Dolar Lübnan lirası karşısında yeniden yükselişe geçtihttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4437681-dolar-l%C3%BCbnan-liras%C4%B1-kar%C5%9F%C4%B1s%C4%B1nda-yeniden-y%C3%BCkseli%C5%9Fe-ge%C3%A7ti
Dolar Lübnan lirası karşısında yeniden yükselişe geçti
Finans piyasası, Merkez Bankası’ndan bir genelge bekliyor (Reuters)
Lübnan piyasalarında ABD doları kuru son iki gündür hızlı dalgalanmalara sahne oluyor. Dolar, aylar sonra ilk kez 100 bin liraya ulaştı. Dolar ardından tekrar 93 bin seviyesine gerilerken, daha sonra ise 96 bin eşiğine yükseldi.
Ülkedeki bazı ekonomistler dolar kurunun Lübnan lirası karşısında önlenemeyen artışının devletin Sayrafa Platformu’nu feshetme eğiliminden kaynaklandığını savunurken, Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame, Merkez Bankası’nın platform üzerinde her zamanki gibi ve Mart 2023'ten bu yana onaylanan aynı kurallara göre çalışmaya devam ettiğini belirtti.
Dalgalanmalar, cumartesi öğleden sonra başladı, iki saat içinde dolar 10 bin lira yükselerek 100 bin liraya ulaştı. Son haftalarda ise 95 bin sınırını aşmamıştı. Dün sabah saatlerinde 93 bin civarında olan kur, daha yavaş da olsa dalgalanmayı sürdürerek 96 bine ulaştı.
Kurdaki dalgalanmalar, her zamanki gibi ticari piyasalara da zam olarak yansıdı. Ancak bu istikrarsızlığın gerçek nedenleri henüz netlik kazanmadı. Pek çok kişi, yaşananları Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame’nin görev süresinin bu ayın sonunda bitmek üzere olmasına ve yardımcılarının ‘yeni bir yönetici atanmazsa’ istifa etme tehdidine bağlarken, bazı taraflar ise durumun çoğunluğu tüccar ve kurumlar olmak üzere çok sayıda kişinin yararlandığı ‘Sayrafa Platformu’ ile ilgili olarak Merkez Bankası’nın yeni genelge ve prosedürler yayınlayacağı bilgisinden kaynaklandığını belirtiyor. Tüccar ve kurumlar, söz konusu platform sayesinde fiyatları piyasa fiyatının altında belirliyor ve Lübnan bankalarından dolar almalarına izin veriliyor. Bu da özellikle büyük meblağlarla çalışanlar için büyük karlar elde edilmesini sağlıyor.
Ancak Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame, aynı politikanın devam ettiğini vurgulayarak, Sayrafa’yı feshetme eğilimi olduğunu içeren bilgileri yalanladı. Bu çerçevede yayınlanan bir bildirgede, “Para ve Kredi Kanunu’nun 75. ve 83. maddelerine dayanarak, Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame, Mart 2003’ten bu yana Merkez Bankası tarafından onaylanan aynı kurallara göre, Sayrafa platformundaki çalışmaların her zamanki gibi devam ettiğini doğruladı” denildi.
“Bazı bankaların bu konuya uymadığına dair dolaşan tüm haberler asılsızdır” diyen Selame, “Merkez Bankası, bankalardan gelen tüm talepleri, sponsorlu fonlar dahilinde olduğu sürece karşılayarak aynı politikayla devam etmektedir” ifadelerini kullandı.
Gazze ateşkesi: ‘Karşılık bulmayan teklifler’ ve müzakerelerde giderek kötüleşen çıkmazhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5128838-gazze-ate%C5%9Fkesi-%E2%80%98kar%C5%9F%C4%B1l%C4%B1k-bulmayan-teklifler%E2%80%99-ve-m%C3%BCzakerelerde-giderek
Gazze ateşkesi: ‘Karşılık bulmayan teklifler’ ve müzakerelerde giderek kötüleşen çıkmaz
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Beyt Lahiya'da yıkılmış bir binanın yanına inşa edilmiş baraka (AFP)
Hamas'ın İsrail'in önerisini reddedip Mısır ve Katar'ın başka bir önerisinde ısrar etmesinin ardından Gazze Şeridi'nde ateşkesi yeniden başlatmaya yönelik teklifler, İsrail'in Gazze Şeridi'nin bazı bölgelerindeki kontrolünü genişleten operasyonlarının ortasında durgunluğunu koruyor. Diğer yandan Mısır, Arap ve Avrupa ülkeleri ateşkese giden yolu bulmak için görüşmeler yürütüyor.
Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlara göre bu gerilim, müzakerelerdeki mevcut çıkmazı daha da kötüleştirecek. “Savaşın iki tarafının (Hamas ve İsrail) reddettiği mart ayı başındaki ateşkesin çöküşünden bu yana devam eden Mısır-Katar, İsrail ve ABD önerilerini birleştiren tek bir vizyon yok” diyen uzmanlar, İsrail operasyonlarının genişlemesi ve ABD'nin gerçek bir baskısı olmaması halinde, bu durumun 20 Nisan'daki Paskalya sonrasına kadar devam etmesini bekliyor.
Reuters'e göre İsrail güçleri, kontrol etmeyi amaçladıkları bir ‘güvenlik bölgesi’ ilan ettikleri Refah kentinde enkazın ortasında ilerlerken, yüz binlerce Gazzeli dün savaşın başlamasından bu yana en büyük kitlesel göçlerden birini yaşadı. Bu gelişme, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ordunun ‘Gazze Şeridi'ni bölümlere ayırdığını ve Hamas'a esirleri geri vermesi için baskıyı giderek arttırdığını’ doğrulamasından saatler sonra gerçekleşti. Netanyahu, ordunun güneydeki Han Yunus ve Refah vilayetleri arasındaki ‘Morag eksenini kontrol ettiğini’ vurguladı.
Refah'ı ele geçirmeye yönelik saldırı, İsrail'in ocak ayında yürürlüğe giren ateşkesi sona erdirerek 18 Mart'ta yeniden başlattığı savaşta, sonraki aşamalara ilişkin müzakerelerin ‘çıkmaza’ girmesinin ardından yaşanan büyük bir gerilimi temsil ediyor.
AFP'ye konuşan iki Hamas yetkilisi, gerilimin Hamas'ın İsrail tarafından arabuluculara sunulan bir teklifi reddetmesinden saatler sonra yaşandığını söyledi. Yetkililer, Hamas'tan bir yetkilinin çarşamba günü Reuters'a yaptığı açıklamada da doğruladığı üzere, hareketin ‘İsrail'in arabulucular aracılığıyla sunduğu son öneriyi ele almamaya karar verdiğini, çünkü işgalin Mısır-Katar önerisini bozmayı amaçladığını ve herhangi bir anlaşmayı bozmak istediğini’ bildirdiler.
Yerlerinden edilen Filistinliler Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki evlerine dönüyor. (AP)
İsrail 29 Mart'ta, arabulucular Mısır ve Katar'ın önerisine karşılık, ABD ile tam bir koordinasyon içinde, Gazze Şeridi'nde halen hayatta olduğuna inanılan 24 esirin yarısının ve öldüğüne inanılan 35 esirin yaklaşık yarısının 40 ila 50 gün sürecek bir ateşkes sırasında geri dönmesini içeren bir öneriyi arabuluculara ilettiğini açıkladı.
Kahire daha önce İsrail'in Gazze Şeridi'ne insani yardım girişine izin vermesi ve çatışmaların bir hafta süreyle durdurulması karşılığında, Hamas'ın, aralarında bir ABD vatandaşının da bulunduğu beş esiri serbest bırakmasını önermişti. Şarku’l Avsat’ın AP'den aktardığına göre buna karşılık İsrail de yüzlerce Filistinli mahkûmu serbest bırakacaktı. Bir Hamas yetkilisi o dönemde Hamas'ın ‘olumlu yanıt verdiğini’ söyledi.
Kahire'nin önerisi, Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un 13 Mart'ta ateşkesin 20 Nisan'a kadar uzatılmasını ve 10 esirin serbest bırakılmasını içeren bir öneri sunmasından iki haftadan kısa bir süre sonra geldi. Hamas ise sadece ABD vatandaşlığına sahip İsrailli esir Aidan Alexander'ın serbest bırakılmasını kabul etti.
İsrail ve Filistin konularında uzman Mısırlı akademisyen Prof. Dr. Tarık Fehmi'ye göre Gazze krizi, ‘biri Mısır-Katar, ikincisi İsrail ve üçüncüsü de ABD önerileri olmak üzere bir çatışma sahnesi teşkil ediyor. Bunlar arasında müzakere edilen tek bir yaklaşım ya da vizyon yok. Bu durum, İsrail'in kara harekâtını hızlandırdığı, yeni bir eksen oluşturduğu, kendi şartlarını ve kazanımlarını iyileştirmeyi amaçlayan sıfır toplamlı seçeneklere doğru meseleleri zorladığı bir döneme denk geliyor.’
Fehmi, müzakerelerdeki mevcut çıkmazın İsrail tarafından, en azından Hamursuz (Pesah) Bayramı'ndan önce kırılmasını beklemiyor. Fehmi'ye göre söz konusu gerilim sürerken İsrail'in mahkûmları serbest bırakmaya niyeti yok. Hamas'ın da Mısır-Katar önerisini kabul ettikten sonra, yeni gelişmeler olmadığı sürece kabul edeceği bir şey yok.
İsrail'in Gazze Şeridi'nin orta kesiminde yerlerinden edilmiş insanların barındığı bir sığınağa düzenlediği hava saldırısında yaralanan kişiyi taşıyan Filistinli siviller (Reuters)
Filistin'in eski Mısır Büyükelçisi Berakat el-Ferra, İsrail'in gerilimi artırmak, yeni saldırılar düzenlemek ve Gazze Şeridi'ndeki diğer bölgeleri kontrol etmekle ilgilenmesi, Hamas'ın ise kabiliyetlerinin azalması ve şu anda İsrail'i caydıracak hiçbir şeyi olmaması nedeniyle müzakerelerdeki çıkmazın daha fazla zaman alacağına inanıyor.
Öte yandan Gazze'deki ateşkes sürecine ivme kazandırmak amacıyla Mısır'ın arabuluculuk çabaları devam ediyor. Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati dün, Avusturyalı mevkidaşı Beata Meinl-Reisinger ile yaptığı telefon görüşmesinde, ‘krizi sona erdirmenin yollarını ve Mısır'ın ateşkes anlaşmasına geri dönme çabalarının yanı sıra İsrail'in devam eden tırmanışı ışığında çatışmaya sürdürülebilir çözümler bulma çabalarını’ gözden geçirdi. Mısır Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre Abdulati, ‘derhal ateşkes sağlanması ve Gazze Şeridi'ne insani yardımların hızla ulaştırılması için İsrail hükümetine baskı yapılması gerektiğini’ vurguladı.
Çarşamba günü Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen es-Safadi ile bir telefon görüşmesi yapan Abdulati, ‘kötüleşen insani durum çerçevesinde, Gazze Şeridi'ndeki ateşkesi sakinleştirmek ve istikrara kavuşturmak için Mısır-Katar çabalarını’ ele aldı.
ABD Başkanı Donald Trump ve Mısırlı mevkidaşı Abdulfettah Sisi de salı günü telefonda ‘Gazze Şeridi'ndeki olası çözümleri’ görüştü.
Fehmi, ‘Mısır'ın bu krizi sona erdirmek, mevcut gerilimi kontrol altına almak ve ciddi ateşkes sağlayacak bir yaklaşıma ulaşmak için çabalarının durmadan devam edeceğine’ inanıyor.
El-Ferra ise ‘Trump yönetiminin Netanyahu üzerinde gerçek ve ciddi bir baskısı olmadan ateşkesin yeniden başlaması konusunda yakın çözümlere ulaşılamayacağına’ inanıyor. El-Ferra ayrıca, ‘Mısır'ın savaşın başından beri gösterdiği çabaların takdire şayan olduğunu ve sürekli çaba sarf ettiğini’ belirtti.
