Bir doktor yasın 7 aşamasını ve beynin bunlarla nasıl başa çıktığını ortaya koydu

Bir doktor yasın 7 aşamasını ve beynin bunlarla nasıl başa çıktığını ortaya koydu
TT

Bir doktor yasın 7 aşamasını ve beynin bunlarla nasıl başa çıktığını ortaya koydu

Bir doktor yasın 7 aşamasını ve beynin bunlarla nasıl başa çıktığını ortaya koydu

Beynimizin kayıp ve hüzün duygularını nasıl işlediğini anlamak, iyileşme sürecine dair değerli içgörüler sağlayabilir. Onlymyhealth sitesinde yayınlanan yeni bir makaleye göre, 1969 yılında psikiyatrist Elisabeth Kübler-Ross, bir kişinin bir kayıpla karşılaştığında sıklıkla yaşadığı duygusal yolculuğu yönelik ‘yasın yedi aşaması’ kavramını ortaya attı.

İlk aşama: Şok ve inkar

Bu aşamada zihin kaybın gerçekliğini kavramak için mücadele eder. Beyin koruyucu bir inkar durumuna girerek bizi ezici duygusal etkilerden korur. Şok ve inkar aşaması, ilk travmayla başa çıkmamıza yardımcı olmak için beynin stres hormonlarının salınması gibi savunma mekanizmalarını harekete geçirir.

İkinci aşama: Yoğun duygusal acı ve suçluluk duyguları

Beyin, amigdala ve ön singulat korteks gibi duygusal düzenlemeyle ilişkili bölgeleri aktive ederek kederi iyileştirmeye çalışır. Beynin bu bölgeleri, kaybın değerlendirilmesinde ve duygusal önem verilmesinde çok önemli bir rol oynar, bu da acı ve kendini suçlama duygularına yol açar.

Üçüncü aşama: Öfke, pazarlık ve anlam arayışı

Beynin duyguları düzenlemekten sorumlu olan limbik sistemi bu aşamada oldukça aktif hale gelir. Şiddetlenen bu duygusal durum, genellikle kişinin kendisine, başkalarına ve hatta durumun kendisine karşı öfke hissetmesine yol açar. Bunun yanı sıra beyin, çaresizlik karşısında bir kontrol duygusu arayarak, kaybı tersine çevirmenin veya önlemenin yollarını bulmaya çalışarak pazarlık yapar.

Dördüncü aşama: Depresyon, umutsuzluk ve yalnızlık

Beyin, duygudurum düzenlemesini etkileyen serotonin gibi nörotransmitterleri serbest bırakarak bu duyguları işler. Karar verme ve öz farkındalıktan sorumlu olan prefrontal korteks de iç gözlem ve boşluk hissine yol açan bir rol oynar.

Beynin ödül sistemi bozulabilir, bu da daha önce zevkli faaliyetlere olan ilginin kaybolmasına yol açar.

Beşinci aşama: Küçük güven anları ve iyileşme olasılığı deneyimlemek

Beynin nöroplastisitesi, nöronlar arasındaki bağlantılara uyum sağladığında ve yeniden bağlantılar oluştuğunda devreye girerek mutlu duyguların yavaş yavaş oluşmasını sağlar. Bu aşamada, beynin bilişsel kontrol ve planlamadan sorumlu ön bölgeleri, bazı işlevleri yeniden kazanarak, bireylerin üzüntülerinin ötesinde bir gelecek tasavvur etmelerini sağlar.

Altıncı aşama: Umut ve yeni gerçekliğin yeniden inşası

Bu aşamada beyin, yeni bir gerçekliği yeniden inşa etme sürecine aktif olarak katılır. Problem çözme ve karar verme ile ilgili olan prefrontal korteks, bireylerin değişikliklere uyum sağlamasına ve kayıptan anlam çıkarmasına yardımcı olur. Direnç ve baş etme stratejileri ile ilişkili sinir ağları daha belirgin hale gelir ve kabul ve kontrol duygusuna doğru kademeli bir geçiş sağlar.

Yedinci aşama: Kaybın kabulü ve geleceğe yönelik umut

Beynin duygusal düzenleme ve dayanıklılıkla ilişkili nöral devreleri, önemli ölçüde yeniden bağlantılardan geçer. Bu yeniden yapılanma, insanların kayıplarını benimsemelerine ve yeni bir amaç ve umut duygusuyla ilerlemelerini sağlar.

Yasın yedi aşaması, kişilerin kayıpla karşı karşıya kaldıklarında geçirdikleri duygusal yolculuğu anlamak için bir çerçeve sunar. Şoktan, inkara, inkardan kabul ve umuda kadar her aşama, beynin karmaşık yas sürecini yansıtır.  Dolayısıyla bu aşamaları ve altta yatan nörolojik süreçleri anlayarak, iyileşmeye giden zorlu yolda ilerlerken kendimiz ve başkaları için empati, destek ve iyileşme yolları geliştirebiliriz.



Kola ve patates kızartması migrene iyi mi geliyor?

McMigren menüsü herkeste işe yaramayabilir (Unsplash)
McMigren menüsü herkeste işe yaramayabilir (Unsplash)
TT

Kola ve patates kızartması migrene iyi mi geliyor?

McMigren menüsü herkeste işe yaramayabilir (Unsplash)
McMigren menüsü herkeste işe yaramayabilir (Unsplash)

Migren ağrısı başladığında ağrıkesici kullanmak ve göze soğuk kompres uygulamak gibi yöntemler çoğu kişi tarafından biliniyor. 

Peki ya patates kızartması yiyip kola içmeye ne dersiniz? TikTok'ta trend haline gelen bu leziz yöntemi uygulayan pek çok kişi, ağrılarının dindiğini söylüyor. "48 saatlik ağrıyı kesti" diyen de var, "Bu bir mucize" diyen de…

Uzmanlar pek de sağlıklı sayılmayacak bu yöntemin gerçekten işe yarayıp yaramayacağını anlattı. 

Women's Health'e konuşan nörolog Clifford Segil, koladaki kafeinin migrenden muzdarip pek çok kişiyi rahatlattığını belirtirken ağrıları tetiklenenlerin de az olmadığı uyarısını yapıyor. 

Sinir hastalıkları uzmanı Dharti Dua, kafeinin migren sırasında genişleyen damarların yeniden daralmasını sağladığını belirtiyor. Bu da nöronlar tarafından iletişim için kullanılan nöropeptidlerdeki iltihaplanmayı azaltarak acıyı azaltıyor olabilir.

Dua'nın bir diğer açıklaması da kafeinin beyinde bağlandığı reseptörlerin acı algısını kısıtlaması.

Uzmanlar, patates kızartmasındaki "mucize" faktörününse tuzdaki sodyum olduğunu ifade ediyor. 

Kandaki sodyum seviyesinin artmasına dikkat çeken Dr. Segil, "Bu sayede beyin küçülerek başağrılarını azaltabiliyor" diyor.

Segil, kafein gibi tuzun da migren ağrılarını tetikleyebildiği şerhini de düşüyor.

Dr. Dua ise tuzdaki elektrolitlerin de fayda sağlayabileceğine işaret ediyor.

Diğer yandan uzmanlar kola ve patates kızartması menüsünü önermeye mesafeli. 

Yüksek dozda kafeinin uykusuzluk, kaygı, taşikardiye yol açabileceğine, tuzunsa tansiyon hastaları için sıkıntılı olduğuna vurgu yapıyorlar. 

Örneğin Prof. Peter Goadsby "Esneme, uykusuzluk, ruh hali değişimlerindeki sıklık, daha çok idrar yapma ve canın şekerle tuz çekmesi gibi uyarı işaretlerini hissedebilirsiniz. Vücudunuzu dinleyin, TikTok'u değil" diyor.

Migrenin insanların yüzde 10'undan fazlasını etkilediği tahmin ediliyor. Kadınlarda erkeklere göre yaklaşık üç kat daha yaygın görülüyor.

Genellikle kafa bölgesinde saatlerce veya günlerce sürebilen zonklayıcı ağrıya neden olan migren, ışığa veya sese duyarlılık, mide bulantısı, kusma veya görme bozukluklarına da sebebiyet verebiliyor.

Independent Türkçe, BBC, Women's Health