عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

Peru'da dang humması salgını: 248 kişi öldü, Sağlık Bakanı istifa etti

Latin Amerika halihazırda en kötü dang humması salgınını yaşıyor

(Martin Mejia/AP)
(Martin Mejia/AP)
TT
TT

Peru'da dang humması salgını: 248 kişi öldü, Sağlık Bakanı istifa etti

(Martin Mejia/AP)
(Martin Mejia/AP)

Latin Amerika'nın bugüne kadar gördüğü en kötü dang humması salgını Peru'da 248 kişinin ölümüne yol açarken Sağlık Bakanı istifa etmek zorunda kaldı.

Salgının bu yıl içinde 150 bin civarı kişiyi etkilediği ve ölü sayısının halihazırda 248'e ulaştığı bildiriliyor. Ülkenin kuzeybatısındaki Ekvador sınırına nispeten yakın, yaklaşık 600 bin nüfuslu Piura kentinin salgının merkezi olduğu belirtiliyor.

Durumun ciddiyeti ve görünüşe göre hükümetin bunu kontrol altına alamaması, Sağlık Bakanı Rosa Gutiérrez'in 16 Haziran'da istifa etmesine yol açtı. Çok sayıda kanıt aksini işaret etse de Gutiérrez'in mayısta salgının iki hafta içinde "çözüleceğini" duyurması, Peru halkının büyük kısmının güvenini yitirmesine neden oldu.

Ancak bazı gözlemciler, hükümetin krize yetersiz müdahalesinde bir tek Gutiérrez'in sorumlu tutulamayacağına inanıyor. Peru Tabipler Birliği sözcüsü Dr. Leslie Soto, NPR'a hükümetin El Niño hava koşullarının yarattığı tehdidi göz önüne alarak kitlesel bir salgını durduracak önleyici adımlar atması gerektiğini söyledi. Dang humması, Peru kıyılarında bu baharda yaşanan gibi sıcak havalarda ve yağmurlu ortamlarda daha hızlı çoğalan sivrisineklerle yayılıyor.

Dr. Soto, NPR'a "Mesele sadece Sağlık Bakanlığı değil" dedi.

Eğitim Bakanlığı, İskan Bakanlığı, altyapı ve bölgesel yönetimler de bunun parçası.

Dr. Soto kötü etkilenen bölgelerdeki okullarda görülen, içilebilir su ve hijyen hizmetlerindeki eksikliğin dang hummasının yoğun yaşandığı noktalar yarattığını söyledi. NPR, neredeyse her 10 Peruludan birinin şebeke suyuna ve her 4 kişiden birinin de kanalizasyona erişimi olmadığını ve suyun kaplarda depolanmasının sivrisineklerin üremesine ortam hazırlayan bir işlev görebileceğini bildirdi.

Benzer şekilde Kovid-19 pademisinin etkileriyle de başa çıkmakta zorlanan Peru, dünyanın en yüksek Kovid-19 kaynaklı ölüm oranına sahip.

Geçen yılın sonunda ülke demokrasisi de kriz yaşamıştı. Görevden azil soruşturması süreci tehdidi altındaki eski Cumhurbaşkanı Pedro Castillo, Kongre'yi feshetmeye çalışınca iktidardan indirilmiş ve Hükümet Sarayı'ndaki yerini Dina Boluarte almıştı.

El Niño'nun etkilerinin yılın geri kalanında yoğunlaşması beklenirken, Peru'nun dang humması deneyimi artık bölgenin geri kalanına uyarı işlevi görebilir. Bu, iklim değişikliğinin şiddetini artırmayı sürdürmesi halinde neler beklenebileceğine dair de bir uyarı olabilir.

Dünya ısındıkça ve El Niño hava koşulları güçlendikçe, dang humması muhtemelen Güney ülkelerinin yanı sıra Kuzey'dekilerde de yaygınlaşacak.

Independent Türkçe

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Ayırma ve ilhakın tehlikeleri: Bölünmeden sonra birlik

Suriye'deki haritanın değişmesi Ortadoğu'daki haritalara değişimi dayatıyor (AFP)
Suriye'deki haritanın değişmesi Ortadoğu'daki haritalara değişimi dayatıyor (AFP)
TT
TT

Ayırma ve ilhakın tehlikeleri: Bölünmeden sonra birlik

Suriye'deki haritanın değişmesi Ortadoğu'daki haritalara değişimi dayatıyor (AFP)
Suriye'deki haritanın değişmesi Ortadoğu'daki haritalara değişimi dayatıyor (AFP)

Refik Huri

Suriye'nin birliğine ve toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesi yönündeki resmi Arap ve uluslararası çağrıların yanında, Suriye'nin bölünmesi yönünde seslerin yükselmesi şaşırtıcı değil. İlginç olan, bölünmeyi savunanların üç temel hususu göz ardı etmeleridir. Birincisi, Suriye'nin 2011 yılından bu yana bölgesel veya uluslararası bir gücün ya da her ikisinin kontrolünde olan kısımlara bölünmüş olduğudur. İkincisi, rejimin yıkılmasından sonraki doğal eğilim, bölünmeden birleşmeye doğru gitmektir; bölünmeyi resmen veya zorla kökleştirmek değildir. Üçüncüsü, Suriye haritası bölge haritasından izole bir harita değildir, dolayısıyla aktörler ister yerel ister bölgesel veya küresel olsunlar, bu haritayla oynamak, diğer haritalarla oynamaya kapalı bir süreç değildir.

Lübnan ve ardından Irak'tan öğrendiğimiz ders Sykes-Picot haritalarının, yüz yıldan fazla bir süredir milliyetçi birleştirme çabalarının ve mezhepçi bölme çabalarının başarısına direndiğidir. Ne ülkeler arasındaki birlik girişimleri başarılı oldu ne de bölünmeler gerçekleşti. Sir Mark Sykes ve François Georges-Picot'nun bölge hakkındaki bilgisizliklerine, İngiliz ve Fransız stratejik tercihler, iki manda ülkesi arasındaki petrol ve diğer hususlarla ilgili rekabet nedeniyle heterojen grupları kapsayan sınırlar çizmekte keyfi davrandıklarına dair hikayelere rağmen, bölge ülkelerinin haritaları iç içe geçmiş ve birbiriyle bağlantılıdır.

Diğer bir deyişle Suriye'de haritanın değişmesi, Lübnan, Irak, Filistin, Türkiye ve İran'daki haritaların da değişmesi anlamına geliyor. Bu da bir tür ayırma ve bir tür ilhak demektir. Zayıf ülkelerden toprak almak ve hayallerini gerçekleştirmek isteyen güçlü ülkelere eklemektir. Burada Osmanlı İmparatorluğu'nun özellikle Halep ve Musul'u ilhak etme hayallerine, Velayeti Fakih’in “Gizli İmam'ın zuhuru ve devletinin kurulması” için her şeyi ilhak etme ve dünyayı yönetme hayalleri, Suriye'deki Golan Tepeleri, Hermon Dağı'nın zirvesi, su kaynakları, Batı Şeria ve tabii Gazze’yi kapsayan ve hatta Güney Lübnan'da Evveli Nehri'ne kadar uzanan “Büyük İsrail” hayalleri ekleniyor.

Ayırma ve ilhak denkleminin gerçekten başarılı olması durumunda bölgede nasıl bir tablonun ortaya çıkacağını bilmeyen yoktur. Topraklarını kaybeden ülkeler ile kendilerine ait olmayan toprakları ilhak eden ülkeler arasında bir barış, kalkınma ve iş birliği tablosu olmayacağı kesindir. Aksine çatışmalara ve savaşlara sahne olacaktır. Dahası sadece İsrail ile toprağı kurtarmak için bir yüz yıl daha sürecek askeri çatışma yaşanmayacak, aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu ile Pers İmparatorluğu arasındaki yüzyıllar süren çatışmalara da geri dönülecektir. Bu ikisi arasındaki çatışma ise sadece nüfuz için değildir.

Bölgesel oyunun, ister şiddetli çatışma bağlamında isterse her bir bölgesel gücün kendine özgü alanlarda nüfuzunu artırma ve böylece yeni bir bölgesel güvenlik sistemi düzenleme anlayışı bağlamında olsun, Türkiye, İran ve İsrail ile sınırlı olduğu düşünülemez. Uluslararası oyun daha büyük. Fransız siyaset bilimci Bertrand Badie'nin “ittifakların giderek ortadan kalktığı ve mevcut gerçekliğe damga vuran bir aşırı akışkanlığın hâkim olduğu, böylece korunan müttefik veya vekilin asıl güç karşısında bir tür bağımsız hareket etme marjına sahip olduğu bir döneme giriş” olarak adlandırdığı bir dönemde, fırsat verilen devlet dışı güçler olgusunun rolü açıktır.

Rusya Ukrayna savaşıyla meşgulse de Suriye'deki Hmeymim Hava Üssü ve Tartus Deniz Üssü'nün korunması için de aktif olarak çalışıyor. Ukrayna savaşında bile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yürüttüğü savaş Ukrayna'dan çok daha büyük bir savaştır. Şarku'l Avsat'ın  Indepenedent Arabia'dan aktardığı analize göre Soğuk Savaş sonrasında Batı'nın Rusya'ya karşı haddini aşma durumunu “düzeltmek” ve Moskova'nın büyük bir gücün odak noktası olduğunu kanıtlamak için yapılan bir savaştır.

Mara Karlin'in “Topyekûn Savaş” ile ilgili bir makalesinde söylediği gibi, ABD “Kızıldeniz'in güvenliğini sağlamada başarısız olduysa ve Hint ile Pasifik Okyanuslarını güvence altına alma gücü ile ilgili soru karşısında durduysa” da Ortadoğu ve Uzakdoğu’da büyük oyunu oynamaya kararlı. Çin, ABD tarafından korunan Tayvan'ı geri almakla çok ilgilense ve 130 ülkenin katıldığı “Kuşak ve Yol” projesi konusunda çok rahat olsa da kendisine nüfuz alanları aramaya zorlayan devasa bir deniz ve hava kuvveti inşa ediyor. Ortadoğu ise sadece ticaretten ibaret değil.

Ayırma ve ilhak konuşmaları ile ilgili olarak George Washington Üniversitesi'nde siyaset bilimi ve uluslararası sorunlar profesörü Mark Lynch, “Ortadoğu'nun sonu”ndan bahsediyor. Neden? Çünkü ona göre “eski bir harita yeni bir gerçekliği çarpıtıyor.” Ortadoğu artık Amerikan üniversitelerinin ve ABD Dışişleri Bakanlığı'nın haritalarındaki gibi Arap dünyası, İsrail, Türkiye ve İran’dan ibaret değil. ABD Merkez Komutanlığı haritasına göre artık Afganistan, Cibuti, Eritre, Etiyopya, Kenya, Pakistan ve Somali'yi de kapsıyor. Edgar Morin'in dediği gibi “Hayatın tümü belirsizlik denizinde yüzmektir.”

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.