52 yaşındaki Kanadalı Kelly Haston, "Mars’ta imişiz gibi davranacağız" diyor. Haziran ayının sonundan itibaren Biyolog Haston, Teksas'ta yapay olarak oluşturulan Mars gezegeninde on iki ay boyunca yaşam koşullarını deneyimleyen dört gönüllü arasında olacak.
Biyolog gülerek şunu dile getiriyor: "Dürüst olmak gerekirse, durum hâlâ tam anlamıyla gerçekçi değil".
Adayları seçmeden önce dikkatlice mülakatlar yapan ve inceleyen NASA için bu uzun vadeli deneyler, mürettebat davranışlarını gerçek bir göreve göndermeden önce izole ve yapay bir ortamda değerlendirmeyi mümkün kılıyor.
Katılımcılar ekipman arızaları, su tayınlaması ve diğer "sürprizleri" içeren zor durumlarla karşı karşıya kalacak. Mürettebatın dış dünya ile iletişimlerinin koşulları, Dünya ile Mars arasındaki iletişim koşullarına benzer, yani yirmi dakikaya kadar (40 dakika ileri geri) gecikmeyle olacak.
Kelly Haston, konuyla ilgili şunu dile getirdi: "Bu deneyimi gerçekten dört gözle bekliyorum ama aynı zamanda gerçekçi olmaya çalışıyorum. Bu gerçek bir mücadele olacak".
Mars Dune Alpha olarak adlandırılan bu mekân, bir Amerikan şirketi tarafından 3 boyutlu olarak tasarlandı. Mekân, 160 metrekarelik bir alana sahip ve içinde odalar, spor salonu ve sebze yetiştirmek için dikey bir çiftlik bulunuyor.
2022 yazında katılımı onaylanmadan önce mekânı ziyaret eden Kelly Haston şöyle konuştu: Mars'ın kırmızı kum ortamını simüle eden bir dış mekan alanı bile var, ancak Kızıl Gezegende hayal edilen yaşam hissini sürdürmek için dış mekan yok. Mürettebat bir uzay giysisi giyerek uzay yürüyüşlerini simüle edebilir. Muhtemelen en çok sabırsızlıkla beklediğim şey bu".
Ekibin uyumu
Kelly Haston, NASA'nın gönüllüler aradığını öğrendiğinde başvurmakta tereddüt etmediğini şu şekilde açıkladı: "Başvurmak için bir form doldurdum. Bu, araştırma yapmanın farklı yollarını keşfetmek için hayattaki birçok hedefimle örtüşüyor. Kendi başına uzay keşfini artırabilecek bir deneyim yaşamak son derece memnuniyet verici".
Haston'a ek olarak bir mühendis, bir acil durum doktoru ve bir hemşire, keşif gezisinin dört üyesi, seçim sürecinde bir araya geldi.
Ekibin lideri seçilen Haston, arkadaşlarıyla ilgili şuna dikkat çekti: "Aramızda büyük bir karşılıklı anlayış var. Nasıl uyumlu ve başarılı bir grup olacağımızı görmenin görevin en heyecan verici kısımlarından biri olduğuna inanıyorum. Temizlik ve yemek hazırlamayı da içerecek olan bu görevde anlayış esas olacak".
Deneme sahasına girmeden önce ekibin Houston'da bir ay sürecek bir eğitim alması bekleniyor.
Ancak acil bir durumda, örneğin tıbbi bir durumda ne olacak?
Kelly Haston bu soruyu şöyle cevapladı: "Elbette, biri yaralanırsa, bu, tedavi amacıyla dışarı çıkmak için bir neden olur".
Ancak ekip tarafından çözülebilecek durumlar için prosedürler sağlanacak. Örneğin mürettebat üyelerinin bir aile sorununu bildirmenin uygun yolları önceden düşünüldü.
İzolasyon
Haston, en büyük endişesini şöyle dile getirdi: "Eşimden ve akrabalarımdan uzakta olmak biraz üzücü. Onlarla düzenli olarak e-posta yoluyla, nadiren video aracılığıyla konuşacağım, herhangi bir canlı iletişim kuramayacağım. Dışarıda olmayı ve dağları ya da denizi görmeyi kesinlikle özleyeceğim”.
Haston, bu görevde, Afrika'da kurbağaların genetik özelliklerini incelemek için bilimsel bir göreve katılımı da dahil olmak üzere önceki deneyimlerinden yararlanmayı planlıyor. Nitekim Haston daha önce güveneceği bir cep telefonu olmadan dört kişiyle bir arabada veya bir çadırda birkaç ay yattı.
Hücre Biyoloğu Haston, son yıllarda Kaliforniya'da start-up'larla çalıştı. Haston, belirli hastalıklarla daha iyi savaşmak için kök hücre arama konusunda uzman.
Bu görev, NASA tarafından planlanan ve CHAPEA Crew Health ve Performance Exploration Analog başlığı altında toplanan üç görevden ilki.
2015-2016'da Hawaii'de NASA'nın katıldığı ancak bu sözde HI-SEAS görevlerinden doğrudan sorumlu olmadığı, Mars'ta yaşamı simüle eden bir yıllık bir deney gerçekleştirildi.
ABD uzay ajansı, Artemis programı aracılığıyla, muhtemelen 2030'ların sonlarında Mars'a yapılacak bir geziye hazırlanmayı amaçlayan insanları aya götürmek için projeler başlattı.
Suudi Arabistan'ın güneybatısındaki el-Baha semalarında gerçekleşen ay tutulması, ilgililer tarafından izlendi (SPA)
İranlı kadın, Tahran'daki bir köprüde bulunan teleskopla tam ay tutulmasını izliyor (EPA)
Rusya'nın başkenti Moskova'daki yüzen köprüde gerçekleşen tutulmanın ardından (AP)
Bir kadın, Yunanistan'ın başkenti Atina'daki antik Atina Gözlemevi yakınlarında gerçekleşen tutulma sırasında teleskopla ayın fotoğrafını çekiyor (Reuters)
Endonezya'nın başkenti Cakarta'da tam ay tutulması izleniyor (Reuters)
