عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

Pakistan'da seçim mitingini kana bulayan patlama hakkında bilinenler

Saldırının arkasında DEAŞ Horosan örgütünün olduğu düşünülüyor

Pakistanlı yetkililer saldırıda can kaybı sayısının artmasından endişe ediyor (Reuters)
Pakistanlı yetkililer saldırıda can kaybı sayısının artmasından endişe ediyor (Reuters)
TT
TT

Pakistan'da seçim mitingini kana bulayan patlama hakkında bilinenler

Pakistanlı yetkililer saldırıda can kaybı sayısının artmasından endişe ediyor (Reuters)
Pakistanlı yetkililer saldırıda can kaybı sayısının artmasından endişe ediyor (Reuters)

Pakistan'da en geç 10 Kasım'da yapılacak genel seçimler öncesinde dün, ülkenin Afganistan sınırına yakın bir konumda yer alan Hayber-Pahtunhva bölgesinde düzenelen mitinge bombalı saldırı düzenlendi.

Saldırıda en az 54 kişi hayatını kaybederken, 200'den fazla kişi de yaralandı.

Hayatını kaybedenler arasında koalisyon ortağı İslam Uleması Cemiyeti'nin bölgedeki liderlerinden Maulana Ziyaullah’ın da bulunduğu belirtildi.

Pakistan'ın en büyük partilerinden olan İslam Uleması Cemiyeti'nin mitingine yönelik saldırı ülkedeki güvenlik endişelerini artıran son işaretlerden biri oldu.

Komşu Afganistan'da Taliban'ın yönetimi devralmasının ardından son iki yıldır birçok militan grubun Pakistan içinde daha aktif faaliyet yürüttüğü biliniyor.

Pakistan polisi saldırının bir canlı bomba tarafından gerçekleştirildiğini açıkladı.

Yetkililer saldırının IŞİD tarafından gerçekleştirildiğine inanıyor. Örgüt daha önce de Taliban'la yakın ilişkileri nedeniyle İslam Uleması Cemiyeti'nin üyelerini hedef almıştı.

IŞİD uzantısı DEAŞ Horasan (IŞİD-K) örgütü, Afganistan'da İslami değerlere göre bir yönetim kurmadığı iddiasıyla Taliban'ı hedef olarak görüyor. Örgüt Nisan 2022'de İslam Uleması Cemiyeti'yle bağlantılı akademisyen ve din adamlarının öldürülmesi için de çağrı yapmıştı.

Pakistan'da artan saldırılar

Son yıllarda içlerinde DEAŞ-K ve Pakistan Talibanı'nın (TTP) da bulunduğu silahlı gruplar ülkede daha aktif bir çizgi izliyor.

Bu yıl içinde TTP bazı büyük saldırılar gerçekleştirerek Pakistan'daki güvenlik zaafiyetlerinin gün yüzüne çıkmasına neden olmuştu. TTP militanları ocakta Peşavar'da bir camiye saldırarak 100'den fazla kişinin ölümüne neden olmuş, bir ay sonra ise ülkenin en büyük kenti Karaçi'de emniyet genel merkezine saatler süren bir saldırı düzenlenmişti.

Birleşik Devletler Barış Enstitüsü'nden Asfandyar Mir, "Pazar günü gerçekleşen saldırı Pakistan'da militanların halen etkin olduğunu gösteriyor. Güvensizliğin gelecek aylarda artması muhtemel" diye konuştu.

Ülkede artan silahlı şiddet, Pakistan'la Afganistan'daki Taliban yönetimi arasındaki gerilimin de son aylarda artmasına neden oldu.

İslamabad yönetimi, Taliban'ı Pakistan Talibanı'na destek vermek ve güvenli liman olmakla suçluyor. Taliban ise bu suçlamaları reddediyor.

Saldırılar seçimleri etkileyebilir

Pakistan'da sıklaşan saldırıların sonbaharda yapılacak genel seçimleri de etkilemesinden korkuluyor. 

Bu konudaki temel endişe ise seçmenlerin saldırı korkusuyla sandığa gitmekten vazgeçme ihtimali.

Seçimler, eski başbakan Imran Han'ın güvensizlik oylamasıyla iktidardan düşürülmesinden yaklaşık 1,5 yıl sonra yapılacak. Han'ın görevden alınması ülkedeki siyasi karmaşayı artırmış ve seçimlere siyasi istikrar sağlamak adına kritik önem atfedilmesine neden olmuştu.

Güney Asya'da aşırıcılık ve militanlık üzerine çalışan S. Rajaratnam Uluslararası İlişkileri Okulu'ndan Abdul Basit, "Bu saldırılar hem halkın hem de politikacıların zihninde olacak. Saldırılar sıkıcı seçim kampanyalarına ve düşük katılıma neden olabilir. Ayrıca yaklaşan seçimlerin güvenilirliğini de etkileyebilir" diye konuştu.

Independent Türkçe, NY Times, Reuters

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
TT
TT

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)

Refik Huri

Ukrayna savaşı, bazen unutulmuş bir savaş gibi görünse de Gazze ve Lübnan’daki savaştan ve İran'ın başını çektiği tüm “direniş ekseninden” çok daha tehlikelidir. Burada Ortadoğu için yeni bir sahne ya da büyüklerin onayladığı bir bölgesel güvenlik sistemine götürecek beklentiler olmaksızın çok fazla gürültü, slogan ve yıkım var. Gazze, savaş bitmeden sona erdi ve kimse onu yönetmeye hazır değil. Önceki “statüko”nun geri gelmesi yönündeki bahisler arasında, herhangi bir siyasi sempati olmaksızın ya da herhangi bir ülke İsrail ile ilişkilerinin gidişatında herhangi bir değişikliğe gitmeden Lübnan neredeyse tamamen yerle bir oldu. Ama Ukrayna'da oyun daha büyük.

Bu, kıtalararası balistik füzelerle ve Rusya'nın nükleer tehdidinin eşiğinde yürütülen bir savaş. Avrupa'yı kontrol etme ve yeni bir çok taraflı dünya düzeni kurma konusunda belirleyici bir savaş. Hayati bir jeopolitik ve stratejik konum ile bağlantıyı sağlama veya koparma savaşı. Zira Başkan Carter döneminde Ulusal Güvenlik Danışmanı olan Profesör Zbigniew Brzezinski'nin tekrarladığı gibi, “Ukrayna olmadan Rusya'nın imparatorluk olmaktan çıktığı” tarihsel bir gerçektir. Tıpkı Batı'nın, Moskova'nın bir imparatorluk olmasını engellemek için Ukrayna'yı Rusya'dan uzaklaştırmakta ısrar etmesi gibi, Başkan Putin de imparatorluğu kurmak için Ukrayna'yı geri almakta ısrar etti. Eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel, başından beri bunu fark etmişti ve bunun nedenle anılarında Putin'i kızdırmamak için Ukrayna'nın NATO'ya katılımını ertelemeye çalıştığını söylüyor. Sovyetler Birliği ile Batı arasındaki Soğuk Savaş'ın sona ermesinden yıllar sonra, Rusya ile Batı arasında sıcak bir vekâlet savaşının yaşanması da bu nedenle kaçınılmaz.

ABD ile Çin arasında, Çin'in Tayvan'ı zorla ilhak etmeye karar vermesi durumunda daha da kızışabilecek soğuk savaşın kaçınılmazlığı da buradan kaynaklanıyor. Sahne her şeyi anlatıyor; ABD dünyanın zirvesinde endişeli ve gergin iken, Çin zirveye ulaştıktan sonra kendinden emin ve sakin. Rusya, korkutan ve korkan rolünde seferberlik halinde. NATO'nun kapısına kadar genişlemesinden korkuyor ve NATO'nun Ukrayna'yı kabul etmeyi düşünmesini engellemek için aceleyle savaşa girerek korkutuyor.

ABD, tüm uyarılara rağmen güçlünün yükselen güçten korkmasını simgeleyen “Thucydides” tuzağına düştü. Tarihçilere göre bu, Atina ile Sparta arasında yaşananların bir örneğidir. Güçlü Atina Sparta'nın artan gücünden korktuğu için kendisine savaş açmıştı. Ancak Çin, her ne kadar daha büyük, daha geniş bir tuzağa hazırlanıyor olsa da bu tuzağa düşmemeye çalışıyor.

Biden yönetimi Çin ile ilişkileri üç şekilde özetliyor: rekabet, husumet ve iş birliği. Trump yönetimi ise daha büyük bir şeyden söz ediyor. Başkan Şi Cinping iş birliği arzusunu kullanıyor ancak pratikte “dünyayı yeniden oluşturmak, Batı değerlerini uluslararası kurumlardan kovmak ve doları tahtından indirmek” istiyor. Stanford Üniversitesi'nden ve “Çin'e Göre Dünya” kitabı yazarının Elizabeth Economy’nin söylediğine göre, Şi ayrıca, “Kuşak ve Yol, küresel büyüme, küresel güvenlik ve küresel medeniyet” programlarını gerçekleştirmek için uluslararası uzlaşma çağrısında bulunuyor. Bu ise kısaca, sadece çok kutuplu bir sistemden ibaret olmayan yeni bir dünya düzenidir.

Ancak ABD'de ve tabii ki Avrupa'da, Çin ile anlaşmayı savunanlar da az değil. G7 ve G20 arasında ABD ve Çin’den oluşan “G2” fikrini öne sürenler var. Nitekim tarihçi Adam Tur, “Çin'in tarihsel yükselişine uyum” çağrısında bulundu. Siyaset bilimci Graham Allison, “Asya'daki Çin etkisinin” kabul edilmesi çağrısında bulundu. Ancak olumsuz dalga da artıyor. Tufts Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü Michael Buckley, “hayati çıkarların çatıştığına ve iki ülkenin sistemlerinde bunun güçlü köklere sahip olduğuna, güç dengesinde büyük bir değişiklik olmadan düşmanlığın azaltılamayacağına, düşmanlığın iki tarafın birbirini yanlış anlamasından değil, birbirini iyi tanımasından kaynaklandığına” inanıyor. Dahası eski ulusal güvenlik danışman yardımcısı Matt Pottinger ve eski kongre üyesi Mike Gallagher Çin ile rekabeti yönetmeyi reddedip, Pekin ile çatışmacı bir söylem ve böylece “rekabeti kazanmayı” talep ediyorlar.

Şi’ye gelince Çin'in yükselişte, ABD'nin ise düşüşte olduğuna inanıyor. Çin Komünist Partisi'nin 2021 yılında yayınlanan “100 Yıllık Resmi Tarihçe”sinde şu ifadelere yer verildi: “Çin, dünya sahnesinde merkeze eskisinden daha yakın. Kendi doğuşuna hiçbir zaman bugün olduğundan daha yakın olmamıştı.”  Şi'nin istediği, Çin ile savaşın üzerinde çok fazla duman görmek isteyen ABD ile “dumansız bir savaş” kazanmaktır. Gerçek şu ki her zaman soğuk savaş zihniyetinden uzaklaşma çağrısında bulunan Çin, ABD’ye karşı bir soğuk savaş başlattı. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre ABD'ye karşı koymak ve dünyadaki Amerikan hegemonyasını zayıflatmak için Rusya ile “sınırsız ortaklık” kurmayı tercih etti. Her ne kadar Çin, Kuşak ve Yol çerçevesinde yüzden fazla ülke ile anlaşmalar imzalamış olsa da Pew Vakfı'nın 2023 yılında tüm kıtalardan 24 ülkede yaptığı kamuoyu yoklaması, katılımcıların yüzde 22'sinin Çin'i tercih ettiğini, yüzde 60'ının ise ABD'ye olumlu baktığını ortaya koydu.

Oyun ikili bir oyun değil, üçlü bir oyun; Çin ve Rusya, ABD'ye karşı. Sıcak arena Ukrayna savaşı nedeniyle Avrupa, Gazze ve Lübnan savaşları nedeniyle de Ortadoğu ise ekonomik ve jeopolitik rekabetin soğuk arenası, Küresel Güney olarak adlandırılan bölgedir. Ama bu, Hindistan, Güney Afrika, Brezilya ve Endonezya gibi rolleri olan büyük ülkeleri içerdiğinden coğrafi olarak tamamen güneyli değil. Aynı zamanda İran, Türkiye ve İsrail gibi rolleri olan bölge ülkelerini de içeriyor.

Hiç kimse bir soğuk savaşı tamamen kazanamaz. İlk soğuk savaş bile bir ölü ve bir yaralı ile sona erdi. Zafer coşkusu ve “tarihin sonu” konuşmalarının ardından yaşanan olayların da doğruladığı gibi, ölen Sovyetler Birliği, yaralı ise ABD’deydi.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia'dan çevrilmiştir.