Bilim insanlarından uyarı: "İklim için yaş mamaları tercih etmeyin"

"Karbon pati izi"ni azaltmak mümkün

Nisanda yayımlanan bir araştırmada besin değeri yüksek vegan mamaların, et ağırlıklı mamalara göre köpeklerin sağlığı için daha iyi olabileceği tespit edilmişti (Unsplash)
Nisanda yayımlanan bir araştırmada besin değeri yüksek vegan mamaların, et ağırlıklı mamalara göre köpeklerin sağlığı için daha iyi olabileceği tespit edilmişti (Unsplash)
TT

Bilim insanlarından uyarı: "İklim için yaş mamaları tercih etmeyin"

Nisanda yayımlanan bir araştırmada besin değeri yüksek vegan mamaların, et ağırlıklı mamalara göre köpeklerin sağlığı için daha iyi olabileceği tespit edilmişti (Unsplash)
Nisanda yayımlanan bir araştırmada besin değeri yüksek vegan mamaların, et ağırlıklı mamalara göre köpeklerin sağlığı için daha iyi olabileceği tespit edilmişti (Unsplash)

Bilim insanları, ıslak mamanın kuru mamaya göre iklim üzerinde daha büyük etkisi olduğunu ortaya koydu. Brezilya'daki Sao Paulo Üniversitesi'nden uzmanlar, evcil hayvan sahiplerinin küçük değişiklerle "karbon pati izi"nin büyük ölçüde azaltılabileceğini ifade etti.
Scientific Reports adlı hakemli bilimsel dergide yayımlanan araştırmada, Brezilya'daki 618 köpeğin ve 320 kedinin mamaları incelendi. Araştırmacılar sera gazı emisyonu, toprak, su ve gübre kullanımı gibi çevresel etkileri değerlendirdi.
Bulgular, yaş mamaların çevre üzerinde en büyük etkisi olduğunu gösterdi. Günde ortalama 524 kalori tüketen 10 kiloluk bir köpeğin kuru mamayla beslendiğinde yılda 828,37 kilogram karbondioksit emisyonuna yol açacağı tespit edildi. Aynı köpek yaş mamayla beslendiğinde bu karbondioksit miktarı 6 bin 541 kilograma çıktı.
The Guardian, bunun en önemli nedenlerinden birinin mamaların içindeki malzemelerin farklılığı olduğunu yazdı. Zira kuru mamalarda hayvansal bileşenlerin oranı yüzde 45'ken yaş mamalarda bu oran yüzde 90'a çıkıyor.
Vivian Pedrinelli, Fabio A. Teixeira ve Mariana R. Queiroz gibi uzmanların imza attığı çalışmada şu ifadeler kullanıldı:
"Kedi ve köpek sahipleri, evcil hayvanlarını daha yüksek su içeriğine sahip yaş mamalar yerine kuru mamalarla besleyerek, beslenme biçimlerinin çevresel etkisini önemli ölçüde azaltabilir."
Dünyada 840 milyon kedi ve köpek olduğu tahmin ediliyor ve sayıları arttıkça, hayvanları beslemenin çevre üzerindeki etkisi giderek daha fazla inceleniyor.
Araştırmacılar, evcil hayvan mamalarının böcekler gibi alternatif proteinler kullanılarak daha yeşil hale getirilebileceğini ifade ediyor.
Böcek üretiminden kaynaklanan karbondioksit emisyonu, normal etten 10 kat daha az olabiliyor.
Independent Türkçe, The Guardian, Phys.org



Brezilya'dan önce 8 ülke “X” platformunu engelledi

Yasaklanmadan önce "X" uygulamasına göz atan bir Brezilyalı  (AFP)
Yasaklanmadan önce "X" uygulamasına göz atan bir Brezilyalı  (AFP)
TT

Brezilya'dan önce 8 ülke “X” platformunu engelledi

Yasaklanmadan önce "X" uygulamasına göz atan bir Brezilyalı  (AFP)
Yasaklanmadan önce "X" uygulamasına göz atan bir Brezilyalı  (AFP)

Şarku’l Avsat’ın AFP'den aktardığına göre "yanlış bilgi yayma"daki rolü nedeniyle Brezilya'da (Cumartesi) bloke edilmeye başlanan "X" platformu, başta otoriter rejimlere sahip olanlar olmak üzere birçok ülkede de yasaklandı.

Birçok ülkede geçici olarak yasaklanan bu sosyal ağ, örneğin 2011'de Mısır'da, 2014 ve 2023'te Türkiye'de ve hatta 2021'den önce ve sonra Özbekistan'da meydana gelen siyasi protestolar ve başkanlık seçimleri hakkında bilgi yayma yeteneğini kanıtladı.

Çin

Çin, Twitter platformunu (“X”in eski adı) daha dünyada meşhur olmadan yasakladı. Çinliler, Haziran 2009'dan bu yana, yani Çin'in Tiananmen Meydanı'nda başlattığı kanlı baskının yirminci yıldönümünü anmadan iki gün önce bu platformu kullanmamaya başladılar ve yerine geniş çapta "Weibo" ve "WeChat" platformlarını kullandılar.

İran

Yetkililer, Haziran 2009'da gerçekleşen tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarına ilişkin protestoların ardından Twitter'ı yasakladı; bu karar, yayımlanmasından sonra 15 yıl yürürlükte kaldı.

Ancak uygulama, kadınların maruz kaldığı baskılara karşı yurt dışındaki protesto hareketlerine ilişkin haberlerin 2022 yılı sonunda yayınlanmasına katkı sağladı.
Türkmenistan

Orta Asya'daki son derece izole ülke, diğer birçok yabancı hizmet ve web sitesine ilave olarak 2010 yılının başlarında Twitter'ı engellemeye başladı.

Yalnızca devlete ait Türkmen Telekom şirketi tarafından sağlanan internet taraması yetkililerin denetimine tabidir.

Kuzey Kore

Kuzey Kore, 2010 yılında "ülkeyle ilgilenen yabancılara" yakınlık gösterip kendi Twitter hesabını açtıktan sonra, Nisan 2016'da uygulamayı Facebook, YouTube, bahis siteleri ve pornografiyle birlikte engelledi.

Birkaç hükümet web sitesi dışında internete erişim, ağın kullanımını az sayıda yetkiliyle sınırlayan kapalı rejim tarafından yakından izleniyor.

Myanmar

Platform, Aung San Suu Kyi'nin sivil hükümetini deviren askeri darbeye karşı yapılan protestolar nedeniyle engellendikten sonra, Şubat 2021'den beri erişim sağlanamıyor.

O tarihten bu yana iktidardaki askeri cunta interneti kısıtlama konusunda kararlılığını sürdürüyor.

Rusya

Moskova, "yasa dışı içerik" yayınlanmasını kınayarak, 2021'den bu yana Twitter'a erişimi yavaşlattı ve Twitter kullanımını kısıtladı.

Mart 2022'de, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı başladıktan hemen sonra siteye erişimi resmi olarak engelledi. Ancak birçok Rus, "X"i bir "Sanal Özel Ağ" veya "VPN" programı aracılığıyla kullanıyor; bu program, programı çağıran kişinin adresini gizleyerek yasağı aşmalarına olanak tanıyor.

Pakistan

Ordunun desteklediği hükümet, Şubat 2024'teki parlamento seçimlerinden bu yana "X" platformunu yasakladı ve kararı "güvenlik gerekçelerine" bağladı.

Hapisteki eski Başbakan İmran Han'ın partisine ait olan bir muhalefet hesabı, platformda yaygın yolsuzluk suçlamalarını yayınlamıştı.

Venezuela

Yolsuzluk şüphelerine rağmen temmuz ayında yeniden seçilen Başkan Nicolas Maduro, ülke çapında şiddetle bastırılan gösterilerle birlikte, 9 Ağustos'ta platformun 10 gün yasaklanmasını emretti.

Yasak, süre dolmasına rağmen kaldırılmadı ve hâlâ yürürlükte

Brezilya

Engelleme, engellemeyi aşmak için sanal özel ağ (VPN) kullanmak gibi "teknolojik hilelere" başvuran kişilere 50.000 reali (yaklaşık 9.000 dolar) para cezası verilmesini içeren bir yargı kararı ile birlikte gerçekleştirildi.