Tanrı Dağları'nın eteğindeki tek başkent: Bişkek

Fotoğraf: Nazir Aliyev Tayfur - AA
Fotoğraf: Nazir Aliyev Tayfur - AA
TT

Tanrı Dağları'nın eteğindeki tek başkent: Bişkek

Fotoğraf: Nazir Aliyev Tayfur - AA
Fotoğraf: Nazir Aliyev Tayfur - AA

Orta Asya'nın büyük dağ silsilelerinden Tanrı Dağları'nın eteğinde bulunan Kırgızistan'ın başkenti Bişkek, 145. kuruluş yılını kutluyor.
Şehrin temeli, Hokand Hanlığı döneminde 1825'te Pişpek Kalesi'nin inşa edilmesiyle atıldı, 1863'te Rus Çarlığı'na bağlandı ve 1921'den sonraki Sovyetler Birliği döneminde planlı şekilde kuruldu.
Pişpek şehrinin ilk resmi yerleşimcileri, toplam 182 nüfustan oluşan 9 Rus ailesi, 48 Özbek ailesi ve bir Tatar ailesiydi.
Şehrin inşa edilmesiyle "Pişpek" adındaki Hokand Kalesi yıkıldı ve buradan alınan malzemeler yeni binaların inşaatında kullanıldı.
Sovyet yönetimi, 1 Ocak 1918'de Pişpek'i bir şehri olarak ilan etti ve 1926 yılında şehre komutan ve tıp doktoru Mihail Frunze'nin adını verdi. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra 1991'de Frunze şehrinin adı Bişkek oldu.
Bişkek adı, Kırgızların öz topraklarına kavuşması için mücadele verirken Kırgızistan'daki Tanrı Dağları ile Kazakistan'ın Balkaş Gölü arasında küçük beylikler halinde yaşayan Kalmukları dağıtan Kırgız kahramanına ait.
Ala-Too (Tanrı Dağı) Meydanı etrafında kurulan şehir, gri renkli Sovyet yapımı binaları ve sarı renkli modern yapıları, düzenli parkları, geniş meydanları, caddeleri, açık hava pazarları ve doğayla iç içe yaşamıyla insanları cezbediyor.

- Bişkek'in çehresi 145 yılda çok değişti
Bişkek Belediye Başkanı Emilbek Abdıkadırov, AA muhabirine, 145 yılda başkentin çehresinin çok değiştiğini söyledi.
Şehir sakinlerinin ve misafirlerinin kentle övünmesi için alt ve üst yapının geliştirilmesine odaklandıklarını ifade eden Abdıkadırov, "Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'in güzel ve yeşil kalması bizim elimizde." dedi.
Abdıkadırov, milli bütçedeki gelirin yüzde 40'ının Bişkek'ten sağlandığını ve vergilerin yüzde 57'sinin bu şehirde toplandığını anlattı.
Bugünlerde Bişkek'in kuruluşunun 145. yıl dönümünü konserler, kültürel ve sportif etkinliklerle kutladıklarını belirten Abdıkadırov, bunun için şehrin Pişkek, Frunze ve Bişkek dönemlerini anlatan film hazırladıklarını söyledi.
Abdıkadırov, Cumhurbaşkanı Sadır Caparov'un "Yeşil Miras Projesi" kapsamında her kurumun üzerine düşen fidan dikme görevini yerine getirdiğini belirtti.

- Devlet ve kamu binalarının önündeki duvarlar kaldırıldı
Cumhurbaşkanı Caparov'un 2021 yılının başında iktidara gelmesinin ardından şehirdeki ana yollar yeniden asfaltlandı, ana caddelerdeki gri renkli tüm binalar boyandı, kaldırımlar genişletilerek bisiklet yolları oluşturuldu, kamu binalarının önündeki duvarlar kaldırıldı.
Tanrı Dağı'na doğru genişleyerek büyüyen şehirde bugünlerde modern yüksek katlı binalar yapılıyor, dış aydınlatma modernize ediliyor, sosyal ve kültürel kurumlar inşa ediliyor, parklar ve çevre düzenlemesi, yolların rehabilitasyonu, belediyenin alt ve üstyapı inşaatı sürüyor.
Başkentte 321 milyon dolara mal olması beklenen 444 daireli rezidans, 1200 araç kapasiteli otopark ve 296 odalı 5 yıldızlı otelin yer alacağı modern ve çok işlevli kompleksin, başkent Bişkek yakınlarında Orta Say köyünde inşa edilecek İman Merkezi'nin (İman Borboru) ve çok sayıda iş merkezi ve parkların temeli de atıldı.
Şehrin güneyinde Cumhurbaşkanlığı binasının yanı sıra onlarca apartman ve sitelerin inşaatları sürüyor.
Kutlamalar kapsamında şehrin sembol yapılarıyla donatılan şehrin ana meydanındaki afişlerde Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı ve Diyanet Vakfınca yaptırılan ve 2018 yılında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla açılışı gerçekleştirilen Bişkek Cumhuriyet Merkez İmam Serahsi Camisi'ne, Sovyetler döneminde inşa edilen yapıların arasında yer verildiği dikkati çekiyor.
Şehirde Mustafa Kemal Atatürk adlı parkta Atatürk heykeli, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi (KTMÜ), Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilkokul, ortaokul, imam hatip lisesi, teknik lise, Kırgız-Türk Anadolu Kız Meslek Lisesi, Maarif Eğitim Kompleksi, onlarca Türk restoran ve kafeler ile iş yerleri bulunuyor.



Magen Oz... İsrail neden Han Yunus'ta yeni bir eksen inşa ediyor?

TT

Magen Oz... İsrail neden Han Yunus'ta yeni bir eksen inşa ediyor?

Magen Oz... İsrail neden Han Yunus'ta yeni bir eksen inşa ediyor?

İsrail ordusu bugün, aynı bölgede Hamas'a ait üç kilometreden uzun büyük bir tünelin imha edildiğini duyurduktan bir gün sonra, kuvvetlerinin “Majin Oz” adı verilen yeni bir eksenin açılışını tamamladığını açıklayarak Gazze Şeridi'ndeki Filistinlileri, özellikle de Han Yunus sakinlerini şaşırttı.

İsrail ordusundan yapılan açıklamada, “188. Tugay ve Golani Tugayı güçleri Han Yunus'un doğusu ve batısını ayıran Majin Oz ekseninin açılışını tamamladı. Eksen yaklaşık 15 kilometrelik bir mesafe boyunca uzanıyor.”

Yeni “Majin Oz” ekseni Han Yunus'un doğusunu batıdan ayıracak ve Han Yunus'un Refah'tan ayrılmasını “Morag” ekseniyle de devam ettirecek.

Resim  İsrail ordusu tarafından yayınlanan, soldan sağa çapraz olarak uzanan ve Morag ekseni ile bir noktada kesişen Magen Oz ekseninin görüntüsü

Han Yunus bölgesindeki son hamleler, İsrail'in “insani şehir” olduğunu iddia ettiği ve Refah'taki (Gazze Şeridi'nin güneyi ve Han Yunus) yüz binlerce Gazzeli’nin bir çadır alanına tıkıştırılmasına yol açacak planla aynı zamana denk geliyor.

İsrail ordusuna göre bu yeni eksen, Hamas üzerindeki “baskının” ve Han Yunus Tugayı'na karşı yürütülen savaşın çözümünün merkezi bir parçası.

Bir parçalama politikası

Ancak İsrail, Gazze'yi parçalamak ve Doha'da devam eden dolaylı müzakerelerde İsrail'in Şerit'ten tamamen çekilmesinde ısrar eden Hamas üzerinde baskı kurmak için tesadüfi coğrafi eksenler dayatma politikası izliyor.

Gazze'deki saha kaynakları Şarku’l Avsat'a yaptıkları açıklamada, "Yeni eksen İsrail'in kontrolü altındaki birçok bölgeyi kapsıyor: Kizan en-Neccar, Curti el-Lut, Şeyh Nasır, Mean, Menara, Huza'a, Absan, al-Kara'a ve Beni Suheyla." Kaynaklar, “bu bölgenin, herhangi bir Filistinlinin sınıra yaklaşmasını önlemek için sınırdan 2 kilometreden daha uzağa ulaşan geniş tampon bölgeler oluşturmayı amaçladığını,

bunun da Han Yunus'un doğu bölgesinde yaşayan yüz binlerce kişinin İsrail güçlerinin orada kalması halinde, evlerine dönmesini engellemek anlamına geldiğini” belirtti.

İsrail ordusundan yapılan açıklamaya göre yeni “Magen Oz” ekseninin ilan edilmesiyle Hamas üzerinde daha fazla baskı kurulması amaçlanıyor.

İsrail, Refah'ı Han Yunus'tan ayıran Morag ekseninden çekilmemekte ısrar ederken, İbrani medyasının Refah'ın yaklaşık 2 kilometreye kadar olan bazı bölümlerinde askeri kontrolü sürdürmesi koşuluyla “eksenden çekilmek için müzakerelerde esneklik önerdiği” yönündeki haberleri Hamas reddediyor. Hamas, tamamen çekilene kadar kademeli bir çekilme için harita ve belirli tarihler konusunda ısrar ediyor.

Hamas, özellikle geçtiğimiz ocak ayında gerçekleşen ateşkes sırasında İsrail ordusu tarafından kurulan Netzarim ekseninin (Gazze Şehri'nin güneyinde, Gazze Şeridi'nin kuzeyini merkezinden ve güneyinden ayıran) büyük bir kısmı ve Gazze Şeridi'nin kuzeyinde geçici olarak kurulan eksenlerin bir kısmını ortadan kaldırmayı başardıktan sonra, kademeli geri çekilme ve bu yeni eksenlerin ortadan kaldırılması taleplerinde ısrarcı görünüyor.

Büyük Tünel Yıkıldı

Bu arada İsrail ordusu dün, iki aydan uzun bir süre önce Han Yunus'ta yapılan operasyonlar sırasında keşfedilen büyük bir Hamas tünelini yıktığını duyurdu.

İsrail ordusundan yapılan açıklamada, güçlerinin "merkezi bir yeraltı yolunda bulunan tüneli keşfettiğini ve tamamen yok ettiğini" belirterek, tünelin "yaklaşık 3,5 kilometre uzunluğunda olduğunu ve içinde birkaç sığınak bulunduğu" kaydedildi.

Şarku'l Avsat'a konuşan Filistinli saha kaynaklarına göre “bu tünel Hamas'ın askeri kolu olan El Kassam Tugaylarına ait en uzun tünellerden biri ve tünelden birçok tünel ve açılım bulunuyor, savunma tünelleri, komuta ve kontrol için kullanılan tüneller var.”

“Tünelin Mean, Al-Menara ve Han Yunus'un güneydoğusundaki diğer bölgelerde yer aldığını” belirten kaynaklar, “tünelin Kassam Tugayları savaşçıları için savaş düğümleri içerdiğine ve bu tüneli gerek bu bölgelerde gerekse büyük tünelin açıldığı yakın bölgelerde İsrail güçleriyle savaşmak için kullandıklarına” işaret etti.

Kaynaklar, son birkaç haftalarda bu bölgelerde çok sayıda operasyon gerçekleştirildiğini ve İsrail araçlarının patlayıcı düzenekler ve tanksavar füzeleriyle hedef alındığını belirtti.

Kaynaklar, savaşın belirli bir döneminde, büyük tünelin içinde, saha komutanlarının İsrail güçlerine karşı muharebeleri yönettiği, bu güçlerin hareketlerinin izlendiği ve onlara karşı saldırı planlamak için hareketlerinin belgelendiği komuta ve kontrol için özel tüneller bulunduğuna dikkat çekti.

rtgy6u
Gazze tünelinin içindeki bir İsrail askeri, Kasım 2023 (Reuters)

İsrail güçleri, savaşın başlangıcında ve Netzarim ekseninin kontrolünde duyurulduğu gibi, bazıları 2 ve 3 kilometre uzunluğa ulaşan, bazıları Gazze Şeridi'nin kuzeyi ile merkezini birbirine bağlayan ve araçların geçtiği çeşitli büyüklükteki tünellerin imha edildiğini sık sık duyurdu.

İsrail güçleri Gazze Şeridi'nde 20 aydan fazla bir süredir faaliyet göstermelerine, Hamas'ın kabiliyetlerini önemli ölçüde yok etmeyi başardıklarını iddia etmelerine rağmen, Han Yunus örneğinde olduğu gibi girdikleri bölgelere her yeniden girişlerinde daha fazla tünel ortaya çıkarmakta ve bunları yok etmek için çalışmaktadırlar. Saha kaynakları İsrail ordusunun daha önce bu bölgede en az bir kez, bazı bölgelerde ise iki kez operasyon düzenlediğini vurguluyor.