Husilerden ürünlere yeni fiyat uygulamak için baskı

Husiler kontrol ettikleri bölgelerdeki tahıl pazarlarına baskın düzenliyor. (Husi medyası)
Husiler kontrol ettikleri bölgelerdeki tahıl pazarlarına baskın düzenliyor. (Husi medyası)
TT

Husilerden ürünlere yeni fiyat uygulamak için baskı

Husiler kontrol ettikleri bölgelerdeki tahıl pazarlarına baskın düzenliyor. (Husi medyası)
Husiler kontrol ettikleri bölgelerdeki tahıl pazarlarına baskın düzenliyor. (Husi medyası)

Yemen’in Husiler tarafından kontrol altına tutulan başkenti Sana’da Ticaret ve Sanayi Odaları Genel Federasyonu liderliği, Husi milislerin ticari sektöre yaklaşımına yönelik itirazları yönetiyordu. Söz konusu kurumun ortadan kalkmasının ardından Husi hükümetine bağlı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, ürünler için bağlayıcı fiyat uygulaması kisvesi altında dükkanlara baskın ve tüccarlara yönelik gasp kampanyalarını yeniden başlattı. Atılan bu adımlara itiraz edenler ise dükkanlarının veya markalarının nihai olarak kapatılması da dahil olmak üzere sert tedbirlere maruz bırakmakla tehdit edildi.

Sana'daki ticaret sektöründen kaynaklar Şarku'l Avsat'a verdikleri demeçte, Husi milislere bağlı ve başkentin ilçelerinde konuşlanan ekiplerin, grubun belirlediği fiyatlara uymalarını sağlama gerekçesiyle dükkan ve şirketlere gruba bağlı Yüksek Siyasi Konsey Başkanı Mehdi el-Meşat’ın eşliğinde baskın düzenlediğini aktardı. Söz konusu fiyatlandırmaya, anayasaya ve hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle Ticaret ve Sanayi Odaları Genel Federasyonu tarafından karşı çıkıldığı biliniyor.

Kaynaklar, söz konusu adımın tüccarlara tanınan bir haftalık sürenin ardından geldiğini belirttiler. Husilere bağlı Sanayi Bakanı Muhammed Mutahhar ve Sana’yı kontrol eden Husi lider Halid el-Medani, Ticaret ve Sanayi Odaları Genel Federasyonu binasının basılmasını denetlemişti. Bu kapsamda, odanın herkesçe tanınan iş insanı Hasan el-Kabus başkanlığındaki liderliği görevden alınmıştı. Bu liderlik, iş dünyasında tanınmayan Ali el-Hadi’ye devredilmişti.

Başkentin güneyindeki es-Sebin semtinde iki farklı dükkan sahibi Şarku’l Avsat’a verdikleri demeçte, Husi lider Muhammed el-Veşili’nin markaları ve dükkanları hedef alan bu yeni kampanyaya liderlik ettiğini bildirdi. Milis medyası tarafından aktarıldığına göre tüccarları halkın çektiği acıları körüklemekle suçlayan Husi lider Veşili, müfettişleri saha ziyaretlerini yoğunlaştırmaya, grup tarafından belirlenen üst fiyat tavanlarını ihlal edenlere karşı katı önlemler almaya çağırdı. Hadda bölgesindeki Sanayi Ofisi Müdür Abdulkerim Şerefeddin ise yeni fiyat listesini ihlal edenlere karşı caydırıcı önlemler alma tehdidinde bulundu.

Fotoğraf Altı: Sana'da 34 işletmeyi hedef alan Husiler ihlallerine hız verdi. (Husi medyası)
Sana'da 34 işletmeyi hedef alan Husiler ihlallerine hız verdi. (Husi medyası)

Tüccarlar ve dükkan sahipleri de yeni gasplara maruz kaldıklarını doğruladılar. Husi teftiş ekiplerinin yeni fiyatları empoze etmek için şehrin pazarlarında konuşlandırıldığı, satıcıları Husi hükümeti tarafından belirlenen fiyatlara uyma sözü vermeye mecbur ettiği belirtildi. Ancak bu fiyatlara tüccarlar ve şirketler karşı çıkıyor.

Husi ekipleri, Sana’daki Ezal bölgesinde buranın Sanayi ve Ticaret Dairesi Genel Müdürü Macid es-Sade eşliğinde pazar ve dükkanları teftiş etti. Macid es-Sade, bu uygulamaların Sanayi ve Ticaret Bakanlığı liderliğinin plan ve direktiflerini ortaya koyduğunu, yeni bir kontrol ve gözetim aşamasının başlangıcı olduğunu, ihlalleri tespit etme sürecinin kademeli olarak takip edildiğini vurguladı. Ayrıca bu kapsamda para cezalarının uygulandığı, uyarılara cevap verilmemesi durumunda ise dükkanların kapatıldığı bilgisi paylaşıldı.

Et-Tahrir bölgesinde de Husi hükümetinin Sanayi Bakanı’na bağlı unsurlar dükkan, eczane ve şirketlere baskınlar düzenledi. Milis liderliğinin direktifleri ve Sanayi ve Ticaret Bakanı'ndan alınan talimatlar uygulandı.

Tüccarları açgözlülükle suçlayan grup liderleri, bu konuda kimseye müsamaha göstermeyeceklerini, saha kontrol ekiplerinin yeni fiyat listesini tüm market, merkez ve dükkanlarda uygulamak ve ihlal edenleri tutuklamak için çalışacaklarını vurguladı.

Yemen hükümeti, Husi milislerin Ticaret ve Sanayi Odaları Genel Federasyonu’na dair attığı adımların milislerin kendi lehlerine olacak şekilde özel sektörü yok etme, kendi kontrolleri altındaki bölgelerdeki ticari evleri ortadan kaldırma planlarını doğruladığını vurguladı.

Yemen hükümetinin açıklamalarına göre milisler, zorlu ekonomik ve insani koşulları gözetmeksizin ticaret sektörünü ve ülke ekonomisini tamamen kontrol altına almayı, özel sektöre ve ticari şirketlere yönelik keyfi tedbirlerini devam ettirmeyi hedefliyor. Ancak bu hususta bir yasal gerekçe veya mahkeme kararı bulunmuyor.

Fotoğraf Altı: Husi ekipleri Sana'daki pazar ve dükkanlara baskınlar düzenliyor. (Husi medyası)
Husi ekipleri Sana'daki pazar ve dükkanlara baskınlar düzenliyor. (Husi medyası)

Yemen Enformasyon Bakanı Muammer el- İryani uluslararası toplumu, Birleşmiş Milletler’i ve Yemen Özel Temsilcisi’ni Husi milislerin ticarethanelere ve sermaye sahiplerine karşı başlattığı ‘açık savaş’ karşısında harekete geçme çağrısında bulundu. Söz konusu ticarethanelerin ve sermaye sahiplerinin zor şartlara rağmen ayakta kalarak ticari faaliyetini sürdürdüklerini vurgulayan İryani, özel sektöre karşı uygulanan, ekonomik koşulları çöküş ile tehdit eden, insanların çektiği acıları körükleyen sistematik yıkımın durdurulması için pratik adımlar atılmasını istedi.

Söz konusu gelişmeler öncesinde Ticaret ve Sanayi Odaları Genel Federasyonu, milislerin özel sektöre yönelik eylemlerine, başkent Sana ve milis kontrolündeki diğer bölgelerdeki şirket ve ticari işletmelerin kapatılmasına ilişkin açıklamada bulunmuştu. Açıklamada, ekonomik bir felaketin yaşanabileceği, ithalatın duracağı, emtia ve temel malzeme stoklarının zarar göreceği, ticari ve ekonomik güvenlik arayışıyla ulusal sermayenin yer değiştireceği ve göç dalgasının başlayacağı hususunda uyarı yapıldı.



Hizbullah ateşkes sonrası döneme siyasi olarak hazırlanıyor

Hizbullah Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım, 20 Kasım 2024 (Reuters)
Hizbullah Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım, 20 Kasım 2024 (Reuters)
TT

Hizbullah ateşkes sonrası döneme siyasi olarak hazırlanıyor

Hizbullah Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım, 20 Kasım 2024 (Reuters)
Hizbullah Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım, 20 Kasım 2024 (Reuters)

Her türden siyasi güç, Hizbullah Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım'ın kendisini bir kez daha Taif Anlaşması şemsiyesi altında konumlandırdığını yinelemesiyle uğraşıyor. Çünkü Kasım, 1701 sayılı Birleşmiş Milletler (BM) kararının uygulanmasına hazırlık olarak İsrail'in girdiği bölgelerden çekilmesiyle birlikte Güney Lübnan'a sükunetin geri dönmesinden sonraki aşamaya yaklaşımında yol haritasının ana başlıklarını tanımlayarak ABD'nin ateşkese ulaşma vaatlerinin önüne geçmek istedi.

Siyasi kaynakların Şarku’l Avsat'a aktardığına göre Kasım'ın ateşkes sonrası sahneye yaklaşımında tanımladığı maddeler, Hizbullah'ın yönelimlerine Lübnanlılığı siyasi faaliyette bulunma noktasına kadar ekleme arzusuna işaret ediyor. Buna karşılık, Lübnanlılar arasında bölünmeye neden olan tek taraflı Gazze Şeridi'ni destekleme kararının yol açtığı tepkilere ilişkin değerlendirmeleri ışığında bölgede olup bitenlerle ilgilenme düzeyi azalıyor.

Kaynaklar, Hizbullah'ın Gazze Şeridi'ni destekleme kararının dayattığı gerçekleri görmezden gelemeyeceğine inanıyor. Bunların başında direniş eksenindeki müttefiklerinin desteğinden yoksun olması geliyor. Bu çatışmada Hizbullah neredeyse tek başınaydı. Hizbullah'ın Meclis Başkanı Nebih Berri'ye Amerikalı arabulucu Amos Hochstein ile müzakere yetkisi vermesi ve güneyi sükûnete kavuşturacak bir taslak üzerinde anlaşmaya varmaları, kaçınılmaz olarak Gazze Şeridi ve Güney Lübnan cephelerini birbirine bağlayacak ve Hamas'ı destekleyecek bir taslağa yer olmadığı anlamına geliyor.

Hizbullah'ın geri çekilişi

Aynı kaynaklar Hizbullah'ın taslağa itiraz etmemesinin, Litani'nin güneyindeki konuşlanma alanını boşaltmayı ve geri çekilmeyi zımnen kabul ettiği anlamına geldiğine işaret ediyor. Buna ek olarak, Ağustos 2006'da 1701 sayılı kararın kabul edilmesinden bu yana yürürlükte olan angajman kuralları ve bu kuralların uygulanmasını kontrol altında tutan terör dengesi de iptal edilmiş oldu.

Aynı kaynaklar Hizbullah'ın içe çekilmekten başka çaresi olmadığını ve şu ana kadar elde edilenlerin ABD'nin vaatlerine bağlı bir ateşkese varmakla sınırlı kaldığını söylüyor. Lübnan-Suriye sınırı, ordunun Refik Hariri Uluslararası Havaalanı'nda uyguladığı modele uygun olarak kontrol edilmesine ve Lübnan'a ve Lübnan'dan her türlü kaçakçılığın önlenmesine karar verilmesinin ardından artık Hizbullah'a silah sevkiyatına açık değil. Diğer yandan Suriye rejimi, uluslararası toplumla ilişkilerini düzeltmek ve ABD'nin Sezar Yasası kapsamında kendisine uyguladığı yaptırımların kaldırılmasını sağlamak amacıyla bu eksenden çekildiği için direniş ekseni aktif bir varlık gösteremedi.

Laricani

Bu bağlamda kaynaklar, İran Dini Lideri’nin kıdemli danışmanı Ali Laricani'nin Beyrut ziyareti sırasında kendisiyle görüşen direniş ekseninden bir heyete söyledikleri üzerinde duruyor: “İran Lübnan'a yardım ulaştırmak istiyor, ancak kara, deniz ve havadan bize uygulanan abluka yardım göndermemizi engelliyor. Yeniden inşada ortak olduğumuzu vurgulamaktan başka çaremiz yok.”

Hizbullah'ın Lübnan'ı güvenli bir liman haline getiren Taif Anlaşması'na katılmasının, direniş ekseninin yanında yer alması nedeniyle bozulan Lübnan-Arap ilişkilerinin düzeltilmesi ve Lübnan'ın bölgede yaşanan çatışmalardan uzak tutulması yerine mesajların verildiği bir platform haline getirilmesi bağlamında eleştirel bir gözden geçirme olup olmadığı soruluyor. İsrail geniş alanları tahrip etmeye devam ederken ateşkesi kabul etmekteki isteksizliğine rağmen ateşkese varmaktan başka çaresi olmadığına mı ikna oldu? Bu da Amerikan vaatlerinin akıbeti sorusuna kapı açıyor. Peki savaşın sona erdiğini ilan etmek için doğru zamanı seçmek Tel Aviv'in mi elinde?

Taif Anlaşması çatısı altında konumlanma

Kaynaklar, Berri'nin Hizbullah’a, içe dönmesi ve kendisini Taif Anlaşması çatısı altında konumlandırması tavsiyesinde bulunma rolünü de göz ardı etmedi. Özellikle de uluslararası toplum tüm bileşenleriyle muhalefete Lübnan'ın birikmiş krizlerinden kurtulması için iş birliği yapması yönünde el uzatmasını tavsiye ederken…

Hizbullah'ın Gazze Şeridi'ne verdiği destekle aynı döneme denk gelen gelişmelere karşı temkinli olduğunu söyleyen kaynaklar, Hizbullah’ın İran'ın müdahalesine oynadığı bahsin yanlış olduğu gerçeği ışığında hesaplarını yeniden gözden geçirmeye karar verip vermediğini soruyor. İran, bölgedeki konumunun zayıflaması ihtimalini göz önünde bulundurarak rejimi korumak ve muhafaza etmekle ilgileniyor.

Dolayısıyla Hizbullah'ın Taif Anlaşması’nı restore etme kararı, kaynaklara göre sahip olduğu artı gücün siyasi denklemde harcanmayacağını anladıktan sonra Lübnan'ı kurtarmak için çözüm arayışında siyasi harekete katılmaya istekli olduğu anlamına geliyor. Ateşkes sağlanır sağlanmaz ülkenin yeni bir siyasi aşamaya girmeye hazır olmasıyla birlikte, 1701 sayılı kararın uygulanması için üzerinde anlaşmaya varılanları hayata geçirmeyi üstlenecek cumhurbaşkanının seçilmesine öncelik verecek şekilde, başta muhalefet olmak üzere ülkedeki ortaklarıyla iletişime geçecek kanalların aranmasına ihtiyaç var.

Bu nedenle, Kasım'ın Hizbullah'ı yeni bir siyasi aşamaya taşımaya hazırlanırken çizdiği yol haritasına muhalefetten ya da merkezcilerden gelebilecek tepkilere yer açmak için sabırlı olmak gerekiyor. Bunun için de muhaliflerine kabadayılık taslamaması, cumhurbaşkanının seçimini durgunluktan çıkarmak ve Taif Anlaşması’nın uygulanmasını tamamlamak için açık, esnek ve gerçekçi olması gerekiyor. Bunun karşılığında da kendisine aynı şekilde davranılmalı ve Gazze Şeridi'ni destekleme tekelinden önceki gücünün artık geçmişteki gibi olmadığı bahanesiyle ülkenin kurumlarını restore etme konusunda kendisini zayıflatmak istediklerini düşündürecek şekilde hareket edilmemelidir. Öyle ki İran'ın etkisinin azalması, direniş ekseninin vurucu gücünü oluşturan ve bölgedeki en güçlü kolu olduğu için Hizbullah'a destek sağlamada mütevazı sınırlarda bile olsa bir rol oynamayan arenaların birliğinin etkisizliği ile bağlantılı olarak ortaya çıktı. Dolayısıyla, devlet projesine yeniden kazandırmak için İran'ı kucaklamaya ihtiyaç var.