Gazze’de ateşkes bu kez neden gecikti?

İsrail, Gazze Şeridi'nde binlerce binayı yıktı. (Filistin Dışişleri Bakanlığı)
İsrail, Gazze Şeridi'nde binlerce binayı yıktı. (Filistin Dışişleri Bakanlığı)
TT

Gazze’de ateşkes bu kez neden gecikti?

İsrail, Gazze Şeridi'nde binlerce binayı yıktı. (Filistin Dışişleri Bakanlığı)
İsrail, Gazze Şeridi'nde binlerce binayı yıktı. (Filistin Dışişleri Bakanlığı)

İsrail’in Gazze Şeridi'ne karşı önceki saldırıları genellikle gerek 2008 yılında dönemin İsrail Başbakanı Ehud Olmert'in tek taraflı olarak ateşkes ilan etmesi gerekse 2012 yılında Mısır’ın ve ABD’nin ortak arabuluculuğunda varılan ateşkes gibi birkaç gün içinde ateşkesin ilan edilmesiyle sonuçlanırdı. Ancak bu kez durum farklı. Son saldırıda şimdiye kadarki tüm ateşkes ve arabuluculuk girişimleri boşa çıktı.

Mısır, ABD ile birlikte 2012 yılında Gazze’de ateşkes ilan edilmesini sağlamayı başardı. Dönemin Mısır Dışişleri Bakanı Muhammed Kamil Amr ile yine dönemin ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Kahire'de bir araya gelerek bir basın toplantısında ateşkesi duyurmuşlardı. İsrail’in Gazze’ye karşı 2014 yılındaki saldırıları sırasında da Kahire'de 22 gün süren dolaylı müzakerelerin ardından ateşkes ilan edilerek savaş durmuştu. Ardından 2021’deki saldırılarda uluslararası hareketler ve arabuluculuk girişimleri sonrası taraflar arasında karşılıklı ateşkes ilan edilmişti. Mısır, 2022 ve 2023 yıllarında ise İslami Cihad Hareketi’ne yönelik artan gerilimi ABD’nin desteğiyle ateşkes ilan edilmesini sağlayarak kontrol altına almayı başardı.

Kudüs Üniversitesi hukuk ve siyasi yapılar profesörü Dr. Cihad el-Harazin'e göre İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik şimdiki saldırıları daha öncekilerden tamamen farklı. Dr. Harazin, Şarku'l Avsat'a yaptığı değerlendirmede, bu seferki saldırının işgalci İsrail’i şaşırtan ve şoke eden Aksa Tufanı Operasyonu’na karşı yapılan bir misilleme olduğunun altını çizdi.

Siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler profesörü olan Dr. Usame Şa’as, Gazze’ye yönelik önceki saldırılarda işgalci İsrail güçlerinin bu kadar çok sayıda askeri ve bu kadar büyük askeri teçhizat kaybetmediğini söyledi. Şarku'l Avsat'a konuşan Dr. Şa’as, işgalci İsrail ordusunun daha önce yaşanmamış bir yenilgiye ve psikolojik yıkıma uğradığını, büyük bir çaresizlik ve tereddüt yaşadığını, sahip olduğu tüm gelişmiş silahlara rağmen artık harekete geçemeyeceğini anladığını ve ancak meskun mahal savaşı alanında tecrübesi olan yabancı askeri danışmanların yardımını aldıktan sonra Gazze Şeridi'ne yaklaştığını ve burayı işgal etmeye başladığını vurguladı.

Kahire Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü olan Dr. İkram Bedreddin ise Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede ‘İsrail'i destekleyen ABD ve Batı ülkeleri gerçek bir irade ortaya koymadıkça’ savaşın durdurulamayacağını kaydetti. Dr. Bedreddin, Arap ülkeleri ve Müslüman ülkelerin Gazze Şeridi sakinlerinin yerinden edilmesine yönelik girişimleri reddetmesiyle birlikte İsrail’e baskı yapmanın ve bir an evvel ateşkes ilan edilmesini sağlamanın tek yolunun ABD ve Batı ülkelerinin Gazze’de yaşananları durduracak gerçek bir irade orta koymaları olduğuna dikkati çekti.

Mısırlı akademisyen, arabuluculuk çabalarının başlatılamamasını, İsrail'in müttefiklerinin savaşın durması yönünde hiçbir baskının olmamasının yanı sıra Mısır'ın, İsrail'in Gazzelileri Sina Çölü’ne sürmesine başından beri açıkça karşı çıkmasından kaynaklandığını belirtti. Dr. Bedreddin İsrail'in arabuluculuk çabalarını engellemesinin de Tel Aviv'in savaşı sürdürmeyi istemesinin bir göstergesi olduğunu belirtti.

Gazze Şeridi'ndeki sağlık kurumlarına göre savaşın başladığı 7 Ekim'den bu yana İsrail’in Gazze Şeridi'ne düzenlediği bombardımanlarda 4 binden fazlası çocuk olmak üzere 11 binin üzerinde insan öldürüldü. İsrailli yetkililer tarafından açıklanan son rakamlara göre Hamas Hareketi’nin İsrail’i hedef alan saldırısında yaklaşık bin 200 İsrailli öldü. İsrail ordusunun Gazze Şeridi’ne yönelik askeri harekatının başlamasından bu yana ise 42 İsrail askeri yaşamını yitirdi.

Dr. Harazin’e göre İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Hamas’ın Aksa Tufanı Operasyonu’nun ardından kaybettiği halk güvenini yeniden kazanmayı umduğu hayali bir zaferin peşinde koşarken her gün yeni bir hedef belirliyor. Dr. Hazarin, hedeflerin değişmesinin askeri çatışmayı açık hale getireceğini vurguladı.

İsrail'in Maariv gazetesinin geçtiğimiz cuma günü sonuçlarını yayınladığı ankete göre Netanyahu'nun popülaritesi yüzde 26'ya düştü. Anketin bu sonucu, savaşın başlamasından bu yana yayınlanan ve Netanyahu'nun popülaritesinde önemli bir düşüş olduğunu gösteren diğer anketlerin sonuçlarıyla benzerdi.



Magen Oz... İsrail neden Han Yunus'ta yeni bir eksen inşa ediyor?

TT

Magen Oz... İsrail neden Han Yunus'ta yeni bir eksen inşa ediyor?

Magen Oz... İsrail neden Han Yunus'ta yeni bir eksen inşa ediyor?

İsrail ordusu bugün, aynı bölgede Hamas'a ait üç kilometreden uzun büyük bir tünelin imha edildiğini duyurduktan bir gün sonra, kuvvetlerinin “Majin Oz” adı verilen yeni bir eksenin açılışını tamamladığını açıklayarak Gazze Şeridi'ndeki Filistinlileri, özellikle de Han Yunus sakinlerini şaşırttı.

İsrail ordusundan yapılan açıklamada, “188. Tugay ve Golani Tugayı güçleri Han Yunus'un doğusu ve batısını ayıran Majin Oz ekseninin açılışını tamamladı. Eksen yaklaşık 15 kilometrelik bir mesafe boyunca uzanıyor.”

Yeni “Majin Oz” ekseni Han Yunus'un doğusunu batıdan ayıracak ve Han Yunus'un Refah'tan ayrılmasını “Morag” ekseniyle de devam ettirecek.

Resim  İsrail ordusu tarafından yayınlanan, soldan sağa çapraz olarak uzanan ve Morag ekseni ile bir noktada kesişen Magen Oz ekseninin görüntüsü

Han Yunus bölgesindeki son hamleler, İsrail'in “insani şehir” olduğunu iddia ettiği ve Refah'taki (Gazze Şeridi'nin güneyi ve Han Yunus) yüz binlerce Gazzeli’nin bir çadır alanına tıkıştırılmasına yol açacak planla aynı zamana denk geliyor.

İsrail ordusuna göre bu yeni eksen, Hamas üzerindeki “baskının” ve Han Yunus Tugayı'na karşı yürütülen savaşın çözümünün merkezi bir parçası.

Bir parçalama politikası

Ancak İsrail, Gazze'yi parçalamak ve Doha'da devam eden dolaylı müzakerelerde İsrail'in Şerit'ten tamamen çekilmesinde ısrar eden Hamas üzerinde baskı kurmak için tesadüfi coğrafi eksenler dayatma politikası izliyor.

Gazze'deki saha kaynakları Şarku’l Avsat'a yaptıkları açıklamada, "Yeni eksen İsrail'in kontrolü altındaki birçok bölgeyi kapsıyor: Kizan en-Neccar, Curti el-Lut, Şeyh Nasır, Mean, Menara, Huza'a, Absan, al-Kara'a ve Beni Suheyla." Kaynaklar, “bu bölgenin, herhangi bir Filistinlinin sınıra yaklaşmasını önlemek için sınırdan 2 kilometreden daha uzağa ulaşan geniş tampon bölgeler oluşturmayı amaçladığını,

bunun da Han Yunus'un doğu bölgesinde yaşayan yüz binlerce kişinin İsrail güçlerinin orada kalması halinde, evlerine dönmesini engellemek anlamına geldiğini” belirtti.

İsrail ordusundan yapılan açıklamaya göre yeni “Magen Oz” ekseninin ilan edilmesiyle Hamas üzerinde daha fazla baskı kurulması amaçlanıyor.

İsrail, Refah'ı Han Yunus'tan ayıran Morag ekseninden çekilmemekte ısrar ederken, İbrani medyasının Refah'ın yaklaşık 2 kilometreye kadar olan bazı bölümlerinde askeri kontrolü sürdürmesi koşuluyla “eksenden çekilmek için müzakerelerde esneklik önerdiği” yönündeki haberleri Hamas reddediyor. Hamas, tamamen çekilene kadar kademeli bir çekilme için harita ve belirli tarihler konusunda ısrar ediyor.

Hamas, özellikle geçtiğimiz ocak ayında gerçekleşen ateşkes sırasında İsrail ordusu tarafından kurulan Netzarim ekseninin (Gazze Şehri'nin güneyinde, Gazze Şeridi'nin kuzeyini merkezinden ve güneyinden ayıran) büyük bir kısmı ve Gazze Şeridi'nin kuzeyinde geçici olarak kurulan eksenlerin bir kısmını ortadan kaldırmayı başardıktan sonra, kademeli geri çekilme ve bu yeni eksenlerin ortadan kaldırılması taleplerinde ısrarcı görünüyor.

Büyük Tünel Yıkıldı

Bu arada İsrail ordusu dün, iki aydan uzun bir süre önce Han Yunus'ta yapılan operasyonlar sırasında keşfedilen büyük bir Hamas tünelini yıktığını duyurdu.

İsrail ordusundan yapılan açıklamada, güçlerinin "merkezi bir yeraltı yolunda bulunan tüneli keşfettiğini ve tamamen yok ettiğini" belirterek, tünelin "yaklaşık 3,5 kilometre uzunluğunda olduğunu ve içinde birkaç sığınak bulunduğu" kaydedildi.

Şarku'l Avsat'a konuşan Filistinli saha kaynaklarına göre “bu tünel Hamas'ın askeri kolu olan El Kassam Tugaylarına ait en uzun tünellerden biri ve tünelden birçok tünel ve açılım bulunuyor, savunma tünelleri, komuta ve kontrol için kullanılan tüneller var.”

“Tünelin Mean, Al-Menara ve Han Yunus'un güneydoğusundaki diğer bölgelerde yer aldığını” belirten kaynaklar, “tünelin Kassam Tugayları savaşçıları için savaş düğümleri içerdiğine ve bu tüneli gerek bu bölgelerde gerekse büyük tünelin açıldığı yakın bölgelerde İsrail güçleriyle savaşmak için kullandıklarına” işaret etti.

Kaynaklar, son birkaç haftalarda bu bölgelerde çok sayıda operasyon gerçekleştirildiğini ve İsrail araçlarının patlayıcı düzenekler ve tanksavar füzeleriyle hedef alındığını belirtti.

Kaynaklar, savaşın belirli bir döneminde, büyük tünelin içinde, saha komutanlarının İsrail güçlerine karşı muharebeleri yönettiği, bu güçlerin hareketlerinin izlendiği ve onlara karşı saldırı planlamak için hareketlerinin belgelendiği komuta ve kontrol için özel tüneller bulunduğuna dikkat çekti.

rtgy6u
Gazze tünelinin içindeki bir İsrail askeri, Kasım 2023 (Reuters)

İsrail güçleri, savaşın başlangıcında ve Netzarim ekseninin kontrolünde duyurulduğu gibi, bazıları 2 ve 3 kilometre uzunluğa ulaşan, bazıları Gazze Şeridi'nin kuzeyi ile merkezini birbirine bağlayan ve araçların geçtiği çeşitli büyüklükteki tünellerin imha edildiğini sık sık duyurdu.

İsrail güçleri Gazze Şeridi'nde 20 aydan fazla bir süredir faaliyet göstermelerine, Hamas'ın kabiliyetlerini önemli ölçüde yok etmeyi başardıklarını iddia etmelerine rağmen, Han Yunus örneğinde olduğu gibi girdikleri bölgelere her yeniden girişlerinde daha fazla tünel ortaya çıkarmakta ve bunları yok etmek için çalışmaktadırlar. Saha kaynakları İsrail ordusunun daha önce bu bölgede en az bir kez, bazı bölgelerde ise iki kez operasyon düzenlediğini vurguluyor.