Savaş altıncı haftasına girerken ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasındaki çatışmalar yoğunlaştı. Sivillerin Korunmasına İlişkin İlkeler Bildirgesi Anlaşması'nın imzalanmasına rağmen, başkent Hartum'un farklı bölgelerinde ve Güney, Batı ve Orta Darfur eyaletlerinde çatışmalar ve hava bombardımanı devam ediyor.
Görgü tanıkları Şarku’l Avsat'a dün (Cumartesi) sabah Omdurman’ın merkezindeki Ulusal Radyo ve Televizyon İdaresi binasının yakınında yüksek sesli patlamalar duyduklarını söylediler. Ayrıca kentin güneyindeki es-Saliha bölgesi de ağır silahlarla evleri sarsan çatışmalara sahne oldu. Yerel kaynaklar, Hartum'un doğusundaki yerleşim yerlerinin sokaklarında ordu güçleri ile HDK arasında silahlar ve makineli tüfeklerle şiddetli çatışmaların çıktığını bildirdi. Aynı kaynaklar, onlarca araçtaki HDK birliklerinin, ordunun genel karargahının doğusunda bulunan Berri, İmtidat Nasır, Riyad ve Taif mahallelerine yoğun bir şekilde konuşlandırıldığını söyledi. HDK, başkent Hartum'un yüzde 95'ini kontrol ettiklerini ve vatandaşları, kamu ve özel tesisleri korumak ve güvence altına almak için kampanyalar yürüttüklerini iddia ediyor.
Diğer yandan dün, Hartum'daki Katar Büyükelçiliği askeri güçler tarafından saldırıya uğradı. Saldırı sadece maddi hasara neden oldu. Zira Sudan ve Katar dışişleri bakanlıklarından edinilen bilgiye göre, tüm diplomatlar ve işçiler daha önce tahliye edilmişti.
Darfur
Güney Darfur eyaletinin yönetim merkezi olan Nyala şehrinde ordunun 16. Piyade Tümeni komutasında iki taraf arasında askeri çatışmalar devam etti. Ordu tarafından yapılan açıklamada, HDK’nin saldırısının püskürtüldüğü, onlara ağır kayıplar verdirildiği ve onlarca askeri araca el konulduğu bildirildi. Buna karşılık HDK, ordunun saldırısını püskürttüklerini, askeri araçlarına el koyduklarını ve Orta Darfur eyaletinin başkenti Zalingei kentini tam kontrol altına aldıklarını söyledi.
11 Mayıs'ta Sudan'daki iki savaşan taraf, yani ordu ve HDK, Suudi Arabistan-ABD arabuluculuğuyla Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde Sivillerin Korunmasına İlişkin İlkeler Bildirgesi Anlaşması’nı imzaladı. Anlaşma, çatışma bölgelerinde sivillere zarar verilmemesi, savaştan etkilenenler için insani yardım ve temel hizmetlerin geçişini kolaylaştırmayı gerektiriyor. Cuma günü Cidde'de düzenlenen Arap Zirvesi’nin bildirisinde, Sudanlı taraflar arasında acil ve sürdürülebilir bir ateşkese varmak amacıyla sükûnet için gösterilen çabalara destek vurgulandı ve Sudan'ın iç işlerine müdahale edilmemesi konusunda uyarıda bulunuldu.
Malik Agar
Bu arada Kuzey Halk Hareketi lideri Malik Agar, Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcılığı görevini resmen kabul ettiğini açıklayarak “Görevi kabul etmem kimsenin yerini tutmaz, bir tarafı de kayırmaz” dedi. Cuma günü Sudan Ordu Komutanı Korgeneral Abdulfettah el-Burhan, HDK Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu'nun (Hamideti) Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcılığı görevinden alınmasına yönelik bir kararname yayınladı. Agar, dün (Cumartesi) yaptığı açıklamada, çatışmanın nedenleri ve savaşan güçler arasındaki farklılıklar hakkındaki bilgisine atıfta bulunarak savaşı durdurmak ve silah sesini susturmak için çabalayacağını ve çatışmanın iki tarafı olan ordu ve HDK ile sürekli temas halinde olacağını söyledi.
Ordu liderliğine ve HDK’ye, Sudan'da çoğulculuğu dikkate alan tek bir profesyonel ordu aracılığıyla barış ve istikrarın sağlanmasından başka bir alternatif olmadığı mesajını gönderen Agar, savaş bölgelerinde mahsur kalanların acılarını hafifletmek ve ülke genelinde etkilenenlerin temel ihtiyaçlarını karşılamak için çalışma sözü verdi. Agar, “Savaşın adil bir şekilde sona erdirilmesi için desteği seferber etmek amacıyla başta Afrika Boynuzu bölgesinde barışı destekleyen Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi (IGAD) ülkeleri, Afrika Birliği (AfB) ve Birleşmiş Milletler (BM) inisiyatifi olmak üzere uluslararası ve bölgesel toplumla koordinasyon içinde çalışacağım” ifadelerini kullandı. Agar ayrıca, sivil ve demokratik dönüşüm yolunun, tüm Sudanlıların dışlama olmaksızın katılımını sağlama temelinde tamamlanmasının önemini vurguladı.
BM Sudan Temsilcisi
BM'nin Sudan'daki Entegre Geçiş Yardım Misyonu (UNITAMS) Başkanı ve BM Sudan Temsilcisi Volker Peretz, Sudan'daki durumla ilgili olarak üç aylık raporu BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'e sunmak üzere dün New York'a gitti. Peretz’in sunumunu yarın (pazartesi) yapması bekleniyor.
Sudan ordusu ile HDK arasında savaş çıktıktan sonra Peretz, Sudanlı taraflarla birlikte savaşı durdurmak için çalışan BM misyonunun görevlerini sürdürmek amacıyla ülkenin doğusunda bulunan Port Sudan kentindeki geçici ikametgahına taşındı. BM Misyonu, başkent Hartum ve Darfur bölgesinden yüzlerce uluslararası ve yerel personeli komşu ülkelere tahliye ederken, Peretz ve sınırlı sayıda uluslararası personel Sudan'da kaldı. Daha önce BM, ordu ile HDK arasındaki çatışmanın sürmesinin ülkenin bölünmesine ve bunun bölge üzerinde yıkıcı bir etkiye yol açacağı konusunda uyarıda bulunmuştu. BM, Sudan'da sivil geçişi yeniden sağlamak için siyasi süreci kolaylaştırmada AfB ve IGAD ile ‘üçlü mekanizmada’ ana tarafı temsil ediyor.
Enes Ömer
Öte yandan El Beşir döneminde emekli olan Sudan Güvenlik ve İstihbarat Teşkilatı’nın emekli Tümgenerali, aynı zamanda İslamcı hareketin en radikal liderlerinden biri ve Ulusal Kongre Partisi'nin (el-Beşir'in partisi) lideri Enes Ömer'in bir video klibi dolaşıma girdi. Ömer'in birkaç gün önce HDK’nin eline geçmesi ve onların elindeyken söz konusu kaydın alınması, bazılarının Ömer’in söylediklerinin baskı altında yapıldığını söylemesine neden oldu. Çünkü o bir esirdi. Kayıt, Ömer'in el-Beşir'in partisinin iktidarın sivillere teslim edilmesini gerektiren Çerçeve Anlaşması’nı devirmeyi planladığını ve planlamanın el-Burhan ve bazı askeri konsey üyeleriyle mutabakat içinde gerçekleştiğini kabul etmesini içeriyor. Ömer kayıtta, Ordu Komutanı Korgeneral Abdulfettah el-Burhan, Korgeneral Şemseddin Kebaşi, Korgeneral Yasir el-Ata ve Mirgani İdris isimlerinden bahsediyor.
Nisan ayı ortasında savaşın patlak vermesinden bu yana HDK Komutanı Hamideti, devrilmiş rejimin kalıntıları olarak adlandırdığı kişileri, HDK’ye karşı savaşı ateşlemek için ordu liderleriyle ittifak yapmakla suçluyor. Ömer, HDK’nin resmi sayfasının dün Facebook platformunda yayınladığı videoda şunları söylüyor: “İstifa eden Başbakan Abdullah Hamduk'un hükümet değişikliği planlaması erken gerçekleşti. Bu, yürüyüşler ve protestolar yoluyla oldu. Biz bu hükümeti devirmek için kitleleri seferber etmekten sorumluyduk. Bu hükümeti devirmek amacıyla Hartum'un tamamında ve Sudan'ın çeşitli eyaletlerinde vatandaşlar seferber edildi.”
