Piramitler, Mısır medeniyetine yönelik iddiaları nasıl çürüttü?

Yapıların bulunduğu alanlardaki tarihi kanıtlar ve arkeolojik buluntular, firavunların mirasını kanıtlıyor

Piramitler, firavunlar için devasa mezarlar olarak inşa edildi ve son dinlenme yeri, güçlerinin ve ölümsüzlüklerinin sembolü olarak hizmet etti / Fotoğraf: AFP
Piramitler, firavunlar için devasa mezarlar olarak inşa edildi ve son dinlenme yeri, güçlerinin ve ölümsüzlüklerinin sembolü olarak hizmet etti / Fotoğraf: AFP
TT

Piramitler, Mısır medeniyetine yönelik iddiaları nasıl çürüttü?

Piramitler, firavunlar için devasa mezarlar olarak inşa edildi ve son dinlenme yeri, güçlerinin ve ölümsüzlüklerinin sembolü olarak hizmet etti / Fotoğraf: AFP
Piramitler, firavunlar için devasa mezarlar olarak inşa edildi ve son dinlenme yeri, güçlerinin ve ölümsüzlüklerinin sembolü olarak hizmet etti / Fotoğraf: AFP

Mısır uygarlığını soyma bakışına hakkında konuşulanlar oldukça geniş ve çok sayıda.

Ancak son zamanlarda, sosyal medyanın kullanımından dolayı, bu işletimin artmasıyla oyunların bir şekilde artması ve piramitler hakkında konuşmak yaygınlaştı.

Mısırlıların, en büyük sembolleri Büyük Piramit de dahil olmak üzere, eski piramitleri dışardan bazı gruplarla inşa ettiği yönergeleri, eski Mısır uygarlığıyla ilgili şüphelere neden oluyor.

Piramitleri bazen uzaylıların, bazen Ad kavminden Amalekliler'in yaptığı iddia ediliyor; bazen de Yahudilerin inşaatta parmağı olduğunu ileri sürülüyor.

Hatta öyle bir iddia var ki piramitleri, tüm Mısır medeniyetinin kendilerine ait olduğu iddia eden Afrosentrizm grubunun inşa ettiği dile getiriliyor.

Milattan önce 2630 ile 1530 yılları arasındaki dönem atfedilen piramitler, firavunlar için devasa mezarlar olarak inşa edildi ve "son dinlenme yeri", "güçlerinin ve ölümsüzlüklerinin simgesi" olarak hizmet etti.

Piramitleri inşa etmek için kullanılan yöntemlerin kesin olarak ne olduğu, arkeologlar ve tarihçiler arasında yaşanan tartışma konusu.

Ancak vasıflı işçilik, mühendislik danışmanlığı ve planlama planlamasının bir yöntemi kullanılarak inşa edildiğine inanılıyor.

Firavun ilgisi

Kahire Üniversitesi'nde arkeoloji uzmanı olan Ahmed Bedran, incelemeyle ilgili olarak şunları söyledi:

Eski Mısır uygarlığı, ölümden sonra diriliş ve ahiretin kesinlikle bulunduğu fikrine dayanmaktadır. Piramitler de dahil olmak üzere tüm yapıyla mezarlar inşa etmeye ve ikinci yaşamda ölüye mezarlık mezarlık mobilyalarını mumyalamaya ve inşa etmeye yönelik ilginin nedeni bu. başlangıç, gömü ilkeldi ve geliştirme geliştirildi.

Piramitlerin aniden ortaya çıkmadığını vurgulayan Bedran , bunun yerine Büyük Piramit'in inşasıyla parlaklığının zirvesine ulaştığına kadar çeşitli aşamalardan ve deneyimlerden geçtiğini  belirtti.

Bedran, açıklamalarına şöyle devam etti:

Böylece piramit inşa etme deneyleri, ünlü Basamaklı Piramit gibi teras şeklindeki mezarların kurulmasıyla başladı ve Dördüncü Hanedan'ın ateşlenmesiyle birlikte Kral Sneferu, Dahshur'da piramitler inşa etti.

Piramitlere dair ikinci meselesi, diğer insanlar piramidi inşa ettiğine dair safsatalar ortaya atılırken, "neden bu büyük yapıyı kendi medeniyetlerine ve gösterilerine tanık olması için kendi ülkelerinde inşa ettikleri ve neden ona atfedilecek başka bir ülkede bir etme inşa ettikleri" sorularına cevap verilmesi .

Bedran, bu hususta yaşadıklarını söyledi:

Kim piramidi Yahudilerin inşa edeceği iddia edecekse, onlardan çıkacak bilimsel yanıt, Yahudilerin Mısır'a piramidi inşa etme yayınları yaklaşık 1500 yıl sonra geldiklerinin tarihleri ​​olarak kanıtlandığı, yani Mısır'da o dönemde, piramitlerin inşa süresi boyunca hiç Yahudi yoktu.

Aynı bağlamdaki kimleri, kayıp kıta Atlantis 'in Sfenks'in altında olduğunu ve heykelin altında çeşitli kazılar olduğunu ve heykelden herhangi bir sana rastlanmadığını iddia etti.

En olası teori nedir?

Bilim insanları, piramidin nasıl inşa edildiğine ve genişlettiğine dair 2 milyon tahmin edilen bu devasa taşların nasıl yükseltildiğine dair farklı olasılıklar ortaya koydu.

Sınırsız sayıda işçiye ihtiyaç duyan bu büyüklükteki bir binanın inşaatı idari olarak nasıl organize edildi? 

Eski Mısırlıların piramidi inşa etme becerilerinden şüphe duyanlara cevap olarak, kesin olarak kabul edilebilecek deliller neler?

Eski eser uzmanı Bedran, bu soruları şu şekilde yanıtladı:

Büyük Piramit'in inşası, inşaat süresi boyunca çok sayıda işçinin katıldığı için ulusal proje fikrine bakıyordu. Sel döneminde, farklı illerden çiftçiler piramidin inşasına çalıştırılması zorlandı. Aileler, vergilerinden düşülmek üzere çalıştırmae içecek ve içecek gönderdi. Barınma, yeme-içme ve tedavi esasları en büyük ilgi ve özen bu işe çalıştırıldı. Çevrede ortopedi uzmanı olduğu kanıtlanan ve hastaların yaralarını tedavi eden bir ölüm mezarını, yemek hazırlamak için yerleri ve erzak almak için bir liman buldu.

"Piramit inşaatçılarının mezarları zaten var ve bu, piramitleri inşa edenlerin kölesi olduğu veya zorla çalıştırdıkları kişileri tamamen reddediyor" diyen Bedran, açıklamalarına şöyle devam etti:

Bu durumda, yapım hizmetlerinin sağlamasının olması söz konusu olmadığı gibi inşaattan ayrılmaktan sonra da uygun tanımlı yerlerinin olmasında bir çıkarları olmayacak. Aynı zamanda, en büyük papirüs kalıntıları araştırmalarından biri olan ve Vadi Ceref Papirüsü olarak bilinen papirüs, piramidi Mısırlıların inşa ettiğine dair kesin bir kanıt. Burası, Kızıldeniz'de bir liman ve papirüs, piramidi inşa eden gezici amirlerinden birinin günlüğü olduğunu düşündüren şeyler içeriyor. Taşların Tora'dan şantiyeye nasıl taşındığını anlatıyor ve zahmetli işlemlerle ilgili ayrıntılar hakkında bilgi veriyor. Bu, piramidi Mısırlıların inşa ettiğinin ve en üst düzeyde gördüğü entegre bir yönetim deposu var bilgisayarın kesin olarak açılması.

Arkeolog, " Piramidin inşasını geliştirmesi en olası teorinin, piramidin tepesine ulaşmak için yükselen eğimin, mucizevi bir şekilde gelen tüm mimari veya mühendislik ve astronomik ayrıntılar ihtimaline katılarak kullanılması" dedi .

Kayıp mumyaya ne oldu?

Mezarı 5 bin yıl boyunca bilim insanlarını şaşırtan ve en önemsemeyenler de dünyanın en önemli sit alanlarından biri olarak kabul edilen kral mezarı.

Piramidin içinde boş bir lahit bulunduğundan dolayı, bu büyük kalkan mumyasının nerede olduğunu kimse bilmiyor.

Mumya çalındı ​​mı, yoksa çalınmasın diye başka bir mezarlığa kamuflaj olarak mı gömüldü?

Ve hiç bir yerde gelmeyecek bir yerde mi ortaya çıkacak?

Aynı zamanda mühendislik, mimarlık ve astronomi bilimlerinde bir mucize sayılan Büyük Piramit'in yöneticisina ait şu anda Mısır Müzesi'nde bulunan 7,5 santimetrelik tek bir küçük heykel dışında hiçbir şeyin bulunmamış olması oldukça ironik.

Eski Mısır'ın birçok kralının aksine, söz konusu bu kralın büyük heykelleri keşfedilmedi.

Mısır antikaları araştırmacısı ve Mısır Arkeologlar Birliği üyesi Ali Ebu Dishish, bu konudaki şu açıklamalarda bulundu:

Kral Keops'un doğrulanmış tek heykelinin fildişinden ölümü ve Abidos'ta yaşadığını söyledi. Bu, hükümranlığı sırasında, mevcut koşulların iyi olmasına ve refaha rağmen, neden diğer krallar gibi devasa heykellerinin onları bir araya getirmesini sağlıyor.

Ancak bu bölümleri birden fazla olasılık var ve bunları doğrulayacak bir kanıt olmadığı için hepsi de varsayımlar değerlendiriliyor. Khufu'nun o dönemde inşa edilen ve devam eden veya idamla yıkılan heykelleri olabilir veya bunlar yeniden kullanılabilir.

Keops'un heykelleri, kazı dosyalarının devam etmesiyle bir gün bulunabilir. Belki de heykel yapmakla pek ilgilenmemiş ve tüm enerjisini ve elde ettiği piramidi inşa etmeye yöneltmiş olabilir, çünkü bunların hiçbiri şu ana kadar kanıtlanmamış araştırmalardır.

Dishish, açıklamalarına şöyle devam etti:

Ordu komutanı Rahotep'in Keops dönemindeki heykelleri var. Mısır Müzesi'nde bulunan Rahotep ve Nofret'in heykeli olarak bilinen ve kendisini ve eşini temsil eden büyük bir heykel de bunlardan biri.

Ebu Dishish, ral Keops'un kendisiyle de arkeologları şaşırttığını, çünkü adının Büyük Piramit'in içinde bir kartuşta bulunmadığını dışında kendisinden pek bahsetmediğini ve kendisine atfedilen çok fazla iz bulamadığını  belirtti.

Arkeolojik planlama

Kültür Yüksek Konseyi, Tarih ve Eski Eserler Komitesi üyesi ve Mısır Medeniyetini Savunma Kampanyası Başkanı Abdurrahim Reyhan da gördüklerini söyledi:

Mısır uygarlığının maruz kaldığı yoğun kampanyalar, onları organize ve bir şekilde yanıt verebilmek için bilimsel bir gerektirmekte. Ancak olan şu ki, bir saldırıyı açığa çıkaran yapılar, genellikle uydu kanalları ve sosyal medya aracılığıyla yayılan aceleci yanıtlar oluyor. Bu durumdaki konu bilimsel bir şekilde çürütülmüyor. Ancak asıl mesele olmayan meseleler için baskı yapılabiliyor. Örneğin, son Kleopatra filminin krizi, siyah ten almayı reddetmeye odaklanmıştı. Ancak ana mesele bu değil, konu daha çok meydan okunan Mısır yetkisi ve yapısı ile ilgili.

Reyhan, Mısır insanlarını bu şekilde bilinçlendirmek ve her bölgedeki insanlarla eski eserler arasında bir ilişki oluşturma bu mirası koruma değeri ve önemini anlamaları için kullanılmasının önemi vurguladı.

Independent Arabia, Independent Türkçe



Gazze Şeridi'nin yeniden inşası için ABD tarafından sunulan Güneşin Doğuşu Projesi, kapsamlı Arap planını geciktirecek mi?

Gazze Şeridi'nin güneyindeki yıkılmış binaların enkazı arasında yürüyen Filistinli bir adam (AFP)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki yıkılmış binaların enkazı arasında yürüyen Filistinli bir adam (AFP)
TT

Gazze Şeridi'nin yeniden inşası için ABD tarafından sunulan Güneşin Doğuşu Projesi, kapsamlı Arap planını geciktirecek mi?

Gazze Şeridi'nin güneyindeki yıkılmış binaların enkazı arasında yürüyen Filistinli bir adam (AFP)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki yıkılmış binaların enkazı arasında yürüyen Filistinli bir adam (AFP)

ABD kaynaklı sızıntılar, Gazze Şeridi’nin bir bölümünün yeniden inşasına yönelik Güneşin Doğuşu Projesi adlı bir planın hazırlandığına işaret etti. Planın, ABD Başkanı Donald Trump’ın damadı Jared Kushner’ın liderliğindeki bir ekip ile ABD’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff tarafından hazırlandığı belirtiliyor. Bu gelişme, Gazze’de ateşkes anlaşmasının şu aşamada tıkanan ikinci safhasının en önemli unsurlarından biri olan ‘kapsamlı Arap planının’ hayata geçirilmesinde yaşanan aksaklıklar sürerken gündeme geldi.

Söz konusu ABD planı, Mısır’ın Washington ile ortaklaşa Gazze Şeridi’nin tamamının yeniden inşasının finansmanı için bir konferans düzenlemeyi değerlendirdiği bir dönemde ortaya çıktı. Kasım ayı sonunda ertelenen bu girişime ilişkin olarak Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar, bunun ‘Mısır ve Arap dünyasının reddine rağmen Filistinlilerin yeniden yerinden edilmesine yönelik planların geri dönüşü’ anlamına geldiğini savunuyor. Uzmanlara göre bu durum üç olası senaryoyu gündeme getiriyor: ABD’nin kısmi planının Filistin’in Refah bölgesinde uygulanması ve Arap planının ertelenmesi; iki planın yerinden etme olmaksızın birleştirilmesi; ya da ateşkes anlaşmasının tamamlanamaması nedeniyle her iki planın da askıya alınması.

ABD’de yayımlanan Wall Street Journal gazetesi cuma günü yayımladığı haberinde, Kushner ve Witkoff tarafından hazırlanan ve Güneşin Doğuşu Projesi olarak adlandırılan planın, yabancı hükümetler ve yatırımcıların iş birliğiyle Gazze’nin enkazını gelecekte bir sahil destinasyonuna dönüştürmeyi hedeflediğini yazdı. Planda, Gazze halkının ‘çadırlardan lüks dairelere’ ve ‘yoksulluktan refaha’ taşınmasından söz edilirken, yeniden inşa süresince yerinden edilmiş yaklaşık iki milyon Filistinlinin nerede yaşayacağına dair net bir bilgi yer almadı.

Taslak metne göre projenin toplam maliyetinin on yıl içinde 112,1 milyar dolara ulaşması öngörülüyor. ABD’nin bu süre zarfında ‘önerilen tüm çalışma alanları’ için hibe ve borç garantileri sağlamayı taahhüt edeceği ifade ediliyor. Ancak gazeteye göre, yeniden inşa sürecinin Hamas’ın silahsızlandırılması ve tüm tünellerin imha edilmesi şartına bağlanması, projenin önündeki en büyük zorluklardan biri olarak öne çıkıyor.

Yeniden imarın dört aşamada gerçekleştirilmesi planlanıyor. Çalışmaların güneyde Refah ve Han Yunus’tan başlaması, ardından orta kesimdeki mülteci kamplarına ve son olarak Gazze kentine doğru ilerlemesi öngörülüyor. ‘Yeni Refah’ başlığını taşıyan bölümlerden birinde, bu bölgenin Gazze’de ‘yönetim merkezi’ haline getirilmesi ve 500 binden fazla kişiye ev sahipliği yapması tasarlanıyor. Söz konusu şehirde 100 binden fazla konut, 200’ü aşkın okul, 75’ten fazla sağlık tesisi ile 180 cami ve kültür merkezinin yer alması planlanıyor.

Bu sızıntılar, Yediot Aharonot gazetesinin internet sitesinin yaklaşık sekiz gün önce bir İsrailli yetkiliye dayandırdığı açıklamaların ardından geldi. Haberde, Tel Aviv’in ABD’nin talebi üzerine Gazze Şeridi’ndeki enkazın kaldırılmasının maliyetini üstlenmeyi ve bu büyük mühendislik operasyonunun sorumluluğunu almayı prensipte kabul ettiği, yeniden imar amacıyla da Gazze’nin güneyindeki Refah’ta bir bölgenin tahliyesine başlanacağı aktarılmıştı.

fr
Han Yunus'taki bir yardım kuruluşunun aşevinin önünde yemek almak için kabıyla birlikte bekleyen yerinden edilmiş bir Filistinli çocuk (AFP)

21 Ekim’de İsrail’de düzenlenen bir basın toplantısında konuşan Jared Kushner, İsrail ordusunun kontrolü altındaki bölgelerde Gazze’nin yeniden inşasının ‘titizlikle planlandığını’ söyledi. Kushner, “İsrail ordusunun kontrolündeki alanlarda, güvenliğin sağlanması hâlinde inşaata başlanması için şu anda değerlendirmeler yapılıyor. Bu bölgeler, Filistinlilere gidecekleri, çalışacakları ve yaşayacakları bir yer sunmak amacıyla ‘Yeni Gazze’ olarak tasarlanıyor” dedi. Kushner, Hamas’ın kontrolü altındaki bölgelere ise yeniden imar için herhangi bir fon ayrılmayacağını vurguladı.

Mısır Dış İlişkiler Konseyi üyesi ve eski Dışişleri Bakan Yardımcısı Reha Ahmed Hasan, Trump’ın barış planının en başından itibaren ABD ve İsrail’e daha geniş bir hareket alanı tanıdığını belirterek, Washington’ın gündeme getirdiği yeniden imar planının ‘Filistinlilerin bir kez daha yerinden edilmesi hedefini gerçekleştirmeye yönelik bir girişim’ olduğunu savundu.

Filistinli siyasi analist Abdulmehdi Mutava, Güneşin Doğuşu Projesi’nin, ABD’nin Gazze nüfusunun kısmen yerinden edilmesi fikrinden vazgeçmediğini gösterdiğini ifade ederek, planın İsrail’in güvenliğini önceleyen ve gayrimenkul yatırımlarına dayanan bir yaklaşım içerdiğini dile getirdi.

Wall Street Journal’a göre, Güneşin Doğuşu Projesi’ni inceleyen bazı ABD’li yetkililer, planın uygulanabilirliği konusunda ciddi şüpheler taşıyor. Yetkililer, Hamas’ın silahsızlanmayı kabul etmesinin zor olduğunu, bunun gerçekleşmesi hâlinde bile ABD’nin, savaş sonrası bir bölgenin yüksek teknolojiye sahip kentsel bir alana dönüştürülmesinin maliyetini üstlenecek zengin ülkeleri ikna edip edemeyeceğinin belirsiz olduğunu kaydediyor.

Bu şüphelere paralel olarak ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, cuma günü yaptığı açıklamada, “İki ya da üç yıl içinde yeni bir savaş çıkacağına inanılıyorsa, kimseyi Gazze’ye yatırım yapmaya ikna edemezsiniz” dedi. Rubio, uzun vadeli yeniden imar ve insani destek için bağışçıların bulunacağına dair güçlü bir güven taşıdıklarını da sözlerine ekledi.

Reha Ahmed Hasan ise Rubio’nun, Hamas’ın silahsızlandırılması konusunda İsrail’in söylemini tekrar ettiğini belirterek, ‘istikrar güçlerinin konuşlandırılması ve Hamas’ın silahsızlandırılması gibi yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle ateşkes anlaşmasının ikinci aşamasına geçmenin zor olduğunu’ ifade etti.

ABD kaynaklı bu sızıntılar, Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati’nin, yaklaşık 17 gün önce Berlin’de Alman mevkidaşı Johann Wadephul ile düzenlediği basın toplantısında yaptığı açıklamaların ardından geldi. Abdulati, “Yeniden imar konferansı için ABD ile ortak bir başkanlık oluşturulması konusunda istişarelerde bulunuyoruz ve ortaklarla iş birliği içinde bu konferansın en kısa sürede yapılması için uygun bir tarih üzerinde uzlaşmayı umuyoruz” demişti.

dfgt
Han Yunus'taki bir yardım kuruluşunun aşevinden sıcak yemek almak için toplanan yerlerinden edilmiş Filistinliler (AFP)

Bunun ardından Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al Sani, kısa süre önce Doha Forumu’nda düzenlenen bir oturumda, “Filistin halkını desteklemeyi sürdüreceğiz, ancak başkalarının yıktığını yeniden inşa etmeyi finanse etmeyeceğiz” dedi. Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar, söz konusu Katar açıklamalarını, ‘Washington’a İsrail’i çekilmeye zorlaması ve yeniden imar sürecini başlatması yönünde bir baskı’ olarak değerlendirdi.

Kahire’nin kasım ayı sonunda düzenlemesi planlanan Gazze Şeridi’nin yeniden imarına ilişkin konferans ise gerekçe açıklanmaksızın ertelenmişti. Mısır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Temim Hallaf, geçtiğimiz ayın sonunda Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, konferansın ertelenme nedenine ilişkin bir soruya yanıt olarak, Kahire’nin ‘Gazze Şeridi’nde erken toparlanma ve yeniden imar konferansının başarılı olması için bölgesel ve uluslararası ortaklarla uygun ortamı hazırlamak üzere çalıştığını’ ifade etmişti.

Reha Ahmed Hasan, ABD tarafından gündeme getirilen planların ‘kapsamlı Arap yeniden imar planı’ çerçevesindeki süreci geciktirebileceği görüşünü dile getirerek, yeniden imar konferansının aksamasını birinci aşamanın tamamlanmaması ve İsrail’in çekilmemesiyle ilişkilendirdi. Yeni yeniden imar planına ilişkin olası senaryoları değerlendiren Hasan, Filistinlilerin yerinden edilmemesi şartıyla Arap ve ABD planlarının birleştirilebileceğini söyledi.

Abdulmehdi Mutava ise yeniden imarın geleceğine dair üç ihtimal üzerinde durdu. Mutava’ya göre, ABD planının tek başına hayata geçirilmesi ve kapsamlı Arap planının ertelenmesi, ya da birinci aşamanın tamamlanmaması nedeniyle sürecin tıkanıklığının sürmesi ve her iki planın da uygulamaya geçememesi olasılıklar arasında yer alıyor.


İsrail’in Gazze ve Batı Şeria’da düzenlediği saldırılarda 5 Filistinli hayatını kaybetti

Filistin sivil savunma ekipleri, Gazze Şeridi’ne yönelik İsrail saldırılarında hayatını kaybedenlerin cenazelerini aramak için Han Yunus’taki bir evin enkazını kaldırıyor (EPA)
Filistin sivil savunma ekipleri, Gazze Şeridi’ne yönelik İsrail saldırılarında hayatını kaybedenlerin cenazelerini aramak için Han Yunus’taki bir evin enkazını kaldırıyor (EPA)
TT

İsrail’in Gazze ve Batı Şeria’da düzenlediği saldırılarda 5 Filistinli hayatını kaybetti

Filistin sivil savunma ekipleri, Gazze Şeridi’ne yönelik İsrail saldırılarında hayatını kaybedenlerin cenazelerini aramak için Han Yunus’taki bir evin enkazını kaldırıyor (EPA)
Filistin sivil savunma ekipleri, Gazze Şeridi’ne yönelik İsrail saldırılarında hayatını kaybedenlerin cenazelerini aramak için Han Yunus’taki bir evin enkazını kaldırıyor (EPA)

Gazze Şeridi’nin doğusundaki Şucaiyye Mahallesi’nde İsrail ordusunun bugün (pazar) sabah saatlerinde düzenlediği hava saldırısında üç Filistinli yaşamını yitirdi. Batı Şeria’da ise iki Filistinli, İsrail askerlerinin açtığı ateş sonucu öldürüldü.

Filistin resmi ajansı WAFA’nın sağlık kaynaklarına dayandırdığı habere göre Şucaiyye’de İsrail insansız hava aracının sivillerin bulunduğu bir topluluğu hedef alması sonucu bir kişi hayatını kaybetti.

Aynı kaynaklar, İsrail savaş uçaklarının Mansura Caddesi üzerindeki Şeva akaryakıt istasyonu yakınında iki sivili öldürdüğünü bildirdi.

Bu ölümlerle birlikte, 11 Ekim’de yürürlüğe giren ateşkes anlaşmasından bu yana can kaybı 404’e, yaralı sayısı ise 1108’e yükseldi.

Öte yandan İsrail ordusu, Batı Şeria’nın kuzeyinde yürütülen operasyonlarda iki Filistinliyi öldürdüğünü duyurdu.

Kuzeydeki Kabatiya bölgesinde bir Filistinli gencin askerlere taş attığını belirten ordu, askerlerin ateş açtığını ve gencin öldüğünü açıkladı. Ramallah’taki Filistin Sağlık Bakanlığı, hayatını kaybeden kişinin 16 yaşında olduğunu belirtti.

Diğer yandan Silat el-Harithiya bölgesinde bir Filistinlinin askerlere el yapımı patlayıcı attığı gerekçesiyle öldürüldüğü bildirildi. Filistin Sağlık Bakanlığı, 22 yaşındaki gencin göğsünden vurularak öldüğünü açıkladı.

Gazze Savaşı’nın Ekim 2023’te başlamasının ardından Batı Şeria’daki gerilim belirgin şekilde yükseldi. İsrail ordusu bu süreçte, bölgede faaliyet gösteren silahlı gruplara karşı operasyonlarını yoğunlaştırdı.

Filistin Sağlık Bakanlığı verilerine göre, son iki yılda Batı Şeria’da 1030 Filistinli öldürüldü; bunların 235’i yalnızca bu yıl içinde gerçekleşti.


Iraklı gruplar, silahların devletin elinde sınırlandırılması çağrısına katıldı

Bağdat'taki Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) unsurları tarafından düzenlenen bir tören (DPA)
Bağdat'taki Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) unsurları tarafından düzenlenen bir tören (DPA)
TT

Iraklı gruplar, silahların devletin elinde sınırlandırılması çağrısına katıldı

Bağdat'taki Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) unsurları tarafından düzenlenen bir tören (DPA)
Bağdat'taki Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) unsurları tarafından düzenlenen bir tören (DPA)

Iraklı milis gruplarının liderleri son günlerde silahların devletin elinde sınırlandırılması çağrısı yapmaya başladı. Bu gelişme, yerel düzeyde sürpriz, soru işaretleri ve eleştirileri beraberinde getirdi. Zira söz konusu isimler, kısa süre öncesine kadar direniş eksenine mensup oldukları gerekçesiyle silahlarını açıkça sergiliyor, devlete meydan okuyor; ABD karşıtlığını vurgulayarak Amerikan güçlerinin Irak’tan çekilmesini talep ediyordu.

Yerel analizlerde bu olgu, Irak’taki Amerikan baskıları, olası bölgesel dönüşümler ve bu grupların yeni parlamentoda sandalye kazanmalarının ardından siyasi alana yönelme arayışlarıyla ilişkilendiriliyor.

Diğer yandan Ulusal Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim’in çağrısına ek olarak, son iki gün içinde ABD’nin yaptırım ve terör listesinde yer alan, fraksiyonlarla bağlantılı üç tanınmış isimden de silahların devletin elinde sınırlandırılması yönünde çağrılar geldi.

Üç grup

Bu isimlerin başında, yaklaşık 27 sandalyeyle parlamentoda güçlü bir varlık elde eden Asaib Ehli’l Hak Hareketi Genel Sekreteri Kays el-Hazali geliyor. Hazali cuma günü yaptığı açıklamada, “Silahların devletin elinde sınırlandırılmasına inanıyoruz ve bunu gerçekçi adımlarla hayata geçirmek için çalışacağız” dedi. Aynı yönde açıklamalar, Ensarullah el-Evfiya Hareketi Genel Sekreteri Haydar el-Garavi ile İmam Ali Tugayları lideri Şibl ez-Zeydi’den de geldi.

Üç grubun liderlerini ortak paydada buluşturan unsurlar, Şii Koordinasyon Çerçevesi güçleri çatısı altında yer almaları ve ABD’nin terör listesinde bulunmaları olarak öne çıkıyor. Bu durum, söz konusu isimlerin, silahlı gruplara mensup unsurların yeni kurulacak hükümette yer almasına karşı çıkan Washington’a yönelik siyasi manevra arayışında oldukları yorumlarını güçlendiriyor.

Irak’ta en yüksek yargı organının başkanı dün yaptığı açıklamada, silahların devletin elinde sınırlandırılması konusunda silahlı grupların liderlerinin iş birliğine onay verdiğini duyurdu.

Yüksek Yargı Konseyi Başkanı Faik Zeydan, yayımladığı açıklamada, ‘hukukun üstünlüğünün sağlanması, silahların devletin elinde sınırlandırılması ve askeri çalışmaya duyulan ulusal ihtiyacın ortadan kalkmasının ardından siyasi faaliyete geçilmesi’ yönündeki tavsiyesine olumlu yanıt verdikleri için ‘kardeş fraksiyon liderlerine’ teşekkür etti.

Washington'ın ciddiyeti

İslamcı gruplar üzerine çalışan araştırmacı Nizar Haydar, fraksiyon liderlerinin silahların devletin elinde sınırlandırılmasına yönelik çağrılarının, ‘Şii güçler ve tüm fraksiyonların, fraksiyonları içeren yeni bir hükümetle anlaşmayı reddeden Amerikan tutumunun ciddiyetini hissetmeye başlamasından’ kaynaklandığına inanıyor.

Haydar, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede, “Fraksiyonlar, ABD’nin Irak Özel Temsilcisi Mark Savaya’nın Bağdat’a gelmesinden önce Washington’a iyi niyetlerini kanıtlamak için şu sıralar zamanla yarışıyor” ifadesini kullandı.

Haydar, silahlı fraksiyonları iki gruba ayırıyor. İlk grup, siyasi ve seçim sürecine çeşitli aşamalarda dahil olan, son olarak da son parlamento seçimlerine katılan ve geçmiş hükümetlerde bir ya da daha fazla bakanla temsil edilen fraksiyonlardan oluşuyor. Bu gruplar, devlet otoritesi dışında silahlı bir güç olmaktan çıkarak, güvenlik başta olmak üzere devlet kurumlarının bir parçası haline gelmeyi hedefliyor.

Haydar’a göre bu ilk grup, ‘uluslararası ve bölgesel toplum nezdinde, özellikle de ABD’de kabul görmek amacıyla bugün silahların devlet elinde sınırlandırılmasını savunan kesim’ olarak öne çıkıyor.

İkinci grup ise son parlamento seçimlerine katılmış olmalarına rağmen kendilerini hâlâ siyasi sürecin içinde görmeyen, ‘direniş’ söylemini kullanmaya devam eden ve devlete tam entegrasyonunu ilan etmeden önce mümkün olan en büyük siyasi, mali ve güvenlik kazanımlarını elde etmeye çalışan fraksiyonlardan oluşuyor.

Aşamalı taktik

Siyasi Düşünce Merkezi Başkanı İhsan eş-Şemmeri de ABD’nin fraksiyonlar üzerindeki baskısının önem ve etkisi konusunda aynı görüşü paylaşıyor ve bu baskının, söz konusu grupları devlet çerçevesi dışında silah taşımaktan vazgeçtiklerini açıklamaya zorladığını belirtiyor.

Şemmeri, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede, “Silahsızlanma çağrıları; ABD’nin silahların dağıtılması ve devlet ile silahlı kuvvetler başkomutanının denetimi altında toplanması yönündeki şartlarıyla ve Savaya’nın Irak’a gelişinin yaklaşmasıyla eşzamanlı olması bakımından ele alınmalı” dedi.

Bu çağrıların aynı zamanda yeni hükümetin kurulmasına yönelik müzakerelerin zamanlamasıyla da bağlantılı olduğunu ifade eden Şemmeri, “Bu gruplar, ABD’nin bu yöndeki itirazlarının boyutunu bilerek yeni hükümete dahil olmayı hedefliyor” değerlendirmesinde bulundu.

defrt
Ketaib Hizbullah üyeleri, Eylül 2024'te Bağdat'ta düzenlenen bir geçit töreninde (Reuters)

Şemmeri, söz konusu çıkışların, ‘ABD’nin bu tür çağrılara vereceği tepkiyi ölçmeyi amaçlayan geçici ve taktiksel bir bağlamda’ gündeme gelmiş olabileceğini, aynı zamanda bu fraksiyonların Washington ile doğrudan müzakerelere girmesi için bir kapı aralayabileceğini de dile getirdi.

Iraklı fraksiyonların çağrılarının, Hizbullah’ın söyleminden bağımsız ele alınamayacağını vurgulayan Şemmeri, bu tutumun Hizbullah’ın silahsızlanmaya ilişkin şartlarıyla örtüştüğünü belirterek, “Amaç, silahsızlanma sürecinin ABD ve dış baskıların sonucu değil, yerel ve iç düzenlemelerin bir parçası gibi görünmesini sağlamak” dedi.