Bir İngiliz hükümdarının taç giyme töreninde şarkı söyleyecek ilk Afrikalı: Pretty Yende

Pretty Yende (Getty Images)
Pretty Yende (Getty Images)
TT

Bir İngiliz hükümdarının taç giyme töreninde şarkı söyleyecek ilk Afrikalı: Pretty Yende

Pretty Yende (Getty Images)
Pretty Yende (Getty Images)

Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığı habere göre Pretty Yende, uluslararası opera sahnelerinde yer aldıktan sonra 3. Charles'ın taç giyme töreni sırasında dünyanın dört bir yanından gelen milyonlarca insanın önünde şarkı söyleyecek.
38 yaşındaki şarkıcı, bir İngiliz hükümdarının taç giyme töreni sırasında Westminster Abbey'de solo şarkı söyleyen ilk Afrikalı olacağını söylüyor. Kral Charles’ın bizzat davet ettiği Yende, “Kendimi çok gururlu hissediyorum çünkü bu daha önce hiç olmamıştı. Sonraki nesiller İngiliz Kraliyet ailesi hakkında bir şeyler okuyacak ve orada Afrikalı bir kızın adının da yazılı olduğunu göreceksiniz” dedi.
1985'te Güney Afrika'nın doğusundaki bir kasabada ırkçılığın en yoğun yaşandığı dönemde doğan Yende, kiliseye giderken geleneksel Zulu şarkıları ve koroyla birlikte gospel müziği söylüyordu.
Ancak bir British Airways reklamında Leo Dulip'in opera eseri ‘Flower Duet’i duyması hayatını değiştirdi.
Yende, operanın ‘insanlığa bir armağan olduğunu ve bunda ilahi bir yan bulunduğunu’ ifade ederek, performansının daha fazla insanı operaya teşvik etmesini umduğunu da sözlerine ekledi.
Bazı eleştirmenler, İngiltere'nin sömürgeci geçmişini protesto etmek için taç giyme törenini boykot etmesi çağrısında bulundu ancak bu Yende’nin sahne tarzına uymuyor.
“Elime geçen her fırsatı, yeteneğimle uzlaşmak, iyileşmek, sevmek, neşe vermek, umut etmek ve gelecek için hayaller kurmak için bir fırsat olarak görüyorum” diyen Yende “Geçmişi değiştiremeyiz ama her nesil küçük bir eylemle yarın için umut verebilir” diyor.
İngiliz besteci Sarah Clas'ın ‘Kutsal Ateş’ adlı yeni eserini seslendirecek olan Yende, on yıldır dünyanın en prestijli opera sahnelerinde gösteriler düzenliyor.
Bir klasik müzik hayranı olan 3.Charles, bir yıl önce henüz Galler Prensi iken onu Windsor Kalesi'nde konser verirken izlemişti.
Yende, “Bu bir hayalin gerçekleşmesi, bu yeteneğe sahip olduğumu keşfettiğimde, yeteneğimi mümkün olduğunca çok insanla paylaşmak istedim" diyor.
Sosyal medyayı aktif olarak kullanan şarkıcı, büyük gün için heyecanlı olduğunu söylüyor ve ekliyor:
“Saatleri sayıyorum. Hazırlıklar iyi gidiyor ve büyük gün için sabırsızlanıyorum. Hayatımın bir daha asla eskisi gibi olmayacağını biliyorum.”



Bonobolar, karşılarındaki insanın bir şeyi bilmediğini fark edebiliyor

25 yaşındaki Nyota, çalışmadaki üç bonobodan biriydi (Ape Initiative)
25 yaşındaki Nyota, çalışmadaki üç bonobodan biriydi (Ape Initiative)
TT

Bonobolar, karşılarındaki insanın bir şeyi bilmediğini fark edebiliyor

25 yaşındaki Nyota, çalışmadaki üç bonobodan biriydi (Ape Initiative)
25 yaşındaki Nyota, çalışmadaki üç bonobodan biriydi (Ape Initiative)

Bonoboların, kendi bildikleri bir şeyi karşılarındaki kişi bilmediğinde bunu fark ettiği bulundu. 

İnsanların, başkalarının ne düşündüğünü anlama becerisi sosyal yaşantıda kritik öneme sahip. Zihin teorisi denen bu özellik, farklı inanç ve bakış açılarına sahip kişileri fark ederek buna uygun davranmayı sağlıyor.

Diğer primatların da benzer bir beceriye sahip olup olmadığı uzun zamandır tartışılıyor. Daha önceki çalışmalarda bir yılan gören şempanzelerin, hayvanı fark etmeyen grup üyelerine haber verdiği saptanmıştı.

Ancak doğada bu beceriye işaret eden gözlemler yapılsa da bilim insanları, bugüne kadar kesin kanıtlara ulaşılamadığını söylüyor.

Johns Hopkins Üniversitesi'nden araştırmacılar bu soru işaretini gidermek adına üç bonoboyla bir deney yürüttü ve bulgularını hakemli dergi PNAS'te dün (3 Şubat) yayımladı.

Araştırma ekibinden Luke Townrow, sırayla bonoboların karşısına geçti ve aralarına bir masa üzerinde ters çevrilmiş üç bardak kondu. 

Başka bir araştırmacı bardaklardan birinin altına üzüm gibi ödüller sakladı. Ancak Townrow, ödülü nereye koyduğunu bazı testlerde görürken, bazılarında görüşü kapatıldı. Bonobolarsa yiyeceğin hangi bardağın altına yerleştirildiğini bütün testlerde gördü.

Townrow ödülün nereye saklandığını bilse de bilmese de "Hmmm... üzüm nerede?" diyerek bardaklara kısaca göz gezdirip 10 saniye bekledi. Eğer nerede olduğunu biliyorsa bu sürenin sonunda üzümü çıkarıp karşısındaki bonoboya verdi. Bu sayede hayvanın bildiklerini paylaşması amaçlandı.

Bilim insanları, Townrow'un görüşü engellenmediğinde bonoboların oturup beklediğini gözlemledi. Ancak araştırmacıyla bardaklar arasına bariyer konduğu durumlarda bonobolar ödülün saklandığı yeri işaret etti. 

Townrow, "Çılgınca dikkatimi çekmeye çalıştıkları ve durmadan bardağı işaret ettikleri oldu çünkü gerçekten harekete geçmemi istiyorlardı ancak kontrollü bir ortam olduğu için 10 saniye beklemek zorundalardı" diyor.

Makalenin yazarlarından Christopher Krupenye, bulgular hakkında şöyle diyor:

Bu, birinin kendilerinden farklı bir bakış açısına sahip olduğunu fark edince gerçekten harekete geçebileceklerini gösteriyor.

Yeni araştırmadaki hayvanlar, insanların olduğu ortamlarda yetiştirildiğinden, bulgular bütün bonobolar için geçerli olmayabilir.

Yine de uzmanlar, üç bonoboda bu becerinin tespit edilmesinin, biyolojilerinde ve büyük olasılıkla insanlarla paylaştıkları ortak atalarda da böyle bir potansiyel olduğuna işaret ettiğini söylüyor.

Çalışmada yer almayan bilim insanları bulguların "kıymetli" olduğunu ancak daha fazla hayvanla deneyler yapılması gerektiğini ifade ediyor.

Yeni çalışma ve şempanzelerin, tehlikeli yılanları grup üyelerine haber vermesi gibi bulgular, zihin teorisinin insanlara has bir özellik olmadığı düşüncesine katkı sunuyor.

Independent Türkçe, New Scientist, NPR, PNAS