ABD'li fizikçiler, 2022'de elde edilen dönüm noktası niteliğindeki füzyon başarısının ardından deneyi başarıyla tekrarladı.
Üstelik bu kez nükleer füzyon reaktöründe elde edilen enerji, bir önceki deneyden daha fazla oldu.
Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı'nın Kaliforniya'daki Ulusal Ateşleme Tesisi'nde geçen yıl yapılan deneyde ilk kez net enerji kazanımı yaratan füzyon reaksiyonun üretilebildiği açıklanmıştı.
Bu da bir füzyon reaktörünün, tarihte ilk defa, çalışması için harcanandan fazla enerji ürettiği anlamına geliyordu.
Bu deneylerin nihai hedefi, Güneş'teki nükleer füzyon sürecini taklit ederek sabit ve temiz enerji üretmek. İki hafif elementin nükleer reaksiyonlar sonucu birleşerek daha ağır bir element oluşturduğu sürece nükleer füzyon adı veriliyor.
Kömür, petrol, doğalgaz gibi tükenme tehlikesi taşıyan ve çevre için tehdit oluşturan fosil yakıtların aksine bu reaktörlerin işleyebileceği hammadde neredeyse sınırsız.
Ancak füzyon reaktörleri henüz hayata geçirilmekten çok uzak. Zira sıcaklığı milyonlarca dereceye ulaşan plazmayı yalnızca birkaç saniye sabit durumda tutabiliyor.
Yine de ABD'li araştırmacıların uzun süredir elde edilemeyen "ateşlemeyi" deneysel bir mini-reaktörde ilk defa gerçekleştirmesi çok büyük bir başarı olarak tarihe geçmişti.
Zira dünyanın dört bir yanında füzyon reaktörleri üzerine çalışan araştırmacılar, 70 yıldır uğraşmalarına rağmen verilen enerjiden daha fazlasını bir türlü elde edememişti.
Deney başarıyla tekrarlandı
Bilimsel atılımlardaki bir diğer önemli nokta da bir deneyde elde edilen başarının başka deneylerde yeniden tekrarlanabilmesi. Böylece bilim insanları ilk elde ettikleri sonuçların tesadüfi olmadığını ve istendiğinde yinelenebileceğini kanıtlamış oluyor.
Ateşleme Tesisi'nde görev alan araştırmacılar da geçen yılki deneyi başarıyla tekrarlayabildiklerini duyurdu.
Bu tesisteki mini reaktörde hidrojen izotoplarıyla dolu, sadece tırnak büyüklüğünde bir hazne yer alıyor. Bu hazne 192 güçlü lazerden çıkan ışınları emiyor. Bunun sonucunda izotopları meydana getiren nükleer parçacıklar helyum oluşturmak üzere harekete geçiyor.
Reaktör işte bu süreçte harcanan enerjiden fazlasını üretebiliyor. Ateşleme diye adlandırılan dönüm noktası, salınan enerjinin füzyon sürecini sürdürmek için yeterli olması durumunda ortaya çıkıyor.
Geçen yılkinden daha büyük bir enerji açığa çıktı
İlk sonuçlar, reaktörde 3,5 megajul enerji elde edildiğini gösteriyor.
Geçen yıl aralık ayında yapılan ilk deneyde 3,15 megajul enerji elde edilebilmişti.
Süreci başlatmak içinse lazerler aracılığıyla yaklaşık 2 megajul enerji harcandığı biliniyor.
Tesisten yapılan açıklamada "30 Temmuz'daki deneyde ateşlemeyi tekrarladık" ifadeleri yer aldı:
Standart uygulamamız gereğince, elde ettiğimiz sonuçları yaklaşan bilimsel konferanslarda ve hakemli yayınlarda sunmayı planlıyoruz.
Independent Türkçe, Science Alert, Financial Times
Android kafa ağzını açma ve esneme davranışı sergiliyor (Aline Sardin-Damasso/Mona)