FAO: 20 milyondan fazla Sudanlı savaş nedeniyle açlığın eşiğinde

Sudan’ın Darfur bölgesindeki çatışmalardan kaçan Sudanlılar, 2 Ağustos 2023’te Çad’ın Adre bölgesinden sınırı geçerken eşyalarını taşıyan araçların yanında yürüyor (Reuters)
Sudan’ın Darfur bölgesindeki çatışmalardan kaçan Sudanlılar, 2 Ağustos 2023’te Çad’ın Adre bölgesinden sınırı geçerken eşyalarını taşıyan araçların yanında yürüyor (Reuters)
TT

FAO: 20 milyondan fazla Sudanlı savaş nedeniyle açlığın eşiğinde

Sudan’ın Darfur bölgesindeki çatışmalardan kaçan Sudanlılar, 2 Ağustos 2023’te Çad’ın Adre bölgesinden sınırı geçerken eşyalarını taşıyan araçların yanında yürüyor (Reuters)
Sudan’ın Darfur bölgesindeki çatışmalardan kaçan Sudanlılar, 2 Ağustos 2023’te Çad’ın Adre bölgesinden sınırı geçerken eşyalarını taşıyan araçların yanında yürüyor (Reuters)

Birleşmiş Milletler (BM) ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasındaki savaşın yaklaşık 4 milyon sivilin ülke içinde ve dışında kaçmaya zorladığı Sudan’da, akut gıda güvensizliğinden mustarip insanların sayısının iki katına çıktığını açıkladı.

BM Gıda ve Tarım Örgütü’nden (FAO) yapılan açıklamada, “Ülke nüfusunun yüzde 42’sinden fazlası yani 20,3 milyondan fazla insan, yüksek düzeyde akut gıda güvensizliği yaşıyor” ifadelerine yer verildi.

Açıklamada ayrıca “Mayıs 2022’de yapılan son analiz sonuçlarıyla karşılaştırıldığında, ciddi derecede gıda güvensizliği yaşayan insanların sayısının neredeyse iki katına çıktığı fark edildi” ifadeleri de yer aldı.

BM örgütü, Sudan’daki durumu, özellikle ‘akut açlığın acil aşamasına olan yaklaşık 6,3 milyon insan’ göz önüne alındığında, ‘şüphesiz kritik bir durum’ olarak nitelendirdi.

Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığına göre FAO, en çok etkilenen eyaletlerin ‘nüfusun yarısından fazlasının şiddetli açlıkla karşı karşıya olduğu Hartum, Güney ve Batı Kordofan, Orta, Doğu, Güney ve Batı Darfur dahil olmak üzere aktif çatışma yaşayan şehirler olduğunu’ belirtti.

Abdulfettah el-Burhan liderliğindeki ordu ile Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) liderliğindeki HDK arasında 15 Nisan’da iç savaş patlak verdi. Çatışmalar başkent ve çevresinde, batı Darfur bölgesinde ve bazı güney bölgelerinde yoğunlaştı ve şimdiye kadar en az 3 bin 900 kişinin ölümüne neden oldu.

Bu savaş ayrıca milyonlarca insanı köylerini ve evlerini, şiddetten uzak başka şehirlere ya da yurtdışına gitmek üzere terk etmeye zorladı.

Uluslararası Göç Örgütü’nün (IOM) en son istatistiklerine göre, ülke içinde 3 milyondan fazla insan yerinden edilirken, yaklaşık bir milyon insan da sınırları geçerek komşu ülkelere gitti.

Bir milyon çiftçiye destek

FAO’nun Yakın Doğu ve Kuzey Afrika bölgesi Genel Müdür Yardımcısı ve Bölge Temsilcisi Abdulhakim el-Vair yaptığı açıklamada “Çatışma, milyonlarca insanın gıda ve beslenme güvenliği ve refahı için yıkıcı sonuçlar doğurdu. Aileler akıl almaz acılarla karşı karşıya kalıyor” ifadelerini kullandı.

Ayrıca “FAO’nun, bu sezon Sudan halkına yetecek kadar gıda üretmeleri için 1 milyondan fazla çiftçiyi desteklemek üzere adım atması gereklidir” ifadelerini de sözlerine ekledi.

Başkentte iki taraf arasındaki çatışmalar dün de devam etti. Devlet televizyonu tarafından yayınlanan bir ses kaydında, ordu sözcüsü Nebil Abdullah “Hartum’un güneyinde ve Soba’nın güneyinde düzenlenen hava saldırısında düzinelerce isyancı milis öldü ve yaralandı” açıklamasında bulundu.

Diğer yandan HDK, orduyu feshedilmiş rejimin liderlerini hapisten çıkarmak, onları korumak, Hartum eyaletinden Sudan'ın çeşitli eyaletlerine nakletmek ve onları savaşa dahil etmek için Ulusal Kongre Partisi liderleri ile tm bir anlaşma yapmakla suçladı.

Hakkında Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından tutuklama emri çıkarılan devrik Devlet Başkanı Ömer el-Beşir'in yardımcılarından Ahmed Harun, Nisan ayında eski rejimden diğer yetkililerle birlikte Hartum’daki Kober Hapishanesi’nden kaçtığını açıklamıştı.

Çatışmanın patlak vermesinden önce bile dünyanın en fakir ülkelerinden biri olan Sudan’da, insani yardım görevlileri, savaş bölgelerine erişim için talepte bulunmaya devam ediyor ancak karşılık alamıyor. Görevliler, yetkililerin yardımın gümrüğe ulaşmasını engellediğini ve yardım görevlilerine izin vermediğini söylüyor.

Çatışmanın iki tarafı, ABD ve Suudi Arabistan’ın arabuluculuğuyla birden fazla kez ateşkes imzalamış olsa da iki taraf da buna uymuyor.



Hamas kuruluşundan bu yana en zor ve karmaşık gerçeklikle karşı karşıya

Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Nuseyrat'ta bir aşevinin önünde yemek almak için bekleyen Filistinliler (AFP)
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Nuseyrat'ta bir aşevinin önünde yemek almak için bekleyen Filistinliler (AFP)
TT

Hamas kuruluşundan bu yana en zor ve karmaşık gerçeklikle karşı karşıya

Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Nuseyrat'ta bir aşevinin önünde yemek almak için bekleyen Filistinliler (AFP)
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Nuseyrat'ta bir aşevinin önünde yemek almak için bekleyen Filistinliler (AFP)

Hamas, 1987'deki kuruluşundan bu yana belki de en karmaşık koşullarla karşı karşıya. Zira 7 Ekim 2023'te Gazze Şeridi'ndeki İsrail mevzilerine düzenlenen saldırının sonuçları, hareketin muhtemelen bu kadar şiddetli olacağını tahmin etmediği sonuçlar doğurdu.

7 Ekim saldırısına yanıt olarak İsrail, Gazze Şeridi'nde aralarında çok sayıda Hamas liderinin de bulunduğu 50 binden fazla Filistinliyi öldürdü. İsrail ordusu, Gazze Şeridi'ni büyük ölçüde tahrip ettikten sonra şu anda parçalamaya devam ediyor.

Hamas'ın yaşadığı kriz sadece Gazze Şeridi ile sınırlı değil; Batı Şeria ve Lübnan'a da yayılıyor. Hareket bu üç cephede, ekonomi ve güvenlik durumuyla ilgili olarak büyük krizlerle karşı karşıya. Özellikle Gazze Şeridi'nde idari krizler yaşanıyor ve Hamas'a yönelik halk desteğinde belirgin bir düşüş var.

Hamas'tan ve Hamas dışından kaynaklar Şarku’l Avsat'a, bu koşulların ne mevcut savaş sırasında ne de daha önceki dönemlerde hareket tarafından hiç yaşanmadığını doğruladı. İsrail ve Filistin Yönetimi 1990'larda Hamas'ın peşine düşüp aktivistlerini gözaltına aldığında bile bu tarz bir durum yaşanmamıştı.

Kaynaklar, ekonomik açıdan hareketin Gazze Şeridi'ndeki hükümet çalışanlarının yanı sıra, askeri kanadı olan İzzeddin el-Kassam Tugayları mensuplarına ve hatta hareketin diğer organlarında çeşitli düzeylerde çalışan aktivistlerine maaş verme konusunda zor koşullar altında olduğunu söylüyor.

Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Nuseyrat Mülteci Kampı’nda bulunan su dağıtım merkezinden su alan Filistinliler (AFP)Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Nuseyrat Mülteci Kampı’nda bulunan su dağıtım merkezinden su alan Filistinliler (AFP)

Kaynaklar, Gazze Şeridi'nde Hamas hükümetine bağlı kamu çalışanlarına son dört aydır sadece 900 şekel (yaklaşık 250 dolar) ödeme yapıldığını, bunun da çalışanlar arasında kızgınlığa yol açtığını ve geçimlerini sağlamalarına yardımcı olacak parayı bulamayan pek çok çalışan ve ailesinin yaşam zorluklarının arttığını belirtiyor.

Aynı kaynaklar, bazı bakanlıklara ve acil durum komiteleri gibi devlet kurumlarına sosyal ve hizmet çalışmaları için ayrılan bütçelerin dört aydan uzun bir süre önce neredeyse tamamen durduğunu, bunun da Hamas hükümetine bağlı hizmet kurumlarının hareketlerini büyük ölçüde engellediğini belirtiyor. Sağlık ve Sosyal Kalkınma bakanlıkları gibi vatandaşlara daha fazla hizmet veren bakanlıklar, vatandaşların yakıt ve ilaç ihtiyaçlarını karşılamak için uluslararası kuruluşlara bağımlı hale geldi.

Kaynaklar, Kassam Tugayları'nın yaklaşık üç aydır mensuplarına maaş ödemediğini ve askeri faaliyetlerle ilgili bazı ihtiyaçları satın almak için fon sağlamakta da büyük zorluk çektiğini belirtti.

Kaynaklar, Hamas'ın hayatını kaybeden aktivistlerinin yanı sıra tutuklu ve yaralıların ailelerinin, hareketin diğer kademelerinde olduğu gibi savaş süresi boyunca yapılanın aksine maaşlarını düzenli olarak alamadıklarını ortaya koydu. Eskiden kendilerine ödenen maaşlara bağımlı olan aileler olduğunu ve bunun iki buçuk aydan fazla bir süre önce durmasıyla işlerin daha karmaşık hale geldiğini belirtti.

İdari düzeyde ise kaynaklar, Gazze Şeridi'ndeki birçok hükümet görevinde ve işinde açık bir idari boşluk olduğunu ve İsrail'in hükümet işlerinin ihtiyaçlarını karşılamaya ya da durumu yeniden düzenlemeye çalışan herhangi bir figürü hedef alması nedeniyle hareketin bu boşluğu doldurmakta çok zorlandığını doğruladı.

Kaynaklar bu durumun Gazze Şeridi'ndeki tüm bölgelerde olmasa da bazı bölgelerde örgütsel düzeyde bile geçerli olduğunu, ancak askeri kanat düzeyinde idari yapının işlemeye devam ettiğini belirtiyor. Ancak İsrail'in devam eden askeri takibi ve önde gelen lider ve aktivistlere yönelik suikastlar, özellikle Gazze Şeridi'nin kuzey ve güneyinde bazı işleri zorlaştırıyor.

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta bulunan bir aşevinin önünde yemek almak için bekleyen Filistinliler (AP)Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta bulunan bir aşevinin önünde yemek almak için bekleyen Filistinliler (AP)

Savaştan bir yıl sonra Hamas'ın Gazze Şeridi'ndeki popülaritesi önemli ölçüde azaldı. Halk, Hamas'ı açıkça suçluyor ve hatta açıkça Hamas'a saldırıyor. Hamas üyelerine saldırmaya cüret edenler bile var ki bu Hamas’ın 2006'dan bu yana Gazze Şeridi'nde iktidarda olduğu yıllarda hiç yaşanmamış bir durum.

Kaynaklar Batı Şeria'da da İsrail ve Filistin güvenlik güçleri tarafından gerçekleştirilen gözaltılar ışığında hareketin karmaşık bir kaderle karşı karşıya olduğunu ve birçok hücresini kaybettiğini söylüyor. Bu hücrelerin İsrail içinde ya da Batı Şeria'da yerleşimcilere ya da askeri güçlere karşı saldırılar düzenlemesi gerekiyordu. Ancak bu saldırılar, üyeleri daha sonra öldürülen veya tutuklanan birkaç hücreyle sınırlı kalırken, diğer hücreler de çeşitli güvenlik gerekçeleriyle veya Batı Şeria'daki zor durumdan dolayı gelebilecek tepkilerden korktukları için görevlerini yerine getirmediler.

Görünen o ki Gazze Şeridi'ndeki trajik durum, İsrail'in Batı Şeria'yı ikinci bir Gazze'ye dönüştürme tehditleri ışığında Hamas'ın Batı Şeria'daki popülaritesinin de azalmasına neden oldu.

Yurtdışında Hamas mali ya da idari açıdan sıkıntı çekmiyor. Ancak Lübnan'da, savaşın sona ermesinin ardından (geçtiğimiz Kasım ayında), özellikle de Lübnan'daki yeni siyasi hükümetin Filistinlilerin silahlarını toplama ve Filistinli gruplara Lübnan'ın ulusal güvenliğini etkileyecek hiçbir eyleme izin verilmeyeceği yönünde açık mesajlar gönderme konusundaki ısrarı ışığında, siyasi ve mali açıdan karmaşık bir tabloyla karşı karşıya.

Hareketin önümüzdeki dönemde Lübnan'da siyasi ve mali konularda nasıl bir yol izleyeceği belirsizliğini koruyor. Zira ülkede ciddi bir baskıyla karşı karşıya kalmaya başladı.

Kaynaklar, İsrail'in onlarca yıldır süren zulmü, Filistin Yönetimi ile yaşanan anlaşmazlıklar ve hatta hareketin bulunduğu ülkelerdeki bazı siyasi rejimlerle yaşanan anlaşmazlıklar boyunca Hamas'ın hiç bu kadar karmaşık bir manzarayla karşılaşmadığını vurguluyor.

Hareket geçmişte özellikle İsrail'in suikastlarıyla birçok darbe aldı ama yaklaşık 20 aydır devam eden savaşta hiç bu kadar zor bir gerçeklikle karşı karşıya kalmamıştı.

Hamas kaynakları bu durumun çok zor, hatta felaket olduğunu, ancak hareketin savaş bittikten sonra toparlanabileceğini ve bunun uzun zaman alacağını söylüyor. Aynı kaynaklar, hareketin halen bazı mali olanaklara sahip olduğunu, ancak güvenlik gerçeğinin başa çıkılması gereken başka bir gerçekliği dayattığını da ifade ediyorlar.