil Avavde’nin serbest bırakılmasını şart koştu.

Saadi kimdir?
23 Aralık 1960’da Cenin kampında dünyaya gelen Bessem Ragheb Abdurrahman Saadi, Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım Ajansı (UNRWA) okullarında ilk ve orta öğrenimini tamamladı.
1980’li yıllarda tıp okumak için İtalya’ya gitti, ancak daha sonra bilinmeyen nedenlerle Ürdün’e gitti ve muhasebe okudu.
Cenin’e döndükten sonra İslami Cihad hareketine katılan Saadi, 1992 sonunda İsrail tarafından Lübnan’ın güneyindeki Marj el Zuhur’a sürülen Hamas ve İslami Cihad hareketlerinden 415 Filistinli arasındaydı.
Saadi daha sonra kovuşturma ve tutuklama yolculuğu başladı ve şimdiye kadar İsrail hapishanelerinde 15 yıldan fazla bir süre geçirdi.
Ailesi de, İsrail ile devam eden çatışmalardan kurtulamadı.
2002 yılında Cenin mülteci kampındaki çatışmalar sırasında ikiz oğulları İbrahim ve Abdulkerim (16) öldürüldü.
İsrail, üç yılını hapishanede geçiren eşi Neval Saadi ve oğulları İzzeddin, Suheyb, Fethi ve Yahya gibi ailesinin tamamına yakınını tutukladı.
İsrail’e ait savaş uçakları, 2002’de Cenin kampındaki çatışmalar sırasında evini hedef aldı.
2003 yılında özel kuvvetler tarafından kaldığı bir eve baskın düzenlendi, tutuklandı ve 7 yıl hapis yattı.
Saadi, kampın tüm bileşenleri ve grupları arasında güçlü bir ilişkiye sahip olan sosyal bir figür ve bir reformcu olarak biliniyor.
Bu ayın başında gözaltına alınması sırasında dövülmesi ve polis köpekleri tarafından sürüklenmesi sonucu yaralandı. Bu da İslami Cihad hareketinin misilleme tehdidinde bulunmasına neden oldu.
Saadi’nin hareket içindeki kesin konumu bilinmiyor, çünkü İslami Cihad, tutuklanacakları endişesiyle Batı Şeria’da herhangi bir örgütsel hiyerarşi ilan etmiyor.
Ancak İsrail, hareketin Batı Şeria’nın kuzeyindeki sorumlusu olduğunu düşünüyor.
Gözaltına alınmasının ardından Şin Bet tarafından yapılan açıklamada “Saadi, İslami Cihad faaliyetlerini canlandırmak için son aylarda daha da sıkı çalıştı. Genel olarak Batı Şeria’da ve özel olarak Cenin’de örgüt için büyük bir askeri gücün kurulmasının arkasındaydı” denildi.
Şin Bet, Saadi’nin varlığının, örgütün sahadaki unsurlarının radikal eylemlerinde önemli bir faktör olduğunu da iddia etti.
İsrail mahkemesi, bugün Saadi’nin gözaltı süresini 6 gün uzattı.
İsrail Askeri Savcılığı’ndan bir yetkili, Çarşamba günü cep telefonuna yönelik incelemeyi takiben yeni suçlamalar hakkında sorgulanmasından ardından daha kapsamlı soruşturulacağı bilgisini verdi.



Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
TT

Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)

Filistinli yetkililere göre Gazze'de ateşkes görüşmeleri çıkmaza girdi. 

Kimliğinin açıklanmaması şartıyla BBC'ye konuşan kaynaklar, Tel Aviv yönetiminin Katar'ın başkenti Doha'daki müzakerelere, ihtilaflı konularda karar vermeye yanaşmayan bir heyet gönderdiğini savunuyor. 

Ayrıca yetkililer, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ABD ziyaretiyle "zaman kazanmaya" çalıştığını ve süreci tıkadığını ileri sürüyor. 

Netanyahu, 7-10 Temmuz'da gerçekleştirdiği ziyarette ABD Başkanı Donald Trump'la bir araya gelmişti. Ancak beklenen 60 günlük ateşkesin sağlandığına dair bir açıklama yapılmamıştı.

Filistinli yetkililer, İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesi ve bölgeye yardım girişleri gibi konularda uzlaşma sağlanamadığını belirtiyor. 

BBC, özellikle İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah ve Han Yunus kentlerini ayıran Morag Koridoru'nda işgali sürdürme ısrarının henüz aşılamadığını aktarıyor. İsrail ordusunun Gazze'nin 1 ila 1,5 kilometre içine giren bir alandaki "tampon bölgeleri" bırakmak istemediği ifade ediliyor.

Diğer yandan Hamas'ın tampon bölgelere ait haritaları istediği ve sözkonusu alanın söylenenden çok daha büyük olduğunun ortaya çıktığı aktarılıyor. Buna göre İsrail ordusu, bazı noktalarda Gazze'nin 3 kilometre kadar içine giren tampon bölgeler inşa etmeyi planlıyor. 

Filistinli örgütün ilk etapta bu konuda taviz vermeyi düşündüğü fakat haritaları görünce bundan vazgeçtiği ifade ediliyor. Tel Aviv yönetiminin, Gazze'nin Mısır sınırındaki Refah kentinin tamamında işgalini sürdürmeyi planladığı aktarılıyor.

Kaynaklardan biri, Netanyahu yönetiminin tutumuna dair şunları söylüyor: 

Bu görüşmeleri hiçbir zaman ciddiye almadılar. Bunları zaman kazanmak ve sahte bir ilerleme görüntüsü vermek için kullandılar.

Diğer yandan New York Times'ın (NYT) analizinde, Netanyahu'nun Gazze savaşını iktidarını sürdürmek için kullandığına dikkat çekiliyor. 

Netanyahu'nun, savaşın sürmesini isteyen Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir gibi radikal sağcı koalisyon ortaklarını memnun etmek için ateşkese yanaşmadığı ifade ediliyor. 

Analizde, Netanyahu'nun Nisan 2024'te ateşkes yapmayı düşündüğü fakat yine aynı baskılar nedeniyle geri adım attığı belirtiliyor. Bazı Amerikalı yetkililerin, Netanyahu'yla İsrail halkının yüzde 50'sinin savaş yerine rehine takası anlaşmasını istediğine dair anket sonuçları paylaştığı, İsrail liderininse şöyle yanıt verdiği aktarılıyor: 

Evet ama bu yüzde 50'lik kesim benim seçmenlerimden oluşmuyor.

Başbakanın yargı reformu paketinin 2023'te büyük protestolara yol açtığı, hatta yedek askerlerin greve gittiği anımsatılıyor. Bunlara ek olarak Netanyahu hakkında yolsuzluk ve rüşvet suçlamalarıyla açılan davaların sürdüğü hatırlatılıyor. 

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) de Gazze'de işlenen "savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar" nedeniyle Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında Kasım 2024'te tutuklama emri çıkarmıştı. 

Analizde, Netanyahu'nun Gazze savaşını uzatarak bu davalardan kendini korumaya çalıştığı belirtiliyor. "İsrail hiç olmadığı kadar güvensiz bir konumda" denen analizde, başbakanın hamlelerinin ülke tarihinin en karanlık sayfalarından birini oluşturduğu ifade ediliyor: 

Netanyahu, 21. yüzyılın felaketlerinden birinin mimarı ve bu felaket, İsrail'in adını muhtemelen onlarca yıl lekeleyecek.

Independent Türkçe, BBC, Times of Israel, New York Times