Fransa’nın Lübnan Özel Temsilcisi Le Drian Beyrut’ta

Le Drian, Beyrut’a yaptığı son ziyarette Başbakan Necib Mikati ile görüştü (Reuters)
Le Drian, Beyrut’a yaptığı son ziyarette Başbakan Necib Mikati ile görüştü (Reuters)
TT

Fransa’nın Lübnan Özel Temsilcisi Le Drian Beyrut’ta

Le Drian, Beyrut’a yaptığı son ziyarette Başbakan Necib Mikati ile görüştü (Reuters)
Le Drian, Beyrut’a yaptığı son ziyarette Başbakan Necib Mikati ile görüştü (Reuters)

Siyasi çevreler, Fransa Cumhurbaşkanı’nın Lübnan Özel Temsilcisi ve eski Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian’ın ‘Cumhurbaşkanlığı seçimlerini çıkmazdan kurtarmak üzere çabalarını sürdürmesi için’ Beyrut’a dönüşünü takip ediyor. Marada Hareketi lideri eski Milletvekili Süleyman Franciyye’nin adaylığını destekleyen kesimler ile eski bakan Cihad Azur’u destekleme konusunda Özgür Yurtsever Hareket ile fikir birliğine varan muhalefet arasında gerginlik tırmanırken gözler, Le Drian’ın hareketlerine çevrilmiş durumda. Ancak henüz Le Drian’ın Lübnan’a dönüşü hakkında herhangi bir karar alınmadı. Bu ise Fransız girişiminin bir kısır döngü içinde dönmesine neden oluyor.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre eski Başbakan Fuad Sinyora ve Temmam Selam, geçen pazartesi günü Başbakan Necib Mikati ile yaptıkları görüşmeden sonra dış arabuluculukların durma noktasına geldiği izlenimi uyandırdı. Bu arabuluculukla Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafından görevlendirilen Le Drian’ın üstlendiği göreve atıf yapılıyor. Kendisi ilk ziyaretinde, Franciyye ve Azur’un dışında bir uzlaşma adayı aramaya giden kapıyı açacak bir gedik kaydedemedi. Bu da cumhurbaşkanlığındaki boşluğun daha da genişletilmesi anlamına geliyor.

Bu bağlamda üst düzey siyasi bir kaynak, Şarku’l Avsat’a Le Drian’ın, Fransız himayesinde cumhurbaşkanının seçilmesiyle ilgili parlamenter bloklar arasında diyaloğu kolaylaştıracak bir atmosfer yaratma arzusunu dile getirdiğini belirtti.

Siyasi kaynak, Le Drian’ın Beyrut’a dönme sözü vermesine rağmen, ilgili siyasi liderlerin henüz Paris’ten onun dönüş tarihini bildiren herhangi bir işaret almadığına dikkat çekti. Kaynağa göre Fransız Temsilci, cumhurbaşkanlığı seçimlerini engelleyen çıkmazda bir boşluk açmak için istişarelerine devam etmek üzere bir tarih belirlemeyi geciktiriyor.

Kaynak ayrıca Le Drian’ın, Hizbullah üzerindeki etkisinden dolayı İran’la iletişim kurması gerektiğine dair bir tavsiye aldığını ve böylece, uzlaşıya dayalı bir cumhurbaşkanı arayışında üçüncü bir seçeneğe gitmek için İran’ın yardım etme arzusuyla karşılaşabileceğini söyledi. Zira Hizbullah ve müttefiki Temsilciler Meclisi Sözcüsü Nebih Berri hala Franciyye’nin adaylığına bağlı. Bu nedenle onların rızası olmadan bu seçeneğin önüne geçilmesi mümkün değil.

Aynı kaynak, Le Drian’ın Macron tarafından kendisine emanet edilen bir görev için Lübnan’a gelişinin beş kişilik komite tarafından siyasi örtüden yoksun olduğunu dile getirdi. Le Drian, Değişim Güçleri’ne mensup bazı milletvekilleriyle görüşmesi sırasında kendisine sorulan sorulara, Fransa Cumhurbaşkanı’nın görevlendirmesiyle Beyrut’a geldiğini söylemişti. Ayrıca kaynaklara göre Fransız Temsilci, diyaloğu konusunda ayrıntılı bilgi vermekten kaçınırken, soruları da Beş Yıllık Komite’nin üye devletleriyle istişareler ve İran ile istişareler etrafında tuttu.

Bu çerçevede Le Drian’ın Beyrut’a dönüş tarihinin belirlenmesi, ‘görüşmelerinde Lübnan krizinin uluslararası toplumun gündeminde olmadığını açıkça söylemesine rağmen’ temasları ve İran liderliğiyle birlikte Beş Yıllık Komite üyeleriyle yapacağı temasların sonucuna bağlı. Bu noktada boşa harcanan zaman oyununa devam edilmesi, siyasi krizin, ekonomik ve mali çöküşün çıtasını yükseltecek. Ayrıca diyaloğu kolaylaştırma çağrısı, engelleyici ekseninin desteği ve muhalefet tarafından reddetme noktasına kadar ertelenmeye kadar uzanıyor. Muhalefet, önceliğin cumhurbaşkanlığı seçimlerinin olmasını şart koşuyor. Çünkü Şii ikili Franciyye’ye olan desteğinden vazgeçmedikçe diyalog kurmanın bir anlamı yok.

Bu bağlamda uzun bir yaz tatilinde cumhurbaşkanlığı boşluğuna girme beklentisiyle Başkan Mikati’nin, hükümetin eylemlerini harekete geçirmeye dikkat etmekten başka seçeneği yok. Bu eylemlerin başında ise parlamentoda onaylanmak üzere cari yıla ait bütçe taslağının hazırlanması geliyor. Mikati ayrıca, görev süresinin bitiminden hemen sonra Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame de dahil olmak üzere atamaları, Hristiyan çoğunluğun onayına bağlamış durumda. Bu çoğunluk, atamaların cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasına ertelenmesi için ısrarcı. Bu da Başbakan Mikati’nin Hristiyanlarla bir çatışmaya girmeyeceği ve böylece Selame’nin yerini birinci yardımcısı Vasim Mansuri’nin alacağı anlamına geliyor.



Milislerle İsrail arasındaki çatışma: Bu son savaş mı?

Hizbullah medya ilişkileri yetkilisi Muhammed Afif, Beyrut'un güney banliyölerinde düzenlediği basın toplantısında (Reuters)
Hizbullah medya ilişkileri yetkilisi Muhammed Afif, Beyrut'un güney banliyölerinde düzenlediği basın toplantısında (Reuters)
TT

Milislerle İsrail arasındaki çatışma: Bu son savaş mı?

Hizbullah medya ilişkileri yetkilisi Muhammed Afif, Beyrut'un güney banliyölerinde düzenlediği basın toplantısında (Reuters)
Hizbullah medya ilişkileri yetkilisi Muhammed Afif, Beyrut'un güney banliyölerinde düzenlediği basın toplantısında (Reuters)

Mark Daou‎

Araplarla İsrail arasındaki savaşların gidişatında bir düşüş çizgisi olarak çizilebilecek net bir tablo var ve buradan, bugün Gazze ve Lübnan'da tanık olduklarımızın İsrail ile yapılan son Arap savaşları olabileceği sonucunu çıkarmak mümkün. İsrail-Arap savaşları 1948'de altı Arap ülkesinin katılımıyla başladı. 1956'daki savaşa tek ülke, 1967'deki savaşa üç ülke, 1973'teki savaşa ise Mısır ve Suriye katıldı. Bundan sonra Arap orduları savaşlara girişmeyi tamamen durdurdu ve özellikle 1967'den sonra düzensiz örgütler dönemi başladı.

1969'da Arap baskısı sonucunda Lübnan'ın egemenliğinden Filistin Kurtuluş Örgütü lehine vazgeçildi. Ürdün de benzer baskılara maruz kalmıştı ancak Haşimi Krallığı, 1970’deki Kara Eylül olaylarından sonra egemenliğini korudu. Lübnan ise devleti zayıflatan bir iç savaşa girdi. Filistinli örgütlerin Lübnan’daki silahlı faaliyetlerinin genişlemesi, 1978'de tampon bölge kurma bahanesiyle Güney Lübnan'ın İsrail tarafından işgal edilmesine yol açtı. Ardından 1982 yılında İsrail, Lübnan topraklarında ilerleyerek birkaç hafta içinde başkent Beyrut'u işgal etti. Hiçbir Arap ülkesinin katılmadığı bu savaşta Lübnan yalnız bırakıldı, hatta Esed rejiminin ordusunun sahadan çekildiği görüldü.

Gerçek şu ki, 1973 savaşı düzenli ordular arasındaki son Arap-İsrail savaşıydı.

Günümüzde devam eden savaş ve sahada İsrail lehine ortaya çıkan askeri sonuçlar ile birlikte, Lübnan devletinin ve Filistin Otoritesi'nin meşruiyetine karşı olan milis grupların askeri bir güç olduğu dönem kapandı

Ardından tüm cepheler kapatıldı ve geriye sadece Lübnan cephesi ile seksenli ve doksanlı yıllarda Filistin içindeki Batı Şeria, Gazze ve İsrail içindeki Arap bölgelerindeki halk ayaklanmaları kaldı. Daha sonra iki devletli çözüm süreci olarak bilinen sürecin temelini atan Oslo Anlaşması’nın imzalanmasının ardından bu ayaklanmalar da zayıfladı. Ancak İsrail ile yapılan Filistin ve Suriye barış müzakerelerinin, İsrail'in özellikle Filistinlilerin haklarını asgari düzeyde dahi kabul etmeyi reddetmesi nedeniyle başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, silahlı grupların Oslo'dan sonra  zayıflayan ivmesi yeniden güç kazandı. Suriye rejimi, İran'ın desteğiyle bu fırsatı kullanarak üç silahlı örgüte (Hamas, İslami Cihat ve Hizbullah) hakim oldu. İsrailliler ile müzakere pozisyonunu güçlendirmek için bu örgütlerden yararlandı. Aslında Suriye ve İran rejiminin niyeti, sahte sloganları gibi Filistin'i kurtarmak değildi. Daha ziyade bu örgütleri İran rejiminin ve Suriye rejiminin dış politika araçları olarak kullanmaktı. İran kazanımlar elde edip silahlarını geliştirmeyi, Suriye ise rejimi korumayı ve Golan'ı geri almayı amaçlıyordu. Suriye savaşından önce durum böyleydi ama sonrasında bu ağ tamamen İran'a sadık hale geldi. Yayılmacı Mollalar rejimi ile nükleer politikalarını savunmak için ona hizmet eder oldu.

2008 yılında Hizbullah ülkedeki ortaklarının aleyhine döndü ve onlara askeri bir saldırıda bulundu. Hamas da aynı şeyi Gazze Şeridi'nde yaptı, halkına saldırdı ve Gazze’nin kontrolünü ele geçirdi. Zamanla iki örgüt iktidardaki konumlarını güçlendirdi, güvenlik ve askeri kontrolü ele geçirdi ve İran'ın desteğiyle yeteneklerini geliştirdi. Hizbullah, İran'ın iradesi doğrultusunda Suriye rejimini savunmak için Suriye savaşında savaştı ve binlerce savaşçısını kaybetti. İsrail onları gözlemlerken, Filistin saflarının bölünmesi, Lübnan'daki çatırdamanın artması, daha fazla Suriyelinin kanının dökülmesi için onlara göz yumarken, Hizbullah ve Hamas’ın kendilerine olan güvenleri arttı.

Hamas Hareketi, büyüklüğünün, rolünün ve öneminin Tahran'ın bir aleti olmaktan çok daha büyük olduğunu düşünerek 7 Ekim 2023'teki saldırıyı düzenledi. Bu, en kötü radikal  ırkçı zihniyetin önderlik ettiği bir savaş ile birlikte İsrail cehenneminin kapılarının Filistin halkına açılmasına yol açtı. Aynı şekilde Hizbullah da İran nezdindeki konumunun ve direniş ekseni ile ilişkisinin kendisini Gazze'nin yaşadığı kaderi yaşamaktan koruyacağını düşündü, ancak kendisinin yalnızca İranlıların bir piyonu olduğunu keşfetti. Hizbullah, kendisini savunmak için binlerce Lübnanlı gencin canını feda ettiği Suriye rejiminin de kendisini terk ettiğini ve onun için hiçbir şey yapmadığını gördü.

Günümüzde devam eden savaş ve sahada İsrail lehine ortaya çıkan askeri sonuçlar ile birlikte, Lübnan devletinin ve Filistin Otoritesi'nin meşruiyetine karşı olan milis grupların askeri bir güç olduğu dönem kapandı. Tarihsel süreçten bunların bir daha geri dönülmez bir şekilde yok olacakları açıkça görülüyor. Zira kurtuluş, direniş ve arenalar birliği sloganlarının devrilmesi sonucunda halklar kendi çıkarlarını koruyacak şekilde hareket edecek, ülkeler ve liderleri kendi varlıklarını ve çıkarlarını koruyacak olanı benimseyecektir.

İsrail projesine karşı mücadele, Filistin halkının başkenti Kudüs olan bir devlet hakkını tamamen elde etmesi için devam etmelidir, çünkü bu, bölgenin ve ülkelerinin istikrarı için tek çözümdür.

İranlılar ve Suriyeliler, kendilerinden önceki tüm Araplar gibi, küresel olarak ABD, Avrupa, Çin, Hindistan, Rusya, Türkiye ve diğerleri tarafından çevrelenmiş olan İsraillilerle askeri çatışmaya girmenin hiçbir anlamı olmadığını anladılar. Özellikle İran tarafı, genişleme zamanının bittiğini, ülke dışında milyarlarca dolara mal olan, gerçek bir savaşı ancak birkaç hafta sürdürebilen, ardından kayda değer hiçbir etkisi olmadan zaman zaman atılan birkaç füze ve İHA ile birlikte yeniden yerel silahlı hareketlere dönüşen milis gruplara yatırım yapmanın bir anlamı olmadığının farkına vardı.

Araplarla İsrail arasındaki çözüm süreci, sabit bir stratejik tercih haline geldi ve bu seçim, Arap ülkelerinin ve halklarının korunmasına, kalkınmasına ve refahına olanak tanıyor. Onları dünyada daha değerli bir ortak haline getiriyor. 7 Ekim belki de Arapların bu seçeneğe yönelme eğilimlerini frenlemek içindi. Bu seçenekle birlikte Arap ülkelerinin gelişmesi, daha büyük ve temel küresel roller oynaması, sistematik bir diplomatik yaklaşım yoluyla Filistin halkının başkenti Kudüs olan bağımsız bir devlete sahip olma hakkını elde etme konusunda daha kudretli hale gelmesinin kapısı olabilir. Arap halklarına hiçbir başarı ve zafer kazandırmadan, Arap halklarına zarar veren, boş, gürültülü savaş söylemlerini sürdürmenin ise bunu sağlamayacağı kanıtlandı.

1973 yılı Arap orduları ile İsrail arasındaki son savaştı. 2024 yılı, devlet dışı milislerle İsrail arasındaki savaşların sonuncusu olabilir. İsrail projesine karşı mücadele, Filistin halkının başkenti Kudüs olan bir devlet hakkını tamamen elde etmesi için devam etmelidir, çünkü bu, bölgenin ve ülkelerinin istikrarı için tek çözümdür. Dolayısıyla diplomatik çözümü benimsemek ve Arapların küresel sahnedeki rolünü geliştirmek, günümüzde en uygun ve etkili seçenek olarak ortaya çıkan yaklaşımın iki unsurudur. Bu savaştan sonra yakın gelecekte Araplarla İsrail arasında savaş olmayacak. Aksine, gerçek mücadele Arapların kendi ülkelerini ve güçlerini inşa edebilmeleri olacaktır. O zaman küresel ülkelerin çıkarları İsraillileri değil Arapları memnun etmeye çalışma eğiliminde olacaktır.

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.